De werkgever wordt gepest

Er zijn dit jaar een hoop maatregelen op komst die het de werkgever extra moeilijk zullen maken. Tijdskrediet, banenplannen, loonkosten… De werkgevers krijgen meer en meer de indruk dat ze door verschillende ministers worden gepest.

Werkgevers worden door tal van beslissingen van overheidswege tegengewerkt. Het is een cliché, maar elke objectieve waarnemer kan wel een aantal kanttekeningen plaatsen bij het sociaal-economische beleid van de overheid.

En de vooruitzichten voor 2003 al zijn evenmin hoopgevend. Bij een economische vertraging moet de overheid maatregelen nemen om bijvoorbeeld de werkgelegenheid te bevorderen. Alleen hebben die maategelen bij ons een averechts effect. Van de kant van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) was in de loop van 2002 een lange jeremiade te horen dat het in regeringskringen werkelijk voorstellen regende die de ondernemingen viseerden. Een beleid om het ondernemerschap te bevorderen liet op zich wachtten, heette het.

Met dat gebrek aan beleid bedoelen de ondernemingen de sterke stijging van de loonkosten tijdens de voorbije twee jaar. Dat is de belangrijkste oorzaak van de zwakke winstgevendheid van de Belgische bedrijven. Uit een VBO-enquête blijkt dat de meeste bedrijven over de evolutie van het loonkostenpeil weinig optimistisch zijn. 70% van de sectoren verwacht in de eerste helft van 2003 geen verbetering. Het feit dat werkgevers- en werknemersorganisaties begin december 2002 tot een akkoord kwamen over de loonnorm, en ermee instemden om de lonen de komende twee jaar met 5,4% te laten stijgen (wat een reële loonstijging van 1% inhoudt), verandert daar weinig aan. Daarbij komt nog dat alle studies aantonen dat de loonkosten in België weer sneller stijgen dan in de buurlanden. In verband met een verlaging van de loonkosten wordt in België al jaren een stop and go-politiek gevoerd. Maatregelen die tot lastenverlagingen moeten leiden, worden wel in het vooruitzicht gesteld, maar gaan eigenlijk niet ver genoeg. Ondanks het afsluiten van een interprofessioneel akkoord zal dat ook in 2003 het geval zijn.

Werkgelegenheid wordt een probleem

De hoge loonkosten hebben natuurlijk een rechtstreeks effect op de werkgelegenheid. Geen enkele sector verwacht een positieve ontwikkeling van de werkgelegenheid in de komende zes maanden. Amper 11% van de sectoren denkt dat arbeidsmarkt krapper zal worden.

Daarbij komt nog dat België een heel lage activiteitsgraad heeft. Er zijn te weinig 50-plussers aan de slag, en door het royale systeem van brugpensioenen zien waarnemers daar geen verandering in komen.

Begin 2002 verscheen er even licht in de duisternis toen de verschillende ministers van Arbeid er zich toe engageerden het aantal banenplannen drastisch te verminderen. Normaal zouden er in 2003 drie moeten overblijven. Op zich geen slechte zaak, maar we hebben daar meteen twee bedenkingen bij. Ten eerste: leiden die banenplannen wel tot een verhoogde efficiëntie van de arbeidsmarkt? En ten tweede: er staan voor 2003 werkgelegenheidsmaatregelen op til die ongetwijfeld contraproductief werken, en die de vereenvoudiging ongedaan dreigen te maken.

Vooral Vlaams minister van Werkgelegenheid Renaat Landuyt ( SP.A) probeert hier de show te stelen. Het werkgelegenheidsbeleid legt meer de nadruk op het aanbod dan op de vraag van de bedrijven zelf. Paradoxaal genoeg zijn er sectoren die nog altijd met een tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten kampen. Ondanks het pleidooi van vooral Agoria en het Vlaams Economisch Verbond om hooggeschoolde buitenlandse werknemers tijdelijk naar hier te halen, worden er geen maatregelen in die richting genomen. Integendeel, Renaat Landuyt geeft er de voorkeur aan eigen mensen op te leiden, die er eigenlijk niet zijn. Intussen staat federaal minister van Arbeid Laurette Onkelinx ( PS) wel open voor een versoepeling, al is het uit die hoek al een tijdje opvallend stil.

Maar misschien krijgen we na de verkiezingen van 2003 wel een nieuwe federale minister van Arbeid. Komt die met nieuwe banenplannen op de proppen? De verleiding zal natuurlijk groot zijn indien de economische malaise aanhoudt, en de werkloosheidscijfers ook volgend jaar blijven stijgen.

Alain Mouton [{ssquf}]

De auteur is redacteur van Trends.

(2003)

De Belgische loonkosten stijgen nog maar eens sneller dan in de buurlanden.

(2003)

Geen enkele sector verwacht een positieve ontwikkeling van de werkgelegenheid in de komende zes maanden.