De leegloop van de professoren Zonnebloem

Stort in de 21ste eeuw de Vlaamse hightech in het ravijn? Bij Janssen Pharmaceutica in Beerse is het modeshow. Op de catwalk paradeert zestig procent van de crème van Janssen. Zestig procent van de researchers weg, betekent een harttransplantatie, geen prikje tegen roodvonk.

Waarom die leegloop van de professoren Zonnebloem? Omdat de visie die 35 jaar het researchbedrijf doorademde sedert een decennium oplost (zie Eminent, blz. 190). Visie is verbeelding gekoppeld aan moed en toekomst. Visie is een schaars ingrediënt van het Vlaamse bedrijfsleven. Lernout & Hauspie had visie (en geen accountantsmoraal), Superclub had visie (en geen eerlijke leiders), Real Software had visie (en geen werkelijkheidsgezinde managers). Tot einde de jaren tachtig had Janssen Pharma visie (en goede resultaten) zonder kwalijke nuanceringen.

De beste onderzoeksteams van de wereld leven van sloddervossen, mensen met de raarste opleidingen, figuren met hebbelijkheden. Laat het romantisch klinken, het is de waarheid. Robots en pennenlikkers missen de creativiteit, de courage om de hele wereld uit te dagen, de obsessie om hun veldje van het universum om te spitten. Janssen Pharma werkte als een visionaire zoekmachine.

Het adieu van dr. Paul Janssen in 1992 groef een diepe kloof. De visie ebde weg en Amerikaanse boekhouders namen de onderneming onder handen. Het researchinstituut met de beste wereldresultaten (1 geneesmiddel per 1300 gesynthetiseerde molecules tegen 1 per 10.000 als branchegemiddelde) werd na het adieu van dr. Paul door de Amerikaanse moeder, Johnson & Johnson, gerund als een shampoofabriek. Johnson & Johnson miskende de kritische factoren die Janssen Pharma tot de meest rendabele onderzoeker maakten. De productie van 100.000 flesjes hoestsiroop kan je timen tot op de seconde, het vinden van een middel tegen Alzheimer niet. Onderzoek op bestelling werkt niet.

Johnson & Johnson lijdt aan managementhysterie. De Amerikanen waren jaloers op de successen van de Belgen. Zolang dr. Janssen in huis was, durfden zij weinig. De goede man had de hielen niet gelicht of de stroomlijning, de rapportering, de herstructurering begon. Onder het mom van de strijd tegen de anarchie, de aparte huiscultuur, de verkwisting. Managementhysterici willen aangeharkte percelen, controles van de moeren en de vijzen, weke ruggengraten.

De 280 onderzoekers die vertrekken, zullen, indien ze werk willen, niet lang dienen te zoeken. Boven deze uitwijking hangt de doem van de bankiersziekte. In het omslagverhaal van vorige week presenteerde Trends cijfers en getuigenissen over de groeiende koudwatervrees van onze bankiers. ‘Het kredietrisico moet worden afgebouwd’ is hun parool. Dat fnuikt de nieuwelingen in de farmabranche die een kwalitatieve sprong willen maken met de onderzoekers van Janssen.

Johnson & Johnson kan zich wegens de wet van de grote getallen flaters veroorloven. De multinational vuurt tien kogels af, als er één het oog van de stier doorboort, is er succes. Een Vlaamse farma-kmo heeft één kogel en die moet meteen doel treffen of het bankroet dreigt. Bankiers die de ene kogel weigeren, verdienen een pandoering.

Frans Crols