De steile klim van de firma achter de belastingbrief

De vakbonden bij de fiscus vrezen dat de nieuwe belastingformulieren chaos veroorzaken. Voor de leverancier van het scanningsysteem, I.R.I.S., wordt het een grote test. Als het verleden een referentie is, doorstaat I.R.I.S. die met vlag en wimpel.

Het gaat uitstekend met de verwerker van uw belastingformulieren. De omzet van I.R.I.S. klom voor het eerst boven de 100 miljoen, de groei was 15 procent. De winstmarge in 2008 lag mijlen boven die van concurrenten als Unisys of Getronics.

Als de naam u weinig zegt, is dat omdat ze hun tekenherkenningstechnologie vooral als merkloos product verkopen aan HP, Brother, Canon of Kodak. Al tien jaar zit de optical character recognition (OCR) in alle scanners en multifunctionele printers van HP. De OCR-technologie zit ook in pdf-software van Adobe. En voorts is het bedrijf een integrator in grote projecten voor documentverwerking – ook niet echt een vak dat voor naamsbekendheid zorgt.

De geschiedenis van I.R.I.S. is een tegengif voor doemdenkers. De pionier op het researchpark Einstein in Louvain-la-Neuve is opgericht in 1987, toen Pierre De Muelenaere en Jean-Didier Legat van hun doctoraat in optische karakterherkenning een bedrijf maakten, Image Recognition Integrated Systems (I.R.I.S.). Ackermans & van Haaren investeerde 1,85 miljoen euro.

Het waren moeilijke tijden. Ackermans & van Haaren trok zich relatief snel terug en in 1992 was er een managementbuy-out nodig om het schip op koers te houden. Toen dook Etienne Van de Kerckhove voor het eerst op. Hij adviseert voor zijn fiduciaire Stratefi, met Eric Domb als vennoot. Vanaf dan is de huidige co-CEO ook aandeelhouder. Vanaf 1996 nam hij meer en meer ook een operationele rol op. Het duurde tot 1998 voor I.R.I.S. een goudader vond. Dat jaar bestelde de Italiaanse post de IRISPen regelscanner – een ontwikkeling uit 1994 met het Taiwanese Primax – voor 22.000 kantoren. “Een contract van een jaar omzet”, zegt Van de Kerckhove.

Nog in 1998 besliste HP om de Omnipage-karakterherkenningssoftware van Caere te laten vallen en voortaan de Belgische OCR-software als standaard te gebruiken. In 1999 volgde de beursgang. “En wat was de vraag die toen steeds terugkwam”, monkelt Van de Kerckhove. “Jullie zijn bezig met papier. Heeft dat nog wel toekomst?”

Naadloos van papier naar elektronisch

Ondertussen breidde het bedrijf uit van tekens naar documenten, van gestructureerde documenten naar ongestructureerde documenten en van pagina’s naar mailrooms en hele administraties. Wat blijkt? Het kan een groot deel van zijn papieren technologie voor elektronische media gebruiken. “Je hebt daar evengoed formaten: pdf, tiff, jpeg, word, xps, opendoc. Je moet het formaat herkennen, de inhoud lezen, de informatie eruit halen, valideren en overdragen naar beheersystemen. Het probleem is identiek”, zegt Van de Kerckhove. De pdf-bestanden van Adobe zijn beelden, maar achter die beelden zit ook een versie in tekst. “Zij gebruiken OCR van bij ons. Achter het beeld is de tekst herkend. Voor archivering is dat enorm nuttig. Je kunt dan een massa documenten archiveren en je hoeft niets te doen. De volledige tekst wordt geïndexeerd en daarin kan je zoeken.”

Marktonderzoeker Gartner vat het domein samen onder de noemer intelligent document recognition (IDR) en heeft intussen al een 70-tal Europese leveranciers opgelijst. “Wij zijn marktleider”, glundert Van de Kerckhove. Gartner kon dat niet bevestigen, hun onderzoek wordt pas later gepubliceerd.

Alles bij elkaar was de divisie producten & technologieën goed voor meer dan 30 miljoen verkochte licenties per jaar, 120 banen en 16 miljoen euro omzet, met een zeer behoorlijke winstmarge van 20 procent. In de portefeuille zit nog altijd de IRISPen, net als de handige Business Card Reader, die u misschien in huis heeft.

De distributie gebeurt via licentiedeals zoals met HP, via informaticadienstenbedrijven en via retailkanalen als Amazon of MediaMarkt. De helft van de omzet zit in de VS, 40 procent in Europa en Afrika, en 10 procent in Azië. “Onze software verschijnt in een honderdtal landen, in 140 talen. Het is een zeer interessante, rendabele markt. Ook al staat onze naam niet in grote letters op elke scanner van HP.”

Personeel groeit

In 1995 startte I.R.I.S. met een afdeling om zijn technologie rechtstreeks aan grote klanten te leveren. Natuurlijk moest de technologie daar vaak met producten van andere leveranciers worden geïntegreerd, al was het maar omdat klanten als de Europese instellingen niet elke paar jaar van database of contentmanagementsysteem willen veranderen. Liever dan de integratie uit te besteden, stapte het bedrijf zelf in de integratiebusiness. De Muelenaere bleef aan het hoofd van de productafdeling en de technologieontwikkeling (waarin in 2005 zowat 15 procent van de omzet werd geïnvesteerd).

