De toverformule

De regel van de Bijkomende Automatische Stabilisator (BAS) bestaat erin dat er automatisch een belastingverlaging met 0,3% optreedt telkens als de conjunctuurindicator van de Nationale Bank (NBB) ofwel gedurende vijf opeenvolgende maanden daalt, ofwel met minimaal tien punten naar beneden gaat in een kortere tijdspanne dan vijf maanden.

Om dat automatisme in een concreet perspectief te plaatsen, gingen we na wat er gebeurd zou zijn als de Belgische regering die regel per 1 januari 1980 had ingevoerd.

Bijgaande grafiek geeft de evolutie van de NBB-conjunctuurindicator weer sinds 1 januari 1980. Zoals de rode cirkels weergeven, zou het BAS-mechanisme over de voorbije 22 jaar in totaal zeven keer in werking getreden zijn. In mei 1980, september 1982, december 1990, november 1992 en april 1995 ging de NBB-indicator telkens zijn vijfde maand van daling in. De cumulatieve daling van de index bedroeg in die vijfde maand van de opeenvolgende neergangen 19 punten (mei ’80), 7,2 (september ’82), 9,8 (december ’90), 8,4 (november ’92) en 11,5 punten (april ’95).

De jongste jaren trad geen periode van minimaal vijf opeenvolgende maanden van daling meer op. Wel deed zich twee keer een situatie voor die ook het BAS-mechanisme geactiveerd zou hebben. In oktober 1998 stond de NBB-index na vier maanden van daling 12,5 punten lager, en in april 2001 na slechts drie maanden van verzwakking 12,8 punten. De gegevens wijzen erop dat de conjunctuurcyclus in België de neiging vertoont om tegelijk te verkorten én in felheid toe te nemen.

Volgens de gegevens van de Europese Commissie lag de totale fiscale druk in België op 48,5% van het bruto binnenlands product (BBP). Uitgaand van de hypothese dat alle andere fiscale omstandigheden onaangeroerd gebleven zouden zijn, zou de BAS-regel tot een daling van de fiscale druk met 2,1 procentpunt van het BBP (7 x 0,3) geleid hebben over een periode van 22 jaar. België zou dan eind 2001 een totale fiscale druk van 46,4% hebben gekend. In de realiteit kwamen we eind vorig jaar volgens de Europese Commissie uit op 49,1%.

Voor het geheel van de landen die deel uitmaken van de eurogroep, bedroeg de totale fiscale druk eind 2001 45,5%. België zit daar dus 3,6 procentpunt boven (49,1 min 45,5). Om ons op het eurogemiddelde te aligneren, zouden de belastingen in ons land met 9,25 miljard euro of 373 miljard frank naar beneden moeten. Als we sinds 1980 de eenvoudige BAS-regel hadden gevolgd, dan zou vandaag twee derde van die achterstand weggewerkt zijn. En dat op een efficiënte manier om de conjunctuurcyclus te bestrijden.