DE PRIJS STIJGT

Toegevingen uit het verleden

Het modieuze voorvoegsel post is allicht nu ook reeds toepasselijk op de stand van zaken van de federalizering in België. Die wordt afgesloten verklaard ; er worden aanbiedingen ingewacht met de aanduiding van de prijs die liefhebbers ervoor over hebben om de federalizering voort te zetten.

Toegegeven, het einde is even moeilijk vast te stellen als het begin. Ik herinner mij het plechtige ogenblik in de jaren zeventig toen de eerste vergadering plaatsvond van het Vlaams parlement, dit wil zeggen de Vlaamse leden van de toenmalige Kamer en Senaat. De gezamenlijke Volksunie-fraktie, ruim dertig man sterk, hief De Vlaamse Leeuw aan. Dat stond de volgende dag in de kranten te lezen, al had een journalist genoteerd dat één parlementslid van de Volksunie niet meezong en dat was ik.

LEEUWEN.

Zoals wel bekend zal zijn, had ik geen goed oog in dat federalisme. Het stond mij duidelijk voor hoe het een paar jaar tevoren begonnen was in de unitaire partijen, hetgeen de normale plaats is in een partijenstaat. Zuiver numeriek hadden de Vlamingen in de drie kleurpartijen de meerderheid sedert altijd, of ze hadden die althans nu binnen hun bereik. Die numerieke meerderheid had achter zich de kracht van een ekonomische groei en van het zelfvertrouwen dat deze meebracht.

Bij de Vlamingen kwam toen evenwel de eigenaardige gedachte op om aparte formaties te vormen van rode, blauwe en andersgekleurde Leeuwen. Daarmee gaven zij de macht op in de unitaire strukturen ; voortaan moesten zij rekening houden met het veto van hun niet-Vlaamse tegenhanger waartegen zij zelf nooit, maar dan ook nooit, een Vlaams veto hebben geplaatst. Van de interne logika of dynamiek van nieuwe (federale) instellingen verwachtten de Vlamingen echter een herverdeling of een herschikking van macht, en zij blijven dit doen tot op de dag van heden.

VERLOREN.

Het afgelopen jaar was nochtans leerzaam. Men zal zich herinneren hoe in het begin van het jaar de Vlaamse voormannen (zelfs versierd met de titel van minister-president) hun woord niet gestand konden doen, wegens de prijs die in Voeren betaald werd voor een vroegere federalizering. Door een soortgelijk mekanisme verloren de Vlamingen in de loop van het jaar de verkiezingen in Brussel en omgeving. En op het einde van het jaar werd iedere kans op een splitsing van de sociale zekerheid de kop ingedrukt nog wel door de Vlaamse eerste minister (al verdient deze man het predikaat “Vlaams” helemaal niet meer) zodat er geen uitzicht meer is op een voortzetting van de federalizering, laat staan op een voltooiing ervan.

Een federalisme met twee of met drie, gewesten of gemeenschappen : het is nooit een uitgemaakte zaak geweest. Toch is twee hier aan de winnende hand omdat de Vlamingen de derde, namelijk Brussel, volledig verloren hebben (nadat ze daar bij de vorige staatshervorming nochtans de “machtspariteit” hadden verworven, volgens Anciaux senior en Chabert).

SOLIDARITEIT.

De prijs voor deze federale instellingen wordt steeds buitensporiger. Zoals ook in ekonomische transakties het geval is, wordt de prijs bepaald door de sterkste partij. Om dit bij om het even welke onderhandeling duidelijk te maken aan de Vlamingen, volstaan precies zes woorden Frans : “Le feriez-vous à notre place ?”

Omdat wij dat niet doen, moeten wij nu de betichting van een gebrek aan solidariteit weerleggen ; niet enkel in woorden, maar vooral in daden en met bovendien een dankwoord voor de solidariteit die Wallonië tegenover Vlaanderen betuigd zou hebben in de negentiende eeuw (een drogreden die door ekonomisch historicus professor Jules Hannes totaal werd ontzenuwd in één enkel kort artikel).

TOEGEVINGEN.

De prijs die wij betalen, wordt gevormd door de toegevingen bij vorige overeenkomsten. De ekonomische inzinking van het land, het totale verval, is begonnen in de jaren zestig. Door middel van de zogeheten wafelijzer-politiek moest de relatieve achteruitgang van Wallonië toen tot elke prijs tegengehouden worden onder politieke druk, of juister chantage. De aldus opgehoopte overheidsschuld houdt België nu bijeen, met andere woorden : deze schuld is een onoverkomelijke hinderpaal geworden voor een uiteengaan en zelfs voor een voorzichtige beweging in die richting (zoals het invoeren van de term konfederatie).

De Vlaamse toegevingen uit het verleden sluiten iedere toekomst af en maken iedere institutionele formule zinloos met het oog op deze onafhankelijkheid, al begrijpt men dat zij veld wint. Het hernemen van onze bewegingsvrijheid moet niet beginnen met de keuze van een formule boven een andere, maar met de weigering om voor gelijk welke formule gelijk welke prijs te betalen. Dit is de enige mogelijke gedragslijn in de konfliktsituatie waarin wij ons meer en meer bevinden, en die het gevolg is van alle pogingen om het anders te doen en vooral om het anders voor te stellen.

LODE CLAES

Lode Claes is voorzitter van de redaktie-adviesraad.