Dr. Finanz in Brussel

Tegen de privatiseringen, tegen de afbraak van het ambtenarenstatuut, tegen de bezuinigingen, tegen de normen van de Muntunie, tegen de soepele arbeidstijd, tegen de evenwichtige begrotingen. Stilaan hertaalt links deze slogans tot één kreet : tegen de Europese Unie. Brussel, de hoofdstad van Dr. Finanz ?

Dr. Finanz heet hij bij de oosterburen. Een moderne gnoom aardgeest die de Europese Unie omtovert tot een machine voor het vermalen van volkeren, gemeenschappen, bedrijven, branches, arbeiders, bedienden, ambtenaren tot geldpulp. Dr. Finanz overheerst Jacques Santer en zijn kabouters van de EU-Commissie, zegt links.

België

Het hoekkantoor van Gilbert De Swert kreunt onder de boeken en de mappen. Gilbert De Swert, van de studiedienst ACV, is de syndicalist die het dichtst bij Europa werkt. Vanuit zijn ramen zie je het ingepakte Berlaymont-gebouw en het skelet van de Charlemagne-building. Elke ambtenaar, visser, staalarbeider, vrachtwagenchauffeur, olijfboer die fluit en joelt tegen de EU-Commissie staat onder De Swerts kraaiennest : “De werknemers zien minder en minder de positieve kanten van de Europese eenheid. Het woord Europa wordt voor hen synoniem van jobvernietiging, herstructurering, delokalisering, ontwaarding van arbeidsstatuten. Zonder een serieus banenplan takelt de steun van de arbeiders en bedienden voor Europa verder af. Ik stel me dikwijls de vraag hoe de bonden dat ongenoegen moeten opvangen en kanaliseren. Je kan het niet neutraliseren door een propagandacampagne over de Intergouvernementele Conferentie.”

In de zomer ’96 schreven ACV en ABVV gezamenlijk : “In het verleden waarschuwden wij al bij verschillende gelegenheden voor de gevolgen van een eenzijdige politiek van gecoördineerde sanering en competitieve matiging op de Europese conjunctuur en de tewerkstelling. Niettemin werd deze aanbodpolitiek in de praktijk in de diverse lidstaten uitgevoerd. Na jaren van matiging en sanering kan men echter niet langer naast de feiten kijken. ’91-’96 was een periode van niet minder dan zes jaar ondermaatse groei- en tewerkstellingsprestaties. Daardoor is de werkloosheid in de EU opgelopen tot een historische recordhoogte. Desondanks bepleit het Europees economisch beleid zie bijvoorbeeld de voorstellen voor een Europees sociaal pact een verder en ongecorrigeerd beleid van sanering en matiging.”

Zeven maanden later staat die paragraaf als een huis, zegt Gilbert De Swert. De Europese ministers en de Europese Commissie doen alsof, de Europese tewerkstellingspolitiek is een weeskind. De grote Europese infrastructuurwerken bijvoorbeeld die arbeidsplaatsen zouden scheppen worden op elke top ter tafel gelegd. En daar blijft het bij. Gilbert De Swert : “Een kloof groeit tussen de syndicale top, die voor zichzelf moet blijven herhalen dat een Europese Muntunie een flessenhals of een tunnel is waar we doorheen moeten, en de militanten die met levensgrote vragen zitten over het effect van Europa op hun baan en hun bedrijf. De top blijft pro de Europese Muntunie als verweermiddel tegen de competitieve devaluaties en omdat Europa dan ietsje sterker staat ten aanzien van de dollar.”

De spanning tussen top en syndicale basis speelt niet alleen voor de Europese kwestie, maar voor alle macro-economische dossiers. Die worden steeds geslotener, technocratischer : “In België bestaat er geen discussie over de voor- en nadelen van de Europese Unie. Na de economische ruimte wordt nu in straf tempo de monetaire ruimte eengemaakt. De inkt van het stabiliteitspact op de top van Dublin in december 1996 was nog niet droog of de regering- Dehaene had het al goedgekeurd en voor België vertaald in een stabiliteitspact tot 2000. Zonder enige politieke en parlementaire, laat staan maatschappelijke discussie. Hoe zul je de burgers dan motiveren voor Europa ? ACV en ABVV hebben nog gauwgauw een brief gestuurd met de vraag : moet dat wel ? De regering heeft ons inmiddels geantwoord dat het wel zal loslopen : er zouden geen verdere saneringsmaatregelen nodig zijn. Wat we wel degelijk gemerkt hebben, is dat werkgelegenheid het muurbloempje van het beleid blijft.”

Op woensdag 29 januari marcheerden de overheidsvakbonden in de straten van Brussel. Deregulering en liberalisering betekenen voor de bonden minder arbeidsplaatsen en minder vaste contracten. Gilbert De Swert : “De loonnorm is een vergiftigd geschenk van Europa. In eigen land bestaan er evenwichtssystemen om schokken op de arbeidsmarkt, arbeidsconflicten en arbeidsprioriteiten op te vangen. Die bestaan niet op Europees vlak. Zolang Europa beperkt bleef tot een douane-unie of een eenheidsmarkt, dus hoofdzakelijk in de handelssfeer en de bedrijfseconomie zat, was het ontbreken van Europese evenwichtssystemen geen groot ongemak. Nu wel. Er zijn geen sociale partners in Europa met de cohesie van nationale sociale partners, er is geen Europese regering met een beleid dat gelijkt op dat van een nationale regering die dicht bij haar kiezers en burgers staat. Er ontstaat wel een Europese Centrale Bank en die wordt een alleenheerser.”

In de Europese Unie zal er een steeds groter gewicht liggen op de loonvorming en de arbeidsvoorwaarden, vrezen de bonden. Dat is de minst mobiele factor. De Swert : “De solidariteit wordt opgesloten binnen de werknemersgroep. Tot nu toe werd er in de loonvorming telkens rekening gehouden met de nationale kentrekken. Wij weten waarom wij de indexering willen handhaven. Omdat zij de koopkracht waarborgt van hen die niet mee aan de onderhandelingstafel zitten en een koopkrachtgarantie niet op eigen kracht kunnen afdwingen : de kleine sectoren, de gepensioneerden, de kansarmen, de uitkeringsgerechtigden, de minima’s. Zal die differentiëring in Europa kunnen blijven bestaan ?”

Nederland

Kris Douma en Maurits Depla van de Federatie Nederlandse Vakverenigingen zien het niet anders dan Gilbert De Swert : “Ook in de toekomst zullen er economische schokken zijn die moeten worden opgevangen. Als alle economische en monetaire parameters zijn dichtgetimmerd in verdragen en pacten is er nog maar één variabele om neerwaarts aan te passen, de lonen… Een investeringsimpuls op Europees niveau is voorgesteld door voorzitter Santer, in navolging van het Witboek van zijn voorganger Delors. Dit plan is op de top van Turijn in ’96 naar de prullenmand verwezen. Ook door premier Kok. Als zelfs Kok niet meer gelooft in de mogelijkheid van een Europees werkgelegenheidsplan, waarom zouden de werknemers dan wel een onvoorwaardelijk vertrouwen in de gunstige effecten van de Europese Monetaire Unie (EMU) moeten hebben ?”

De linkse Nederlandse econoom Louis Emmerij schrijft in Maastricht revisited (ESB, 25 december ’96) : “Het economische beleid van Europa wordt gedicteerd door financiers en centrale banken. De criteria van Maastricht zijn hiervan een voorbeeld. Dr. Finanz regeert. Let wel, ik heb niets tegen een gemeenschappelijke munt. Integendeel, ik ben altijd van mening geweest dat er geen sprake kan zijn van een ware economische eenheid zonder een gemeenschappelijke munt. Waar het vandaag om gaat, is de omvang, de timing en het ritme van de invoering van het Maastricht-pakket. De gemeenschappelijke munt kan niets doen aan de reële problemen van Europa. Maastricht en het geforceerde ritme om tot de euro te komen, zou kunnen uitmonden in een reactie die zich keert tegen Europa en de mondialisering om ons terug te werpen op nationale en anti-Europese scenario’s. En een volgende cyclus begint…”

Frankrijk

Nouvelle Radicalité in Frankrijk bundelt de hervormingsgezinde communisten van Robert Hue met allerhande ontevreden groeperingen, zowel arbeiders als intellectuelen. De gemeenschappelijke grondslag is “tegen Maastricht”. Omwille van de banden tussen Nouvelle Radicalité en de Duitse PDS ontstaat het anti-eurocommunisme. Emmanuel Todd, de progressieve Franse historicus en socioloog, in Frankfurter Allgemeine Zeitung (16 december ’96) : “De euro leidt in laatste instantie tot een fusie van de Duitse en de Franse samenlevingen. Hun samenvoeging zal niet alleen mislukken, maar kan ook grote catastrofes bewerkstelligen… Frankrijk en Duitsland vullen mekaar aan en dat ging goed. Sinds Mitterrand wil Frankrijk zijn oosterbuur imiteren ; meer uitvoeren, minder consumeren, harde munt. Dit zal leiden tot grotere werkloosheid in beide landen. Als men verschillende systemen die niet gelijk kunnen functioneren, dwingt samen te gaan, zullen zij beide altijd slechtere resultaten opleveren. En allen hebben dan het slechte gevoel voor de anderen te betalen. Dat is een spel dat de beide spelers zullen verliezen.” Jacques Chirac “celebreert” de euro : “Men verstijft op de eenheidsmunt, die technisch zo gecompliceerd is en waarvan zoveel dwang uitgaat, dat elke stap in haar richting de tegenstellingen tussen Duitsland en Frankrijk verscherpt.”

Wat een gekke wereld. De eurovisionairen hoofdzakelijk liberalen en christen-democraten bepleiten een massale social engineering die ze overal elders afwijzen. Links dat altijd een blauwdruk voor de wereld op zak heeft bepleit vandaag een nationaal laisser-faire.

FRANS CROLS

BETOGEN TEGEN PRIVATISERINGEN Meer marktwerking, lagere lasten en soepelheid zijn de ordewoorden van Europa. Volgen de werknemers nog langer deze prioriteiten ?