Dokken voor pensioen

Het Gemeentelijk Antwerps Havenbedrijf geeft het beheer van zijn pensioenfonds aan KBC Bank en ABN Amro, niet aan Omob. KBC en de Nederlander moeten ervoor zorgen dat het fonds tegen 2025 de wettelijke pensioenen zélf kan betalen. Een schuld van 30 miljard frank zweeft als een zwaard van Damocles boven het pensioenfonds.

Een blijvende cultuuromslag? Het Gemeentelijk Antwerps Havenbedrijf zet verdere stappen naar de privatisering van zijn taken, onder meer de uitbetaling van de pensioenen. Het havenbedrijf werd operationeel op 1 januari 1997, een vijftal maanden nadat de stad Antwerpen de statuten van het autonoom gemeentebedrijf had goedgekeurd. Het Havenbedrijf kreeg meteen publieke rechtspersoonlijkheid, wat het bestuur de kans gaf een autonoom bedrijfseconomisch beleid te voeren. Deze autonomie houdt verplichtingen in; de verantwoordelijkheid voor de uitbetaling van de pensioenen was er één van.

De stad gaf het Havenbedrijf een erfenis mee die kon tellen. In het verleden werd vrij los omgesprongen met de financiële gevolgen van de pensioenen. Dat werd een eerste keer officieel erkend bij de oprichting van de Havenregie in 1988, toen werd beslist de toenmalige pensioenlast niet ten laste te leggen van de regie. De gemeenteraad legde een jaarlijks te berekenen actuariële bijdrage op, die moest worden doorgestort aan de stad Antwerpen. In de praktijk volstonden de gewone werkgevers- en werknemersbijdragen niet om de havenpensioenen te dekken en werd een steeds groter deel van de actuariële bijdrage gebruikt om de pensioenen te kunnen uitbetalen. De Onderlinge Maatschappij der Openbare Besturen ( Omob), die tot januari 1997 de pensioenen beheerde, berekende het tekort op 20,5 tot 23,7 miljard frank. Het Havenbedrijf vroeg ook aan KPMG om de pensioenschuld te becijferen. KPMG kwam uit op 29,7 tot 33,7 miljard frank.

Transparant

Bij de oprichting van het Havenbedrijf werd een adviescel opgericht, die leidde tot de oprichting van een vzw op 27 november 1998. In deze adviescel speelde Philip Neyt van Belgacom een belangrijke rol (kader: Voortrekker). Om het vertrouwen van de werknemers te winnen, werd besloten ook de vakbonden bij het pensioenfonds te betrekken. Naast de vakbonden en het bestuur van het Havenbedrijf nemen ook politici deel aan de raad van beheer van de vzw.

Aan de (verplichte) openbare aanbesteding namen 18 kandidaten deel. Van de vijf kandidaten op de shortlist waren KBC Bank – de enige Belgische kandidaat die de eerste selectie overleefde – en ABN Amro veruit de betere. Zij verwierven het beheer over het fonds, dat jaarlijks door het Havenbedrijf met 400 miljoen frank zal worden gespijsd. Tot het fonds zelfvoorzienend wordt (ten laatste in 2025) zorgt het Havenbedrijf ook voor de betaling van de jaarlijkse pensioenlast – 1,75 miljard frank.

Door af te zien van de Omob-formule en te kiezen voor eigen beheer via aanbesteding scoort het pensioenfonds enkele malen:

het fonds controleert zelf het kapitaal;

de rentabiliteit van KBC Bank en ABN Amro ligt veel hoger, terwijl de kosten tot 40% lager liggen;

deze structuur is veel transparanter en flexibeler en laat meer participatie (o.a. door de vakbonden) toe.

Havenbedrijfthesaurier en beheerder van het fonds Hugo Vermeulen maakt zich sterk dat, indien de put van ongeveer 31 miljard frank gevuld kan worden, het pensioenfonds uiterlijk tegen 2025 voldoende kapitaal zal hebben opgebouwd om de jaarlijkse uitbetalingen te kunnen genereren. Tot die tijd waarborgt het Havenbedrijf dat de pensioenen van de huidige en toekomstige gepensioneerden zullen worden uitbetaald.

DE VZW REKENT

op een nettoreturn van 2,5 tot 3% en een behoud van het huidig aantal werknemers. Ze houdt daarbij rekening met o.a. inflatie en rente-evolutie. “Wanneer het kapitaal van het fonds op ongeveer 44 miljard frank komt, zal het volgens onze ramingen zelfvoorzienend zijn,” zegt Vermeulen. Het Havenbedrijf blijft ook ná het bereiken van dit punt jaarlijks 400 miljoen frank doorstorten.

Een snelle rondvraag bij de banksector leert dat de vzw wellicht een te conservatieve projectie heeft opgesteld. De netto-return op obligaties schommelt tussen 3 en 3,5%, terwijl aandelen een nettorendement van 5 tot 5,5% opleveren. Bovendien voorspelt het Havenbedrijf nu al dat het aantal pensioengerechtigde werknemers zal dalen omdat meer contractuelen in dienst worden genomen. Met voorzichtige cijfers kan het Havenbedrijf de druk op de regeringsketel wat opvoeren. Vermeulen erkent trouwens dat het fonds best vóór 2025 zelfvoorzienend kan worden.

De Antwerpse haven kijkt hoopvol uit naar de wijze waarop het Havendecreet zal worden ingevuld. Minister Stevaert heeft zich nog niet over het dossier kunnen buigen. Ook al omdat hij nog zoekt naar een kabinetsmedewerker die hem kan adviseren. De uitwerking van het decreet staat echter hoog op de agenda voor het najaar. Tot die tijd wordt het zweten en afwachten voor het Havenbedrijf.

STIJN DE PRETER