De Scheldeverdieping wordt ondergraven

De Nederlandse Raad van State schorst de verdieping van de Schelde. De crisis in de logistieke sector mag geen excuus zijn om van het dossier geen werk te maken.

Wat besliste de Nederlandse Raad van State juist?

Het rechtscollege heeft een Nederlandse vergunning opgeschort voor de uitvoering van baggerwerkzaamheden. Natuurorganisaties poneren dat die in strijd met Europese regelgeving natuurschade veroorzaken. In november volgt een definitieve uitspraak. Waarschijnlijk komt er een vernietiging van de baggervergunning.

Hoe is het zover kunnen komen?

Het Vlaams-Nederlandse verdrag “betreffende de uitvoering van de ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium” (2005) stelt dat de werken dit jaar al gerealiseerd hadden moeten zijn. Kostprijs: 80 tot 100 miljoen euro Vlaams overheidsgeld.

De milieuverenigingen gingen eerst akkoord, omdat de verdieping gepaard zou gaan met de ontpoldering van gebieden, zoals de Zeeuwse Hedwige Prosperpolder. Vlaanderen is er al mee gestart. De Nederlandse overheid zoekt voortaan echter elders compensatiegebieden, wat minister-president Kris Peeters tot verbijstering van Antwerpse havenkringen “een intelligente beslissing” noemde. Gevreesd wordt dat de Nederlanders de zaak gewoon rekken.

Kan de Vlaamse overheid de Nederlanders tot actie dwingen?

Jawel. Omdat de Raad van State al een vroegere verdieping blokkeerde, voorziet het verdrag in de ‘bestuurlijke monitoring’ van de vergunningen. De Nederlandse overheid moet “indien nodig, maatregelen treffen, zodat de (…) afspraken en termijnen worden geëerbiedigd”. Voor een eerdere verdieping zette Den Haag via een noodwet de eigen administratie zelfs opzij en gaf zelf de vergunning.

Conflicten kunnen worden opgelost via arbitrage. Omdat een en ander nog jaren kan aanslepen, hoort een politieke oplossing tot de mogelijkheden. Antwerpse havenkringen spreken al van de eenzijdige invoering van rekeningrijden voor (buitenlandse) vrachtwagens. Dat zou het transitverkeer naar Rotterdam treffen.

Waarom werkt Nederland mee aan de verdieping, die toch Antwerpen ten goede komt?

Artikel 9 van het Belgisch-Nederlands scheidingsverdrag (1839) voegt Nederlands-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen bij Nederland, in ruil voor een vlotte spoor- en waterverbinding voor Antwerpen. Nederland moet zelfs in een alternatief voorzien als de Schelde in onbruik geraakt. “België kan bij een wanprestatie het verdrag in vraag stellen”, aldus Eric Van Hooydonk, professor maritiem recht (UA), ironisch. “Herenig die provincies met België en het probleem is opgelost.”

Is het uitstel een symbool, en nauwelijks een probleem nu de haven veel minder trafiek genereert?

Dat is een tijdelijke knik. Antwerpen beleeft een kantelmoment. De rederijen bestelden enkele jaren geleden in volle hausse schepen met een capaciteit van 14.000 TEU. Die varen enkel rendabel in een diepere Schelde. Zonder verdieping komt de logistieke hub van MSC, de grootste klant van Antwerpen, bijvoorbeeld in gevaar.

Door Hans Brockmans

Nederland moet in een alternatief voorzien als de Schelde in onbruik geraakt.