Duitsland kiest voor slappe koffie

Economen die dezer dagen een acute aanval van optimisme krijgen, moeten de Duitse economie eens van nabij bekijken, waarschuwt Geert Noels. Vorig jaar groeide die met amper 0,2%. Dit jaar zou 0% al een succes zijn. Met een inflatie die onder de 1% duikt, betekent dit dus nog steeds een goede omgeving voor Europese obligaties.

Hoe depressief moet je zijn om zelfs je koffiegewoontes te veranderen? De topmanager van de grootste Europese koffiebrander vertelde dat Duitsers nu zelfs besparen op hun koffie. De slappe koffie verkoopt beter dan de duurdere sterke soorten. Het illustreert dat onze oosterburen van hun melk zijn.

De grafiek Duitse economie op deze pagina is hallucinant. Het vertrouwen in de detailhandel staat op het laagste punt in meer dan veertig jaar. Het huidige sentiment wijst normaal op een krimp van de verkoop van ongeveer 10%! Die chronische druk op de detailhandel duurt nu al bijna tien jaar. Het is niet echt het moment om iets op te starten in de Duitse distributie…

Duitsland is echt de zieke man van euroland en begint heel wat raakpunten met Japan te vertonen. De zwakte van de binnenlandse vraag duurt al even lang als in het land van de rijzende zon en de immer dalende beurs. Het Duitse banksysteem zit op zijn knieën. De Bundesbank zei vorig week bij monde van Edgar Meister dat er een inkomens- en kostenprobleem was bij de Duitse banken, maar (uiteraard) geen crisis. Het stelt ons gerust dat de Buba zegt dat ze de zaak van nabij opvolgt. Een beetje zoals het orkest op de Titanic het leegpompen begeleidde, vermoed ik.

Het kan nog erger. Maar voor wie denkt dat het ergste achter de rug is, is er slecht nieuws. In mijn vorige rubriek wees ik erop dat de Amerikaanse president George Bush de deflatie even hard gaat bestrijden als de ‘As van het Kwaad’. Ben Bernanke van de Amerikaanse centrale bank Federal Reserve vervulde hier de rol van minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell, en hij legde in november 2002 uit hoe deflatie zich kon nestelen in het Amerikaanse bedrijfsleven. Hij verdedigde het gebruik van het ultieme wapen in deze economische strijd: de drukpers. De Amerikaanse regering kan zoveel dollars drukken als ze zelf wil, zonder kosten. Dat is afdoende tegen deflatie. Maar om die aanval met de drukpers te camoufleren, werd er binnenskamers afgesproken om tegelijk een afleidingsmanoeuvre te gebruiken: de aandacht van de wereld zou gevestigd moeten worden op andere problemen. Wat dacht u van spanningen met een militaire dwerg. Irak bijvoorbeeld?

En zo geschiedde. Duitsland (samen met enkele andere Europese landen) is sinds november 2002 volledig geconcentreerd op Irak, terwijl de dollar sindsdien met 10% in waarde daalde tegenover de euro. Zelfs de Europese Centrale Bank heeft deze economische ‘stealth bomber’ nog niet gezien. Elke stijging van de euro betekent een winst aan geloofwaardigheid, zo wordt blijkbaar gedacht. Maar elke dag dat de euro stijgt, verliest Europa een beetje meer zijn concurrentiekracht. Vooral Duitsland wordt geviseerd. Als het zijn hoofd nog boven water kan houden, dan is het wel door de export. Neem die steun weg, en de Duitse slappe koffie wordt een verwaterde Japanse thee.

Rentedaling? Wat moet er gedaan worden om die aanval af te slaan? Er wordt gesuggereerd om enkele rente-patriotraketten af te schieten. Maar dat rentewapen is niet echt precies, en dreigt onder meer de Europese verzekerings- en pensioensector verder naar een crisis te duwen. Heeft Europa dan geen drukpers? De ECB heeft die technologie ontmanteld bij haar creatie. De Europese Bernanke zal tevergeefs naar de trekker zoeken. Moeten we dan maar meer overheidsuitgaven toelaten? Voor Duitsland is dat zeker een eerste verdedigingslinie, maar dat zal nooit volstaan en zal de toekomst alleen hypothekeren. De ECB moet beginnen met de dollarval af te remmen, met woorden én met daden. Maar tegelijkertijd is het hoog tijd dat Duitsland komaf maakt met een aantal structurele problemen.

Of structurele wijzigingen? De Duitse consurexia nervosa is immers voor een deel zelfverminking. Het is eenvoudiger om een Irakese scudraket dan een geopende Duitse winkel te vinden. Een simpele wijziging in de wetgeving (“winkels mogen op zaterdag ook na 11 uur open zijn”) kan de groei al onmiddellijk een half procent aandikken. Een oplossing voor de Duitse staatsgegarandeerde ‘comabanken’ is ook nodig, want zonder goeddraaiend banksysteem geen economische groei. Misschien moeten de Duitsers het op z’n Amerikaans doen. Begin de jaren negentig, toen de crisis in de savings and loans-banken de economie verlamde, kwam een niet-bancair kredietsysteem op gang dat nu al een gewicht heeft van 75% van het bruto binnenlands product. Ook de spreekwoordelijke Duitse hoge loonkosten wurgen de ondernemingen. Sociale zekerheid op een eroderende economische onderbouw met jobonzekerheid heeft geen toekomst.

Er is een transatlantische deflatieshuttle onderweg naar Europa. Het puin dreigt vooral neer te komen in Duitsland. Als onze grafiek correct is, zal de ECB de rente nog vóór eind maart met 50 basispunten doen dalen. Samen met een sterke euro betekent dit dat Europese obligaties nog steeds potentieel hebben.

Geert Noels [{ssquf}]

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

Europese obligaties hebben nog steeds potentieel.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content