De machtigste zakenvrouwen in België

Gedelegeerd bestuurder Rosa Van Elegem van Fortis Bank is de belangrijkste zakenvrouw van het land. Jarenlang was ze een witte raaf, maar vandaag staan tientallen vrouwen te dringen voor een toppositie. Trends brengt voor u de machtigste vrouwen van België in kaart: wie staat vandaag aan de top en wie neemt morgen het roer over?

“Er is geen enkele vrouw in dit land die ik in mijn raad van bestuur zou willen hebben.” Topman Cees van der Hoeven van Ahold, de moederholding van Albert Heijn, haalde vorige week in The Wall Street Journal hard uit. Hij mist elk vertrouwen in de internationale ervaring van Nederlandse zakenvrouwen.

Zou een Belgische topman zich dezelfde bedenking kunnen maken? Trends ging op zoek naar de vrouwelijke managers in de Top-100.000. We brengen hun profiel in kaart en ontkrachten zeven hardnekkige misvattingen die over hen de ronde doen.

1. België heeft geen bedrijfsleidsters

Niets van. Eén bedrijfsleider op de twaalf is een vrouw. Dat bleek uit de Trends Top-100.000, waarvan op 1 februari de editie 2001 verscheen. Toch blijven vrouwen ondervertegenwoordigd: in de grootste bedrijven zakt de verhouding tot 1 op 25, en slechts één vrouw zit aan de absolute top van het Belgische zakenleven: Rosa Van Elegem, gedelegeerd bestuurder bij Fortis Bank (zie kader). Slechts 421 vrouwen hebben een kaderfunctie (commercieel of marketingdirecteur, financieel directeur, IT-verantwoordelijke of personeelsdirecteur) in een van de duizend grootste bedrijven van het land. Productieleidsters zijn een écht schaars goed: geen enkel top-1000-bedrijf heeft er één.

De ondervertegenwoordiging van vrouwen geldt niet voor de interimkantoren, die door de band meer vrouwen dan mannen in hun kader hebben. “Vrouwen hechten meer dan mannen belang aan wáár ze werken. In onze sector vinden ze doorgroeimogelijkheden in lokale kantoren, dicht bij huis,” verklaart Marianne Dewandeleer (zie kader), marketingmanager in het hoofdkantoor van Creyf’s Interim in Antwerpen, waar vrouwen voor bijna 90% de dienst uitmaken. Nog uitzonderingen zijn Tetra Pak en BBL Travel American Express. Die bedrijven, met hun vrouwelijke gedelegeerd bestuurders, springen in het oog met hun vrouwvriendelijkheid: ze hebben doorgaans méér vrouwen in kaderfuncties dan hun concurrenten met een man aan de top.

2. Vrouwen kunnen geen mannen bevelen

Toch wel. Rosa Van Elegem van Fortis Bank staat al haar hele leven aan het hoofd van een verzameling mannen in de Generale Bank, en dat heeft ze nooit een probleem gevonden. “Mannen die niet luisteren omdat ik een vrouw ben, zijn domme mannen,” zegt Van Elegem. “Maar domme mensen vind je in elk geslacht.” Van Elegems vaststellingen zijn wel tijds- en sectorgebonden. “35 jaar geleden stoven de mannen nog verbaasd uit hun kantoor als er een vrouw door het bedrijf liep,” herinnert Eliane Derop, personeelsdirecteur van de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB. “Nu hebben we zelfs al vrouwelijke buschauffeurs.” Sommige sectoren passen zich niettemin trager aan dan andere. “Vrouwen aan de top zijn in de textielsector nog altijd uitzonderingen,” weet marketingdirecteur Linda French van katoenproducent Dreyfuss L. Cotton International. “Ik heb altijd beseft dat ik hier voor mijn plekje zou moeten vechten.”

Dat vrouwen minder vaak top down bevelen, lijkt wel een feit. Kaderleden die aan vrouwelijke toplui rapporteren, ontdekken vaak een meer participerende managementstijl. “Een man zal sneller zijn stem verheffen, want hij hoopt dat er geluisterd wordt naar iemand die roept,” denkt commercieel en marketingdirecteur Leen Bessemans (zie kader) van Interelectra, de Limburgse zuivere intercommunale voor elektriciteitsvoorziening. “Een vrouw projecteert als het ware de besluitvorming van het gezin op haar bedrijf,” vindt Marianne Dewandeleer van Creyf’s.

3. Vrouwen aan de top zijn geen vrouwen meer

U weet best dat dit niet klopt. “Toen ik voor de tweede keer zwanger was, verbaasden collega’s zich over het moedergevoel dat ik toch nog had,” zegt Ann Breugelmans (zie kader), marketingdirecteur bij chocoladefabrikant Barry Callebaut Belgium. “Ik ken geen enkele vrouw die even hard roept als een man,” weet Tru Lefevere, marketingdirecteur bij Alcatel Bell.

Vrouwen raken juist aan de top wegens hun vrouwelijke kwaliteiten. “Wij slagen er blijkbaar in om verschillende taken naast elkaar uit te voeren,” zegt Hilde Liefsoons, financieel directeur bij VCST Industrial, een Limburgse autotoeleverancier. “Mannen zijn elke keer op één specifieke taak gefocust. Ze hebben het stukken moeilijker om opdrachten te combineren.”

Tijdens onze exhaustieve rondvraag bleken overigens heel wat vrouwen haar mening op dat vlak te delen. Alleen Caroline Combes, divisiemanager van de financiële headhunters bij Robert Half Belgium nuanceert: “Vrouwen die in business aan de top willen geraken, moeten leren vechten als een man. Ze moeten leren beslissen, en keihard hun strategie doordrukken in plaats van brandjes te blussen.” Combes vindt alvast één loyale bondgenote. Topvrouw Gail Evans van Ted Turners zakenzender CNN schrijft het zwart op wit in haar managementboek Play Like a Man, Win Like a Woman: “Vrouwen waren niet in de buurt toen bedrijfsculturen ontwikkeld werden.”

