DE TAFEL OF DE STRAAT ?

Sociaal overleg. 1995 wordt een belangrijk jaar voor het sociaal overleg en dat is geen platitude. Op dit moment de kerstbomen en de oudejaarsavondkaters zijn hopelijk verteerd moeten de sektoriële onderhandelingen beginnen. Eind vorig jaar bereikten de werkgevers en de vakbonden, onder het wakend oog van de regering, een interprofessioneel akkoord. Het tekende het kader uit waarin in de sektoren onderhandeld kan worden. Doel is meer jobs te creëren.

De vraag is of deze onderhandelingen wat zullen opleveren. De werkgevers hebben een mooie wortel voor de neus hangen : vermindering van sociale lasten. Het VBO gaf aan dat de binnenlandse ekonomische groei al slabakt. De werkgevers zullen niet bereid zijn veel toe te geven. De vakbonden daarentegen hebben al hun hoop gezet op meer jobs. En enkel wanneer die er komen, zullen de toponderhandelaars op nationaal en sektorieel vlak het fiat krijgen van de basis.

Het is een vreemde oefening. De sektoren zijn wél gewend om te onderhandelen over geld. Dat spel beheersen ze tot in de puntjes. Maar afspraken maken om de werklozen, diegenen die buiten de fabriekspoorten staan, aan een job te helpen… dat is nieuw.

De risico’s zijn groot. Het is uiterst belangrijk dat de sociale vrede wordt behouden. Vorig jaar liep het globaal plan uit op een forse stakingsgolf. De afsluiting van industrieterreinen heeft toen bij de werkgevers kwaad bloed gezet en ligt nog steeds op de maag. Het interprofessioneel akkoord heeft de brokken terug gelijmd. Hoewel. Het dreigende ontslag van Febelhout uit het VBO toont dat niet alleen de vakbonden kampen met kommunikatieproblemen met de basis.

Het broze herstel van vertrouwen zou door nieuwe akties kunnen ondermijnd worden. En alles is aanwezig om die breuk te krijgen. Sociale verkiezingen in mei a.s. leiden altijd tot een opbod tussen de vakbonden. Het ABVV vooral, dat op zijn kongres radikalizeerde en dat sociale verkiezing na sociale verkiezing heeft verloren, zal sterk uit de hoek willen komen. En in de reeds ingediende sektoriële eisenbundels blijkt dat ook : de machtige Algemene Centrale van Michel Nollet eist arbeidsduurvermindering zonder loonverlies. Waarnemers zeggen bovendien dat bij de vorige sociale verkiezingen in nogal wat bedrijven de radikalere ABVV’ers het hebben gehaald. Wie behoudend wil stemmen, kiest ACV. Wie radikaal, ABVV. Met andere woorden, het ABVV heeft veel te winnen bij radikaliteit.

Radikaliteit in de ondernemingen kan leiden tot nieuwe konflikten à la Volkswagen. Ook dat is een risico voor ’95. De maatschappij individualizeert, de arbeider/bediende ook.

Dat is de uitdaging voor de interprofessionele bonden. Hoe de leden aantonen dat het eigen lot misschien belangrijk is, maar dat van de werkloze belangrijker ? Hoe hen aantonen dat makro-cijfers in deze globale ekonomie keihard zijn en nauwelijks rekening houden met lokaal verzet ?

Wanneer de vakbonden hier niet in slagen, en de basis naar de aktie grijpt, zullen ze hun geloofwaardigheid op het hoogste niveau verliezen. In dat geval zal het sociaal overleg niet meer mogelijk zijn. De regering staat dan klaar om de touwtjes over te nemen.

G.M.