Van de Kerckhove nam de professionele diensten voor zijn rekening. “Geleidelijk hebben we partnerships gesloten voor de gebieden die we zelf niet afdekken.” De onderneming heeft vandaag bijvoorbeeld ook specialisten voor de contentmanagementsystemen van Filenet en Documentum in huis. Het arsenaal wordt occasioneel met acquisities aangevuld, zoals in de herfst van 2007, van het Duitse Docutec en het Nederlandse Morningstar Systems. I.R.I.S. financierde die overnames met een kapitaalverhoging van tien miljoen, gelijk verdeeld tussen de Nationale Portefeuille Maatschappij van Albert Frère en, jawel, Ackermans & van Haaren. Elk hebben ze nu iets meer dan 6 procent.

“Het is een echte projectbusiness. Je moet begrijpen wat de klant wil, het omschrijven, technisch opbouwen, integreren met andere toepassingen, de gebruikers opleiden en dan ondersteunen. Dat kan je niet doen vanop afstand. Je moet lokaal present zijn. We zitten nu in zes landen, dubbel zoveel als drie jaar geleden. Elk jaar willen we er een land bijnemen. Zelf opstarten of via overnames van winstgevende bedrijven met een paar tiental werknemers en interessante klanten.”

Het bedrijf won in 2008 netto nog eens bijna 150 werknemers bij, voor het leeuwendeel in zijn professionele diensten, nadat er in 2007 al ruim 115 waren bijgekomen. Onderhand telt de professionele dienstendivisie bijna 500 mensen, met ongeveer 93 miljoen omzet en een bedrijfswinstmarge van 10 procent. “Dit jaar gaan we het kalmer aan doen. We blijven aanwerven, maar alleen in specifieke profielen.”

Van de Kerckhove verwacht in 2009 nog groei. “De openstaande orders zijn al goed voor bijna een halve jaaromzet. Die ligt hoger dan vorig jaar. We moeten dus nog 50 procent binnenhalen. De vraag is of de markt gaat instorten. Gaan de banken minder doen? Kunnen we dat compenseren met andere sectoren: de overheid, de gezondheidszorg? De beslissingen lijken in twee richtingen te gaan. Sommigen stoppen alles, maar hoe lang houden ze dat vol? Anderen sturen ons fantastische projecten. Gaan ze die annuleren of integendeel versnellen? Tot nu toe leeft het idee dat we in 2009 nog groei zien, met een goede winstgevendheid.” Het dividend voor 2008 blijft even hoog als in 2007: 0,8 euro per aandeel.

Verdere stappen in outsourcing

De indrukwekkende expansie van zijn ‘professionele’ tak, verklaart waarom het bedrijf ook een ICT-poot heeft ontwikkeld. De overname van het winstgevende Corismo uit Brasschaat begin januari past in dat plaatje. Het voormalige Core IT standaardiseert net als I.R.I.S. op IBM-materiaal. “We moeten responsetijden halen, archieven beheren, virtuele servers draaien. Als je dat niet echt in de hand hebt, kan het alleen maar verkeerd lopen. We moeten daar kritische massa hebben, een dynamiek om de beste techneuten aan te trekken en hen te houden.”

Eigenlijk wil I.R.I.S. nu naar software as a service gaan – klanten die hun informatica extern op een datacenter draaien – en daar 24/7-support op geven. “Dan kan je het aanbod verbreden. In plaats van hen te vertellen dat je een project kan opzetten dat begint aan 100.000 euro, kun je hun applicaties draaien voor een bedrag per maand, afhankelijk van de capaciteit. We hebben daar al een 40-tal beroepsverenigingen aan boord. De grootste is BusinessEurope, de Europese werkgeversorganisatie. Je kunt dat uitbreiden voor bijvoorbeeld juridische professionals: content management, klantenrelatiebeheer, dicteersystemen, automatische documentherkenning en -vergelijking, rechtenbeheer. Daar gaan we op werken.”

“Onze grote handicap is dat we relatief onbekend zijn als integrator. Wij zijn niet eens van alle projecten op de hoogte. Daarom zijn we zo sterk in de publieke sector. Daar heb je lastenboeken. In de privé moet je het van vertrouwelijke informatie hebben.” Met 14,1 miljoen netto cash op de balans en 13,5 miljoen aan ongebruikte kredietlijnen blijft het bedrijf uitkijken naar acquisities. Of het zelf een overnameprooi kan zijn, laat Van de Kerckhove onbeantwoord. Maar analist Thibaud Rutsaert van Degroof acht dat scenario onwaarschijnlijk, ook al heeft het management minder dan 10 percent van de aandelen en is de freefloat bijna 70 procent. “Het bedrijf is in volle opgang. Het management heeft helemaal geen intentie om te verkopen.” (T)

Door Bruno Leijnse/Fotografie Jelle Vermeersch