U koestert ongetwijfeld bepaalde ideeën. Sommige zijn vrij banaal (na regen komt zonneschijn), andere misschien vrij gesofisticeerd (uw oplossing voor de toekomst van België). Maar misschien zijn er wel ideeën waarvan u vindt dat zowat iedereen ze zou moeten koesteren. De grootste ideeën zijn vaak de simpelste. En de bekende Harvard-professor Steve Pinker heeft de simpele vraag ‘welk idee zou volgens u meer algemeen moeten verspreid worden?’ voorgelegd aan 164 grote denkers. De lijst omvat vele namen die u in deze columns al heeft zien verschijnen: Martin Rees, Daniel Kahneman, Richard Dawkins. Een volledige lijst van de ‘denkers’ en hun lievelingsideeën vindt u op edge.org
Onze lievelingen? Vooreerst de keuze van David Meyers. We zouden allemaal moeten weten dat we lijden aan de zelfdienende vertekening. Als we terugkomen van een verre reis en we hebben een zijden tapijtje gekocht dat een echt koopje blijkt te zijn, dan verklaren we dat door onze fijne neus voor opportuniteiten. Als het een rommelding blijkt te zijn, dan hebben ‘ze’ ons bedrogen. Als we winnen bij Scrabble is het omdat we een taalvirtuoos zijn, als we verliezen is het omdat we weer rotletters hebben getrokken. 92 procent van de Zweedse chauffeurs vindt zichzelf beter dan het gemiddelde, 60 procent van de Amerikaanse studenten vindt dat ze tot de top-10 % horen van vlotte omgang met anderen en 95 procent van de Franse mannen vindt zichzelf betere minnaars dan de gemiddelde Fransman. Enige nederigheid, enig besef van onze echte talenten zou al geen slecht uitgangspunt zijn voor vlottere samenwerking.
We houden ook bijzonder veel van wat Michael Shermer belangrijk vindt. Leer van onder naar boven te denken, en denk niet altijd van boven naar beneden. Als een economie goed draait, is dat omwille van consumenten, ondernemers, hande-laars, ambtenaren die samen de schouders zetten onder zinvol werk, en niet omdat de overheid een ‘groots’ beleid voert. Als er inflatie is, zoek dan de oorzaak bij de economische actoren, niet bij het beleid. Als de natuur complex is, zoek dan de oorzaak bij de cellen, niet bij een ‘Schepper’. Als we geen regering hebben, steek dan de schuld niet op een handvol politici, maar kijk naar het politieke gedrag van de kiezers. En als we Nederlands spreken en schrijven zoals we dat vandaag doen, is het omdat miljoenen mensen het zo (ooit) hebben gesproken, niet omdat er een Nederlandse grammatica is. Schemer is een ‘scepticus’: dit soort denken staat haaks op alles wat ontwerp is. De werkelijkheid maakt meestal zichzelf, er zit zelden een ‘groots ontwerp’ achter.
Andy Clark wil ‘predictive coding’ meer verspreid zien. En ik volg hem. We moeten stoppen met denken dat ons brein allerlei dingen passief registreert, zoals een fototoestel. Geen dwazer advies dan: kijk enkel naar wat er te zien is. Want ons brein codeert eerst (bouwt een verwachting op) en past dan de waarnemingen aan. Racisten zien met eigen ogen hoe het andere ras iemand vermoordt. In werkelijkheid was er in de film enkel een scheermesje te zien, een man-van-het-verkeerde-ras en een plas bloed. Ondernemers ‘zien’ overal opportuniteiten, en bureaucraten overal moeilijkheden. Ze leven letterlijk in twee verschillende werelden. Waarnemen is merkwaardig genoeg ‘voorspellingen bevestigen’. Als onze voorspellingen niet bevestigd worden, schiet ons brein wakker. Trap maar eens in een punaise, en u zult weten wat ik bedoel. En merk op hoe vaak je vanaf dat ogenblik overal ‘punaises’ ziet liggen. De gevolgen voor leiderschap, ondernemerschap of verkoop zijn haast niet in te schatten. ‘Managing expectations’ wordt dan geen ondergeschikt element, maar misschien wel de belangrijkste factor bij beïnvloeding.
Ik laat u met plezier de 161 andere ontdekken. Sommige bijdragen zijn erg extreem, bijna dogmatisch. Het is wetenschappelijk of belachelijk. In ieder geval zijn er ook wel enkele bruggenbouwers bij, die ons eraan herinneren dat ons verstand gevoelig is voor emoties en onbewuste processen en dat ons onbewuste toch vaak heel rationeel is. We zijn niet de homo sapiens, maar de homo sensus-sapiens, maar daarmee leen ik een begrip van een van die andere 161 (een filosoof én manager).
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.
MARC BUELENS
Ons verstand is gevoelig voor emoties en onbewuste processen, en ons onbewuste is vaak heel rationeel.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier