De man die 6000 mensen mag ontslaan

In zijn grijze maatpakje stak hij schril af tegen Philips-topman Cor Boonstra, die naast hem zat tijdens de persconferentie waarop het elektronicaconcern op 8 februari zijn jaarcijfers bekendmaakte. Het was Gerard Kleisterlee ten voeten uit: meer een verdediger dan een aanvaller, meer een schaduwmanager dan een mediatiek figuur. Maar vanaf volgende maandag móét Kleisterlee wel in de schijnwerpers. Dan wacht hem de onzalige taak om het herstructureringsplan van zijn voorganger uit te voeren. En om de slinkende verkoop en de wegsmeltende operationele opbrengsten weer goed te maken, moet hij minstens 6000 mensen de laan uitsturen.

Kleisterlee? Wie in godsnaam is Gerard Kleisterlee? Zelfs Philips-kenners moesten er het zwijgen toe doen bij deze prangende vraag. In de recentste boeken over de elektronicagigant komt zijn naam niet één keer voor. Tijdens de interne burgeroorlog over de opvolging van ” Corleone” Boonstra, werd de naam Kleisterlee nooit vernoemd. Die van Roel Pieper, ja, en die van Doug Dunn, maar die liepen de benoeming mis. Arthur van der Poel zette vervolgens zichzelf buitenspel toen hij zijn opties op het verkeerde moment verkocht, en Adri Baan, de gedoodverfde opvolger van Boonstra, werd naar verluidt “gewogen en te licht bevonden.”

Maar niemand die vermoedde dat Boonstra Baans beschermeling zou opvissen: Gerard Kleisterlee, de man die Baan halfweg de jaren tachtig tot industrieel directeur beeldhuizen had benoemd, en de man voor wie hij later ook bij de Philips-top ging lobbyen om hem tot directeur componenten in Eindhoven te maken in 1999.

Nu blijkt het parcours van Kleisterlee als directeur componenten – een van Philips’ belangrijkste divisies – ronduit indrukwekkend. Hij is de man achter de acquisities van de halfgeleiderproducent VLSI en de fabrikant van medische apparatuur Agilent. Hij is ook het brein achter de dubbele alliantie met het Koreaanse LG. Maar hij is vooral de manager die erin slaagde de nettowinsten van Philips’ componentendivisie op te drijven, ondanks de daling van de omzet. Wie dat kan, beschikt over gouden troeven, denken ze bij Philips. En die zijn geen overbodige luxe in tijden waarin het slecht gaat met de elektronicasector, en waarin niet alleen Philips, maar ook Ericsson, Alcatel, Cisco Systems, Texas Instruments, Hewlett-Packard en Lucent Technologies met winstwaarschuwingen en ontslagbrieven zwaaien.

Het staat nu al vast dat Kleisterlee als manager in geen geval aan Boonstra zal herinneren – zoals Boonstra op zijn beurt niet aan zijn voorganger Jan Timmer deed denken. Timmer was de strateeg die het vet bij Philips wegsneed – en onderweg duizenden jobs deed sneuvelen. Boonstra is de commerçant die een model met strikte bedrijfseenheden voor het conglomeraat bedacht. Het wordt de taak van Kleisterlee, een techneut, om die bedrijfseenheden nu rendabel te maken.

Is hij daarvoor wel voldoende gewapend? Zijn achtergrond laat het beste verhopen, menen insiders bij Philips. Kleisterlee kent Philips op zijn duimpje. Zijn vader, ook een Gerard, werkte er vanaf de jaren vijftig tot aan zijn pensioen als arbeider. Kleisterlee junior kwam al in 1974 bij de elektronicagigant in dienst. Recht van de schoolbanken. Niet geheel onlogisch, als je 28 jaar na datum bekijkt waar hij zijn eindverhandeling als technisch ingenieur aan wijdde: metal oxyde silicon ( MOS), het goedje dat eigenlijk de basis is van zowat alle Philips-technologie.

En alles duidt erop dat Kleisterlee de voorzichtige, berekende ingenieur is die commentatoren graag aan het hoofd van Philips willen zien. De kersverse topman werd in 1946 in het Duitse Ludwigshafen geboren als zoon van een Duitse moeder en een Nederlandse vader. Hij kreeg een streng katholieke opvoeding in Nijmegen, op het college waar ook Ruud Lubbers en Hans van Mierlo de harde hand hebben gevoeld. Journalisten van het Nederlandse zakenblad Quote merkten hoe zijn schoolkameraden zich de stille, maar efficiënte verdediger van het schoolvoetbalteam nog nauwelijks herinnerden. Of het moest van de godsdienstprijs zijn, die rijzige Gerard zowel in 1963 als 1964 uitgereikt kreeg.

Tijdens zijn studie elektrotechniek aan de Technische Hogeschool van Nijmegen werd hij wel eens opgemerkt naast het biljart in het Café Cécile, maar hij verdeelde zijn tijd eigenlijk vooral tussen het klaslokaal en de roeiclub. En toen hij de schoolbanken in 1974 voor de medische divisie van Philips ruilde – hij vond dat hij het aan Philips was verschuldigd, omdat een fonds voor kinderen van werknemers zijn studies had betaald – wandelde hij ook weer onopgemerkt door de riante gebouwen van het elektronicabedrijf.

Vanaf 1981 begon Kleisterlee vervolgens zo snel op te klimmen in de Philips-hiërarchie, dat het eigenlijk verbazing wekt dat niemand hem onder Boonstra’s kandidaat-opvolgers citeerde. In 1981 werd hij hoofd professionele audio in Breda. Vijf jaar later kreeg hij als industrieel directeur beeldhuizen beslissingsmacht over een divisie met 80 miljard frank omzet. In 1994 kwam hij terecht op de directeursstoel van Philips Display Components Worldwide en twee jaar later dropte Jan Timmer himself Kleisterlee in Taiwan en later in China. Van waaruit Kleisterlee de bitsige strijd om de opvolging van Timmer met belangstelling en vooral op veilige afstand gadesloeg.

Sinds 1999 is Kleisterlee directeur componenten en heeft hij een zitje in de raad van bestuur, vanaf 2000 is hij ondervoorzitter van Royal Philips Electronics. Bij wijze van spreken zonder dat een kat het heeft opgemerkt.

Is Kleisterlee dan een doetje dat zelden zijn stem verheft, laat staan een mening laat horen? “Neen,” als we de kennissen van de fanatieke jogger in Quote mogen geloven. “Hij heeft echt wel een duidelijke mening. Alleen mist hij de drang om die voortdurend op de voorgrond te duwen.” Misschien is zo’n bescheiden en onbevangen techneut met prille handelsgeest, die zich laat omringen door financieel talent en sterke marketingmensen, wel precies wat Philips nodig heeft, bedenken commentatoren. Maar het wordt toch even wennen, nu het flamboyante aura van Cor Boonstra nog door het Amsterdamse hoofdkwartier dwaalt.

Frank Demets