4. Vrouwen hebben hooguit een diploma in huishoudkunde

U leeft toch niet in het verleden? Dankzij gemengde scholen wordt het onbegrip tussen mannen en vrouwen kleiner en het groeiende aantal vrouwelijke universiteitsstudenten doen de verschillen in studieniveau tussen mannen en vrouwen wegsmelten. Vrouwen zijn vandaag zelden vaste waarden in de universiteitsraden, maar hun diploma’s hebben sinds enkele jaren wel deuren naar het bedrijfsleven geopend. Ongetwijfeld komen al die gediplomeerde vrouwen in de komende jaren op de arbeidsmarkt en, finaal, in de top van het bedrijfsleven terecht.

Een heel verschil met vroeger, toen vrouwen aan de universiteit nog pioniers waren en een vrouwelijke manager even zeldzaam als mannen aan de haard. Zegt Rosa Van Elegem, studente in 1961: “Iedereen dacht dat ik handelsingenieur ging studeren om een rijke Solvayboy aan de haak te slaan. Als dat zo was, had ik wel een makkelijker studierichting gekozen en op een fuif mijn slag geslagen.” Hier en daar heeft een vrouw intussen wel de trein gemist. “Voor mij is het wel een probleem,” beseft MIVB’s Eliane Derop. “Bij gebrek aan licentiaatsdiploma blijft voor mij elke deur naar de top gesloten.”

5. Moeders maken geen tijd om bedrijven te leiden

Nooit van een microgolfoven gehoord? Het is niet omdat alle moeders in het kader steevast vakantie nemen tijdens de krokusperiode, dat ze niet kunnen functioneren aan de top van een bedrijf. “Voor wie écht een carrière wil, zijn business en een gezin perfect te combineren,” gelooft Caroline Combes van Robert Half Belgium. Bedrijven spelen daar trouwens steeds meer op in: Packard Bell heeft een wasserij voor zijn personeel, andere bedrijven organiseren crèches, voorzien soepele werktijden en mogelijkheden tot telewerk, zoals Alcatel en Microsoft. Maar soms is het nog wennen: “Alcatel zou er bijvoorbeeld wel eens over mogen waken geen vergaderingen in de vroege ochtend of de late avond vast te leggen,” vindt Tru Lefevere. De (grote) bedrijven reageren zelden negatief op vrouwen in kaderfuncties. Wel de omgeving van die vrouwen. “Soms noemen ze mij een slechte moeder,” pruilt Marianne Dewandeleer van Creyf’s, “maar daar kunnen alleen mijn vier kinderen over oordelen.”

6. Vrouwen verdienen minder dan mannen

Niet als ze hetzelfde werk verzetten. “Wij betalen onze mensen volgens functie, niet volgens geslacht,” verzekert Rosa Van Elegem. Wettelijk vastgelegde wedddeschalen bemoeilijken discriminatie binnen één sector. Het is wel opmerkelijk dat vrouwen vaker terechtkomen in sectoren waar de lonen gemiddeld lager liggen. Bij de uitzendkantoren, bijvoorbeeld.

Nochtans zijn vrouwen vaak een interessante partij. De meeste vrouwen uit onze lijst maken carrière in het eerste of het tweede bedrijf waarin ze werken. Het typeert vrouwen als loyalere werknemers, die hun nieuwe uitdaging liever in een vertrouwde omgeving zoeken. “Vrouwen verkiezen een job waarin ze zich goed voelen. Ze kijken pas in tweede instantie naar het loon dat ze kunnen verdienen,” zegt Alcatels Tru Lefevere.

En passant vergeten zelfs carrièrevrouwen loon naar werken voor zichzelf te onderhandelen. Headhunters merken hoe de loonsverwachtingen van vrouwelijke kandidaten systematisch lager liggen dan die van hun mannelijke concurrenten, en dat ze vaak zelfs ver onder de budgetten blijven die bedrijven voor hen willen vrijmaken. “Het is niet de werkgever die discrimineert,” merkt Caroline Combes van Robert Half. “Het zijn de vrouwen die te weinig voor zichzelf opkomen.”

7. Geldschieters en headhunters moeten geen vrouwen

Sinds wanneer is winst seksegebonden? “Bij aanvragen kijken we naar het project, niet naar wie het voorstelt,” verzekert Jelske Janssen van investeringsfonds Lessius. Een Amerikaanse studie van de National Foundation for Women Business Owners ( NFWBO) zag dat nochtans helemaal anders. “Vrouwelijke ondernemers liepen kansen mis omdat ze geen financiers voor hun groei vonden,” beweert de stichting. Uit de studie blijkt dat vrouwelijke bedrijfsleiders minder kredieten bij banken en privé-investeerders hebben uitstaan dan hun mannelijke collega’s. Maar het is niet duidelijk of onwil van de geldschieters daarvan de oorzaak is, of het feit dat vrouwen risicoschuwer zijn.

En headhunters, zijn die dan niet afkerig om vrouwen bij hun klanten aan te prijzen? “Integendeel,” zegt Caroline Combes van Robert Half. “In bedrijven waar veel verloop is, schuif ik vaak de socialere aanpak van vrouwen als oplossing naar voren.” Doen bedrijven dan aan positieve discriminatie? “Jazeker,” schaterlacht Rosa Van Elegem. “Ik neem alleen zwarte, gehandicapte, lesbische vrouwen aan.”

Frank Demets – An Goovaerts

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content