De restauratie van het Lam Gods is een meerjarige onderneming met tal van partners, die de kans te baat nemen om voor interactie te zorgen met het publiek.
Het publiek kijkt mee
Het olieverfschilderij van de gebroeders Van Eyck hangt al eeuwen – met uitzondering van enkele onderbrekingen tijdens turbulente periodes – in de Gentse Sint-Baafskathedraal. De panelen worden nu in drie fases naar het restauratieatelier gebracht in Zaal 4 van het Museum van Schone Kunsten (MSK) van Gent. De eerste panelen zijn daar al. De restauratie begon op 2 oktober. Het publiek kan alles volgen achter een glazen wand. Het Gentse Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster pakt tijdens de restauratie om de zes maand uit met een nieuwe tentoonstelling over het beroemde altaarstuk.
Drie fases in vijf jaar
Het Brusselse Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) restaureert het Lam Gods in drie fases, tussen oktober 2012 en oktober 2017. “Ongeveer de helft van onze mensen, in totaal 150, is op een of andere manier betrokken bij het project in Gent”, zegt Simon Laevers van het KIK. “Acht conservatoren-restaurateurs gaan aan de slag, bijgestaan door onder meer fotografen, documentalisten, kunsthistorici en scheikundigen. De stuurgroep vergadert wekelijks en er zijn ook een adviescomité en internationale experts bij het project betrokken.”
Publiek betrekken
Het provinciebestuur Oost-Vlaanderen liet een campagnelogo ontwerpen voor de restauratie en wil het publiek de restauratie mee laten beleven. Van Eyck-liefhebbers kunnen de route MSK-Caermersklooster-Sint-Baafskathedraal volgen, en er zijn speciale activiteiten zoals een Van Eyckwandeling. Ook de VRT doet zijn duit in het zakje: de cultuursite Cobra.be volgt de restauratie met een kleine camera en plaatst vijf jaar lang foto’s, reportages en interviews online. De nog niet bekende nieuwe locatie voor het Lam Gods na de restauratie is een ideale conversatiestarter om voor interactie met het publiek te zorgen.
Zeven partners
Zeven partners werken samen voor de restauratie: de kerkfabriek van de Sint-Baafskathedraal gaf de opdracht, de stad Gent zorgt voor de locatie (MSK), het Brusselse Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium is de uitvoerder, de Provincie Oost-Vlaanderen doet de publiekswerking (Caermersklooster), de Universiteit Gent doet de wetenschappelijke begeleiding en de Vlaamse Overheid en het Fonds Inbev-Baillet Latour zijn de financiers. De restauratie is verzekerd bij Eeckman Art Insurance. Een financiële waarde van het veelluik is niet bekend. Het wordt als ‘onschatbaar’ omschreven.
Echte en vermeende restaurateurs
BRK-Aproa, de Belgische beroepsvereniging voor conservators-restaurateurs van kunstvoorwerpen, telt 133 leden. “Ik schat dat zo’n 300 à 400 mensen zich restaurateur noemen, hoewel velen onder hen niet de gepaste opleiding en kennis hebben om op een verantwoorde manier kunstvoorwerpen en cultureel erfgoed te restaureren”, zegt Els Malyster van BKR-Aproa. Prestigieuze opdrachten zoals de restauratie van het Lam Gods zijn uitzonderlijk, meestal gaat het om kleine opdrachten zoals de restauratie van schilderijen, beelden, glasramen, ceramiek, glas, textiel of muurschilderingen.
Beroepstitel nog niet beschermd
De mislukte restauratie door een amateur van een Christusafbeelding in het Spaanse Borja toonde aan dat restauratie een vak voor professionelen is. Er loopt een aanvraag om de titel ‘conservator-restaurateur van kunstvoorwerpen en cultureel erfgoed’ te beschermen als een beroepstitel van een dienstverlenend intellectueel beroep. “Dat is de eerste stap naar de bescherming van het beroep zelf”, zegt Els Malyster. “Er bestaat al geruime tijd een universitaire opleiding tot conservator-restaurateur. Het zou logisch zijn dat enkel gediplomeerde restaurateurs aanspraak kunnen maken op de beroepstitel.”
Benny Debruyne
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier