De coronacrisis noemt ze een crisis in een crisis. Nicola Leibinger- Kammüller zet als CEO van het Duitse familiebedrijf Trumpf alle zeilen bij om de storm heelhuids te doorstaan. Daarbij verliest ze het brede plaatje niet uit het oog. “Een bedrijf is geen eiland, maar een onderdeel van een samenleving en een continent.”
Nicola Leibinger-Kammüller (60) is een van de bekendste vrouwelijke gezichten in het Duitse bedrijfsleven, ook al omdat ze geen blad voor de mond neemt. Een hardcore techneut is ze niet, maar ze schopte het wel tot CEO van Trumpf, een van de succesvolste bedrijven van de Mittelstand, ook wel de ruggengraat van de Duitse economie genoemd. Het bedrijf is actief in lasertechnologie en machinebouw.
Maar nu zit de familieonderneming in de hoek waar rake klappen vallen. Volgens de sectorvereniging VDMA zijn in de Duitse machinebouwsector 32.000 banen geschrapt in de eerste jaarhelft. De deelstaat Baden-Württemberg, waar Trumpf zijn hoofdkantoor heeft, is door de grote aanwezigheid van exportgerichte industrie extra kwetsbaar in de coronacrisis.
De machinebouw geldt als een betrouwbare graadmeter voor de Duitse economie. Trumpf kan uit zijn orderstroom opmaken wat over zes maanden zal gebeuren in de industriële productie. Al in de herfst van 2018 merkte het bedrijf dat de economie begon af te koelen. De huidige temperatuur van de Duitse economie is volgens Leibinger-Kammüller “ijskoud”. De coronapandemie noemt ze “een crisis in een crisis”.
“De industrie zit al anderhalf jaar in een recessie”, zegt Leibinger-Kammüller. Ze ziet levensbedreigende uitdagingen: “De overschakeling van autofabrikanten op elektrische voertuigen heeft grote gevolgen voor de machinebouw in Duitsland. De geopolitieke onzekerheden spelen onze sector parten. Daar kwam de coronacrisis nog eens bovenop.”
Middelgrote industriële familiebedrijven met sterke buffers kunnen Duitsland uit de coronacrisis helpen. De crisis van 2009 wisten Trumpf en andere spelers uit de Duitse industrie relatief snel te overwinnen. Dat ziet de CEO nu niet gebeuren: “De problemen zullen zeker anderhalf jaar aanhouden. Onze klanten, veel familiebedrijven, wachten met investeren. Met een bloedend hart zetten we zelf investeringen in de wacht.”
Hoogwaardige lasers
Of Leibinger-Kammüller de machinebouwer uit de rode cijfers kan houden, is maar de vraag. “We hebben een heel zwaar jaar”, zegt ze. Trumpf maakt voor een derde van de Duitse werknemers gebruik van de loonsubsidieregeling, die het bedrijf aanvult. “Dat kan niet veel langer dan een jaar doorgaan, maar ontslagen zijn nu niet aan de orde.” Een levenslijn voor de Duitse maker van hoogwaardige laserapparatuur en metaalbewerkingsmachines is de Nederlandse chipmachinebouwer ASML. Trumpf levert de lasers voor de euv-machines van ASML, waarmee bedrijven als TSMC, Intel en Samsung piepkleine chips kunnen laten maken voor computers en mobiele telefoons. “ASML had die doorbraak niet bereikt zonder ons”, zegt Leibinger-Kammüller zelfbewust. “Of toch niet zo snel.” Zeker is dat Trumpf veel kleiner zou zijn zonder ASML. “De groeiende omzet uit Nederland draagt ertoe bij dat we op de been blijven.” In het laatst gerapporteerde jaar heeft Trumpf de lasers geleverd voor 28 euv-machines, die tegenwoordig 140 miljoen euro per stuk kosten. Trumpf heeft een aandeel van 5 tot 10 procent in de marktwaarde van de machines.
