D an Jones schreef geen gewoon historisch overzicht van de kruistochten, maar hij bouwde een boek op met ervaringen en getuigenissen van betrokkenen uit verschillende kampen en geledingen van die strijd in de middeleeuwen. In 1095 riep paus Urbanus II in Clermont-Ferrand op om het Heilige Land te bevrijden. Daarna verzamelden de christelijke legers, om na een bewogen reis en een avontuur van drie jaar Jeruzalem in te nemen. In die jaren was van de term ‘kruisvaart’ of ‘kruisvaarder’ nog geen sprake. Urbanus II had het over een ‘expeditie’. Het duurde tot in de veertiende eeuw voor er een woord voor die strijd werd gemunt.
Het verhaal van de kruistochten en degenen die ze voerden, is ruimer dan meestal wordt verteld, stelt Jones. De inname van de heilige stad Jeruzalem ging gepaard met een onnoemelijke brutaliteit. Niets of niemand bleef gespaard. Die herinnering zit nog altijd stevig genesteld in het Arabisch-islamitische collectieve geheugen. Jeruzalem bleef zo’n twee eeuwen onder christelijke controle. De stad speelde een belangrijke rol in het politieke machtsspel van de regio. Allianties werden gesloten, soms op een heel machiavellistische manier. Het is een minder bekend aspect van de kruistochten.
De demarche van paus Urbanus vond plaats op een moment dat Europa verdeeld was, maar wel steeds gevoeliger werd voor een christelijke legitimatie. De paus wilde een sterkere en meer centrale rol voor de kerk. De kruistochten stelden de paus in staat om legers onder zijn gezag te mobiliseren en in te zetten. En wie deelnam aan de oorlog, kreeg een kwijtschelding van zijn zonden.
Het conflict trof niet enkel het Midden-Oosten. Er werd ook gemobiliseerd voor de strijd tegen de ‘heidenen’ in Noord-Europa en voor een inzet op de Iberisch schiereiland, dat niet volledig in christelijke handen was.
Dan Jones stelt de vraag wanneer gesproken kan worden over het einde van de kruistochten. De val van Jeruzalem is het meest gangbare moment. Zelf vindt hij dat 1491 een beter jaar is. Toen werd de reconquista – de verovering van de gebieden in Spanje waar moslims woonden – een feit. Een monument als het Alhambra herinnert nog aan die aanwezigheid.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier