De lange aanloopvlucht van Vastapane

De mislukte overname van luchtvaartmaatschappij Sobelair noemde hij zijn “laatste folietje”, maar op zijn 76ste gaat Aldo Vastapane nog boeren in Roemenië en twee torens bouwen in het Brusselse ‘klein Manhattan’.

Met Aldo Vastapane stapte het koninklijk hof opnieuw in de luchtvaart, vertellen Brusselse vrienden die met hem in hoge kringen verkeren. Voor een intussen mislukt bod op de chartermaatschappij Sobelair legde de Brusselse zakenman (vrij onverwachts) 5 miljoen euro op tafel. Dat Vastapane goede relaties onderhoudt met het hof, is een publiek geheim. Les relations, ça facilite bien les choses. Zijn adressenboekje is goud waard. ” Beaucoup de chance,” geeft hij zelf als reden voor zijn succes. ” Mais, cher ami,” klinkt het charmerend en minzaam: ” Vooral hard labeur.”

Dat Vastapane op zijn 76ste nog altijd even actief zakenopportuniteiten opsnuift, zal niemand tegenspreken. In Roemenië bijvoorbeeld kocht de 100% familiale holding van Vastapane, Alva SA, onlangs 1000 hectare grond. “Minder dan 700 euro per hectare. Als het land tegen 2008 in de Europese Unie stapt, zal die prijs minstens vervijfvoudigen.” Intussen teelt hij er granen voor de lokale markt.

Wat Aldo Vastapane in Roemenië maar ook in Zuid-Afrika doet, is koken met het recept dat hij in eigen land verfijnde dankzij een uitstekende neus voor zaken en de juiste ingrediënten. Niet voor niets kocht de Bourgondiër La Maison du Cygne, een van de meest gerenommeerde restaurants voor zakenlunches op de Brusselse Grote Markt.

Op de vraag of hij ook tegenslagen kende, volgt eerst een korte stilte. En dan: ” Challengair, Brutel.” Van de luchtvaartmaatschappij Challengair werd de licentie door het Bestuur der Luchtvaart in 1996 niet meer vernieuwd. En ook de bouwwerken aan het hotel Brutel, op Brucargo bij de luchthaven van Zaventem, werden stilgelegd.

Maar tegenwind blaast Aldo Vastapane vlug weg: in 1998 werd Belgian World Airlines (BWA) opgericht, waarmee hij nu de principiële eigenaar van Sobelair zou zijn geworden. Zoals bekend katapulteerde de Brusselse politicus Paul Vanden Boeynants Vastapane in 1958 uit de startblokken. VDB schoof hem het monopolie voor de taksvrije winkels op de nieuwe luchthaven van Zaventem toe. Sindsdien vormen luchthavenactiviteiten en vastgoed de basisingrediënten van het Alva-recept in binnen- en buitenland.

De holding Alva SA draaide in 2000 met 80 werknemers een omzet van 1.272.000 euro. Alva SA is de spil in een kluwen van participaties (zie schema) in België, Zuid-Afrika, Congo, Roemenië en de Verenigde Staten. Zo is Alva Corp. in Phoenix Arizona eigenaar van een hele reeks appartementsgebouwen en kantoren.

De juiste connecties

Tijdens een handelsmissie met – toen nog – prins Albert naar Zuid-Afrika, zo’n dertig jaar geleden, werd Vastapane geïntroduceerd bij Peter Kontonyanis. In een handomdraai sloot hij met de Zuid-Afrikaanse Griek een partnership, dat nog altijd bestaat. Vastapane kreeg er de toestemming om de taksvrije winkels op de luchthavens van Johannesburg, Durban en Kaapstad uit te baten.

Van duty-free shops ging het ook hier snel naar vastgoed. In Transvaal is Vastapane grootgrondbezitter. Hij gaat er scheep met een lokale luchtvaartmaatschappij die naar zijn domeinen klanten aanvliegt. Het hadden ook toeristen uit Zaventem kunnen zijn, rechtstreeks met Sobelair. Want de lucratieve route van Brussel naar Johannesburg, die Sabena onder meer verknoeide door gratis tickets weg te geven, wordt één van de hoofdbestemmingen van Sobelair.

Aldo Vastapane – gedomicilieerd in Zwitserland en bestuurder in een rist bedrijven (waarvan hij alleen nog een mandaat bij de investeringsmaatschappij Aténor overhoudt) – bouwde voort op het fortuin van zijn vader, een Italiaanse immigrant van rond de eeuwwisseling. Bathélémy Vastapane werd de exclusieve invoerder van Martini Rossi-aperitieven en later van luxewijnen voor Ets. Vastapane.

Zoon Aldo kocht en verkocht tientallen appartementsgebouwen in Brussel en Knokke. Hij werd eigenaar van ondergrondse parkeergarages en alleeninvoerder van de automerken Simca en Mercedes. Vanaf de jaren zestig trok hij op met Brusselse zakenlui in volle expansie en met de juiste connecties: naast de Waalse grootindustrieel Albert Frère, verzekeraar Jean-Marie Josi, bouwheer Armand Blaton en Brusselse politici.