Concurrentie vanuit China vreest Leibinger-Kammüller niet. “Wij voelen geen dreiging. Alleen wij kunnen de technische uitdagingen aan, die komen kijken bij de productie van hoogwaardige lasers. De Chinezen kunnen dat niet. Niemand kan dat. Ik denk niet dat we onze voorsprong snel kunnen verliezen. Er kan wel nieuwe, vervangende technologie opkomen. Maar daar zien we nog niets van. De euv-technologie is een blijver, voor nog zeker tien jaar.”
Voorbeeld voor Europa
De Duitse bedrijven Trumpf en Zeiss werken nauw samen met ASML voor de bouw van de heel lucratieve euv-machines. Volgens Leibinger-Kammüller is die cluster van drie bedrijven een voorbeeld voor Europa: “Het is misschien niet erg bekend, maar het is wel een Europees voorbeeldproject, ook om politieke redenen. Zulke grensoverschrijdende samenwerkingen zouden we vaker moeten opzetten. Zo kan Europa standhouden in de hevige concurrentie met de Verenigde Staten en Azië.”
Trumpf is ook een strategische partner van alle grote autofabrikanten en alle belangrijke toeleveranciers van de auto-industrie. Ook zij gebruiken de digitale lasermachines van Trumpf. De overstap naar elektromobiliteit zet de hele sector op zijn kop. Een auto die op een batterij rijdt, heeft beduidend minder onderdelen nodig dan een auto met een verbrandingsmotor. Dat betekent dat er mogelijk een negatieve impact zal zijn op het aantal laseruren dat Trumpf verkoopt. Maar Leibinger-Kammüller vindt het te vroeg voor die conclusie. Ze zegt ook mee te profiteren van de elektromobiliteit, omdat serieproductie niet mogelijk is zonder de hoogwaardige lasers van Trumpf, bijvoorbeeld voor het lassen van koper. Ook elektrische wagens hebben een carrosserie, een interieur, remmen en deuren, zegt ze.
Angela Merkel
Leibinger-Kammüller is net zolang CEO van Trumpf als Angela Merkel Duits bondskanselier is. De twee kennen elkaar goed. Maar kritiek gaat Leibinger-Kammüller niet uit de weg. Ze vindt dat de politiek het contact met het bedrijfsleven heeft verloren en dat de Duitse regering meer moet doen voor de industrie en de autobedrijven. “Het gaat om het welzijn van de hele Duitse economie. Nu wordt eenzijdig de elektromotor gesteund met een extra verhoogde subsidie voor kopers. Dat is een vergissing. Het is veel te eng gedacht. Een regering kan niet weten welke de autotechnologie van de toekomst is.”
Ook is ze fel over Merkels erfenis van de Energiewende en het snelle vertrek uit kernenergie. “Het heeft de stroomkosten voor bedrijven sterk doen stijgen. Hoewel de lasten voor de staat momenteel heel hoog zijn en de belastinginkomsten krimpen, zou de vennootschapsbelasting juist nu moeten dalen, om onze concurrentiekracht op peil te houden.”
Nieuwe situatie
Leibinger-Kammüller looft Merkel wel voor haar crisismanagement. “Ze denkt razendsnel. Ze heeft ons uitstekend door de crisis van 2009 geleid, en ook nu is ze bezonnen. Er worden te weinig gezamenlijke inspanningen geleverd voor ons continent. Merkel doet wel veel voor Europa in deze moeilijke tijden.”
Leibinger-Kammüller zegt dat Trumpf en Duitsland veel profiteren van de Europese markt. “De nationale belangen mogen van mij op een lager pitje. We moeten bestaanszekerheid bieden. We mogen radicale partijen aan de linker- en de rechterkant van de politiek niet stimuleren.”
Voor de zuinige houding van onder meer Nederland in het debat over het Europese wederopbouwfonds kon Leibinger-Kammüller weinig begrip opbrengen. “Ik ben in principe voorstander van een solide, zuinige staat. Maar we zitten in een ongekende en nieuwe situatie. Dan moet je durven bij te sturen en aan te passen. Dat soort beslissingen nemen we ook in het bedrijfsleven.”
32 duizend
banen zijn in de eerste jaarhelft verloren gegaan in de Duitse machinebouwsector.
‘Een bedrijf is geen eiland’
De uitgesproken hoge stem van Nicola Leibinger-Kammüller wordt tot over de grenzen gehoord. Op de G20-top in 2017 was ze het stralende middelpunt op een selfie met Christine Lagarde, Angela Merkel, de Nederlandse koningin Máxima en Ivanka Trump. Toen ze dat jaar een fabriek opende in Chicago, haalde ze wel uit naar de Amerikaanse president: “Alle politiek die erop gericht is andere markten af te sluiten, is vergif voor investeringen”, zei ze. De staat van het land aan de andere kant van de Atlantische Oceaan ligt haar na aan het hart, ook omdat ze daar is geboren.
“Trump-kiezers onder onze klanten vonden dat niet leuk”, zegt ze. “Maar mij heeft het goed gedaan. Je moet durven vechten. Een bedrijf is geen eiland, maar een onderdeel van een samenleving en een continent.” Het tekent Leibinger-Kammüller.
Nicola Leibinger-Kammüller over
Christelijke waarden
De familie heeft haar menselijke en christelijke waarden vervat in een familiecontract, dat Nicola Leibinger-Kammüllers vader haar op haar zestiende liet ondertekenen. Ze zegt als christen met verbazing te kijken naar de populariteit van de Amerikaanse president Trump onder gelovigen. Amerikaanse christenen hebben volgens haar een eigen waarheid. “Ze verdelen in goed en kwaad en weten wat anderen verkeerd doen. Het is een zeer intolerante interpretatie van het christendom, die mij vreemd is. Ik kan daar niet achter staan.”
Vrijhandel
Leibinger-Kammüller is ondanks de hang naar protectionisme onder de wereldleiders niet bang dat het welvaartssprookje op zijn einde loopt. “We laten ons niet terugwerpen op nationalisme. De globalisering heeft veel goeds gebracht. Contact met de concurrentie daagt ons bij Trumpf alleen maar uit. Handel brengt openheid en vrijheid, het brengt mensen samen.”
China
China streeft volgens Leibinger-Kammüller naar “een geleidelijke verovering van het Westen”. “Het gaat daarbij heel systematisch te werk. Dat wij, Europeanen, daar weinig tegen doen, is nalatig”, zei ze onlangs in een interview met de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Maar we kunnen ook veel leren van de Chinezen, vindt ze: “Vooral hun ongecompliceerde manier van omgaan met innovaties, en de bereidheid om niet over honderd dingen na te denken voordat je begint.”
Leiderschap is een grondhouding
Dat Nicola Leibinger-Kammüller een invloedrijke figuur zou worden in het Duitse zakenleven, stond niet in de sterren geschreven. De moeder van vier studeerde Duits, Engels en Japans in Freiburg, Zürich en het Amerikaanse Middlebury. Ze is dus geen ingenieur zoals haar broer, haar echtgenoot en haar legendarische vader Berthold Leibinger.
De geschiedenis van Trumpf gaat terug tot 1923, toen Christian Trumpf het bedrijf oprichtte. De oprichter bleef kinderloos en droeg het bedrijf in de jaren zestig over aan zijn beste werknemer, Berthold Leibinger. In 1985 kwam zijn dochter Nicola in het familiebedrijf. In 2005 gaf hij verrassend genoeg het stokje door aan haar. Leiderschapskwaliteiten zijn in de eerste plaats een kwestie van grondhouding, was zijn argument.
Net zoals haar jongere broer Peter en haar zus Regine heeft ze een derde van de aandelen. Met 14.500 medewerkers, waarvan de helft in Duitsland, boekte Trumpf in het onlangs geëindigde gebroken boekjaar 3,5 miljard euro omzet.
Haar broer is in de raad van bestuur verantwoordelijk voor onderzoek en ontwikkeling en sales. Haar man Mathias Kammüller is als bestuurder verantwoordelijk voor de digitale transformatie van de groep. De pater familias, domineeszoon Berthold Leibinger, stierf in 2018. Nicola Leibinger-Kammüller zit ook in de raad van bestuur van de technologiereus Siemens.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier