De nieuwe Hemmerechts (Ruyslinck voor gevorderden)

Op 27 augustus werd Kristien Hemmerechts 50. Dat vierde de Vlaamse schrijfster met de publicatie van een nieuwe roman: ‘De waar gebeurde geschiedenis van Victor en Clara Rooze’.

Kristien Hemmerechts, De waar gebeurde geschiedenis van Victor en Clara Rooze. Atlas, 207 blz., 17,90 euro.

Geen grotere parasieten dan schrijvers! Dat verwijt krijgt een jonge would-be schrijver van zijn beste vriend wanneer hij een verhaal wil schrijven over een taboe in diens familie. Het schandaal was weliswaar oud, maar in het gesoigneerde milieu bleef de incestueuze liefde van de tweeling Victor en Clara een verboden onderwerp. De betichting van de parasiterende schrijver leidt ons meteen naar het kernthema in De waar gebeurde geschiedenis van Victor en Clara Rooze, de nieuwe roman van Kristien Hemmerechts. Daar laat de zopas 50 geworden schrijfster het niet bij. Ze lijkt wel te jongleren met thema’s, referenties en motieven. Al gaat het niet bepaald om nieuwe vragen uit de literatuur: het onderwerp van de schrijver die plundert uit andermans belevenissen, karaktertrekken of geheimen is – zacht uitgedrukt – belegen. Dat geldt zeker ook voor enkele andere oerdilemma’s uit de literatuur, die ruimschoots aan bod komen: kiest de auteur voor het leven of het schrijven? Is de auteur een exhibitionist die schaamteloos zijn leven beschrijft of zet hij de lezer op het verkeerde been? En waar eindigen de feiten en begint de fictie?

Dergelijke dilemma’s mengt Hemmerechts vrij (maar niet zo vrank) door haar verhaal. Ze heeft ook haar best gedaan om die vertelling nog aan te dikken met enkele pikante en tragische toetsen. Zo is Victor in duistere omstandigheden omgekomen op de rotsen van Marche-les-Dames, in de omgeving waar koning Albert I zijn dodelijke val maakte. Hemmerechts als verteller van een spannende levensgeschiedenis? Dat zou pas nieuw zijn, maar al gauw blijkt dat de vertelling én de personages slechts een vehikel vormen voor haar literaire beschouwingen. In plaats van Victor en Clara, kapen de verwijzingen naar andere romans en de echo’s van een paar andere schrijvers de hoofdrol weg.

Vooral James Joyce en Virginia Woolf treden op de voorgrond. Geregeld lijkt het zelfs alsof we een literair essay lezen in plaats van een roman. Nu ja, literaire referenties behoren tot het gereedschap van de beste auteurs. Alleen is Hemmerechts wel ‘vergeten’ om die verwijzingen subtiel te vervlechten in haar verhaal. Alles ligt er nu dubbel en dik op. Van haar interessante aanzet heeft ze een invuloefening gemaakt. Zo trekt ze het bloed uit haar roman weg. Ook al is haar stijl nu wat minder strak, de roman blijft sec.

Van één zaak kan de schrijfster zeker zijn: haar ‘literaire invuloefening’ zal het boek bijzonder populair maken bij leraars en docenten. Zo wordt Kristien Hemmerechts een hedendaagse Ward Ruyslinck, de schoolboekenschrijver bij uitstek van een vorige generatie. Met Hemmerechts’ modernistische thematiek wordt het wel een Ruyslinck voor gevorderden.

Luc De Decker