Dood van een manager

Kaderleden worden steeds vaker het slachtoffer van herstructureringen en vinden steeds moeilijker een nieuwe job. Een verontrustend boek van Barbara Ehrenreich.

Herkent u zich? Een massa overwerkte kantoormieren (gretig op zoek naar een wondermiddel tegen benauwende migraine annex striemende maagzweren) slooft zich tien tot twaalf uur per dag uit op het bedrijf. Vervolgens klapt thuis de laptop (de stalker van het middenkader) open om nog een arsenaal van mails te doorploegen en rapporten af te werken. Ook tijdens de vakantie vergezellen de gsm (in geval van gulle werkgever: BlackBerry) en schootcomputer de aanstormende manager. Uiteraard zullen ze voor al dat harde labeur beloond worden. Daarvoor kunnen ze zich enkele persoonlijke perikelen veroorloven. Een strebertje van Intel sloeg de spijker op de kop: “Als je kiest voor een huiselijk leven, kom je in de hiërarchie helemaal onderaan terecht. Ik was bereid eindeloos uren te draaien.”

Barbara Ehrenreich verkeerde nog in de waan dat al dat gezwoeg van ambitieuze en bekwame bedienden en managers vroeg of laat royaal beloond wordt. Uiteindelijk is dat de Bijbelse essentie van de Amerikaanse Droom: werk hard, woeker met uw talenten en u strijkt de beloning op. De altijd kritische journaliste en wetenschapster Ehrenreich had tot dusver alleen oog voor de kansarmen op de arbeidsmarkt. Voor haar boek De achterkant van de Amerikaanse droom (2005) ging ze undercover aan de slag tussen de schoonmaaksters, caissières en andere laagbetaalde jobs. Ze ontdekte dat velen niet eens rondkwamen met één job.

In haar jongste boek, Gouden bergen, past Ehrenreich andermaal de methode toe van de Duitse undercoverjournalist Günter Wallraff. Deze keer vermomde ze zich als een werkzoekend middenkaderlid met sterke kwalificaties in pr en marketing. Haar leeftijd, ruim aan de verkeerde kant van veertig, zou voor problemen kunnen zorgen. Daarom wapende ze zich met de wil om te verhuizen en excellente aanbevelingsbrieven. Tot haar ontsteltenis hielp niets haar aan een nieuwe job. Niet alleen haar leeftijd speelde haar parten. Ze ontmoet talloze werkloze witteboorden, onder wie hooggeschoolde informatici en ervaren managers, vergeefs op zoek naar een job. Velen moeten zich na een vernederende sollicitatiecalvarie tevreden stellen met slechtbetaalde en hoogst onzekere baantjes.

Ehrenreich ontdekt nog een andere, verontrustende constante: vele werkloze witteboorden zijn niet aan de deur gezet wegens gebrek aan inzet, loyaliteit of bekwaamheid. Doorgaans zijn ze het slachtoffer van afslankingsoperaties en outsourcing. Of ze lagen niet zo goed in het team ( team, nog zo’n concept dat van zijn piëdestal gekeild wordt in dit boek). Kortom, carrière blijkt een Russische roulette. Daar gaat de Bijbelse rechtvaardigheid én dus meteen ook het fundament van de Amerikaanse Droom. Arthur Miller beschreef de teloorgang ervan al in Dood van een handelsreiziger (1949), waarin handelsreiziger Loman de Amerikaanse Droom nastreeft, maar ten onder gaat. Zo dreigt nu de teloorgang van de middenklasse – en de dood van de manager.

Barbara Ehrenreich, Gouden bergen. Atlas, 271 blz., 19,90 euro.

Luc De Decker