De uitdiepende kenniskloof

Alleen al in het afgelopen jaar werden in de Verenigde Staten bijna 248.000 nieuwe patenten toegekend. 290.000 nieuwe boektitels rolden van de persen. Volgens een raming van 2003 — en die is ongetwijfeld al helemaal achterhaald — bedraagt het totaal van de nieuwe informatie die is opgeslagen op papier, film en de magnetische en optische media, in de Verenigde Staten 2 biljoen megabyte. Dat is het equivalent van 15.000 nieuwe boekencollecties, telkens zo groot als de bibliotheek van het Amerikaanse Congres. De producenten en de consumenten van die informatie vormen slechts een beperkt deel van de samenleving. De kloof tussen wie kennis heeft en wie niet, wordt steeds groter.

Over die kloof gaat Human Capitalism:How Economic Growth Has Made Us Smarter – and More Unequal van Brink Lindsey. De auteur, een libertaire republikein die president Barack Obama steunde, gaat op zoek naar de oorzaken van de groeiende kloof tussen de goed opgeleide klasse en de rest van de maatschappij. Lindsey, voormalig senior fellow bij het Cato Institute en vandaag senior scholar bij de Ewing Marion Kauffman Foundation, stelt vast dat de economische expansie een steeds complexer wordende wereld creëert, waarvan slechts een minderheid kan profiteren. Zij slaagt erin met de juiste kennis en vaardigheden het grootste deel van de economische voordelen en vruchten te plukken. De complexiteit van de economie maakt hen niet alleen rijker, ze worden ook slimmer. En daardoor worden ze nog rijker. Het is een zelfversterkend proces.

Aangezien de economie steeds hogere intellectuele eisen stelt, doen de ‘succesvollen’ ook steeds grotere investeringen in onderwijs en andere opleidingen om hun menselijk kapitaal te vergroten. Door het uitbreiden van hun cognitieve vaardigheden halen ze bijgevolg almaar hogere niveaus van succes. Het is wat de econoom Brian Arthur positive feedback loops zou noemen. Mensen die een voorsprong hebben, bouwen die voorsprong almaar verder uit.

Lindsey stelt dat er twee dimensies van sociale complexiteit zijn: de omvang van de verdeling van arbeid en de hoeveelheid kennis die verspreid is over het hele systeem. Volgens de auteur zijn deze twee kenmerken onderling verbonden. Meer zelfs, ze versterken elkaar. De niet-kenniswerkers zitten in onzekere laagbetaalde jobs, kenniswerkers verdienen steeds meer en hebben meer vast werk.

Het gevolg is dat zij die Lindsey de ‘intellectuele sukkelaars’ noemt, gevangen zitten in een vicieuze cirkel, waarbij een gebrek aan menselijk kapitaal leidt tot een gebroken gezin, werkloosheid én de verdere erosie van de al beperkte kennis en vaardigheden.

In dit duidelijke en openhartige boek laat de auteur zien hoe de economische groei een ongekend niveau van menselijk kapitaal gecreëerd heeft, maar ook dat de enorme voordelen van die ontwikkeling slechts in beperkte mate verspreid worden. Het wegwerken van die kenniskloof wordt dé opdracht voor de komende jaren.

Brink Lindsey, Human Capitalism: How Economic Growth Has Made Us Smarter – and More Unequal, Princeton University Press, 2013, 144 blz., 25 euro

Thierry Debels