Eén constante kenmerkt zijn loopbaan: zijn vaardigheden giet hij in niches die hij goed in de vingers heeft: vastgoed, luchtvaartactiviteiten, landbouw en horeca, vier domeinen (goed voor, naar eigen zeggen, respectievelijk 50, 20, 15 en 15 procent van de omzet van Alva SA). Geen industriële projecten. Tenzij Sobelair er een wordt.

Van betonboer tot ‘ecologist’

Sinds de ontmoeting met vennoot Kontonyanis, vertoeft Aldo Vastapane geregeld in Zuid-Afrika, waar zoon Philippe (48) de zaken beheert. Af en toe gaat hij zelf met vrienden uit de Brusselse beau monde op safari of uitblazen op zijn privé-domeinen in Noord-Transvaal. Wijlen Paul Vanden Boeynants kwam er witte en zwarte neushoorns observeren. Belgische vrienden, onder wie ook Frère, in wiens Groep Brussel Lambert hij tot zes maanden geleden bestuurder was, trekken mee op buffeljacht. Vanuit een helikopter vuurt hij verdovende injecties af op wild, dat dan later per openbaar opbod wordt verkocht. “Een manier om het dierenbestand in evenwicht te houden. Ik ben ecologist geworden,” grapt Aldo Vastapane.

De domeinen zijn hermetisch afgeschermd van de buitenwereld. Maar niet voor lang meer, althans niet het grootste wildpark van 15.000 hectare tegen de grens van Botswana. Een deel ervan wil hij uitbouwen voor publieke recreatie. “Om de kosten te dekken. Het onderhoud van de twee gebieden kost jaarlijks zo’n 300.000 euro. Openbare veilingen van groot wild en georganiseerde safari’s compenseren dat bedrag maar gedeeltelijk.” Het kleinere landgoed van 2000 hectare op de grens met Mozambique, dat tegen het Krugerpark aanleunt, zal volledig voorbehouden blijven voor privé-gebruik.

Ook in eigen land is de uitbating van 3000 hectare landbouwpercelen een belangrijke pijler van de Vastapane-groep. De landbouwgebieden bevinden zich in Roly (Condroz), in le Roeulx en Ossogne (Henegouwen) en zijn ondergebracht in drie vennootschappen: Forestière de Roly, Gerlacs en Agricole de Baudry. Die verbouwen graangewassen, tarwe, maïs en suikerbieten en verhuren gronden voor jachtpartijen.

Van de WTC naar de luchtvaart

In de Brusselse Noordwijk rijzen tegen 2004 twee torengebouwen ( Galaxy North) op die ‘klein Manhattan’ met zijn World Trade Center voltooien. Alva participeert in dat project via zijn 15% in de investeringsmaatschappij Aténor, samen met de projectontwikkelaar CDP van de broers Patrick en Alain De Pauw. Volgens Vastapane heeft hij een zakenrelatie met de zonen van Charly De Pauw, de grondlegger van het torencomplex rond het Brusselse Noordstation. “Maar samenwerking in de noordwijk met de bouwmagnaat zelf is een mythe.” Op één mislukt avontuurtje na: Brussels Airways, halfweg de jaren zestig, toen Charly De Pauw samen met Vastapane en bouwheer Armand Blaton één Mystère-vliegtuig en drie helikopters kocht om luchttaxi’s in te leggen. “Charly heeft van Brussel een moderne grootstad gemaakt.”

Van Brussels Airways over Challengair naar Belgian World Airlines, de motor waarmee Vastapane Sobelair in de lucht wou houden: BWA werd opgericht als een consultancybedrijf voor kleinere luchtvaartmaatschappijen en de verhuur van vliegtuigen. Maar echt goed gepresteerd heeft BWA nauwelijks sinds Vasatapane het in 1998 samen met de gewezen zakenpiloot Luc Mellaerts – de voorbestemde gedelegeerd bestuurder van het nieuwe Sobelair – oprichtte. Op een paar cargovluchten vanuit Madrid naar het Venezolaanse Caracas na, geraakte BWA niet van de grond. Momenteel heeft BWA een rechtszaak lopen tegen Air Namibia, wegens wanbetaling en het voortijdig afbreken van een contract. Een poging via oud- Sabena-directeur in Kinshasa, Dominique de Patoul, om met Lignes Aériennes Congolaises (LAC) passagiersvluchten vanuit Kinshasa naar Brussel in te leggen, mislukte.

Toch zag Aldo Vastapane kansen om via BWA met Sobelair op te stijgen: “Omdat we de algemene kosten fors drukken: we hebben slechts 52 man grondpersoneel voor 106 piloten en 200 stewards en stewardessen.” Hij gelooft vooral in een succesvolle verbinding Brussel-Johannesburg, al dan niet met tussenlanding in Kinshasa. Geheel onverwachts was de belangstelling voor Sobelair dus toch niet.

Mobutu en het Mercedes-record

De Afrika-microbe kreeg Aldo Vastapane al vroeger: vanaf de eerste kennismaking in Kinshasa met Joseph Désiré Mobutu, president van de eerste Democratische Republiek Congo. Tegen de naamsverandering in ‘Zaïre’ en de daarbijbehorende zaïrisering (de overdracht van buitenlandse eigendommen aan de baronnen van het regime) in 1973, had hij de alleeninvoer van Martini en Mercedes in Congo succesvol afgerond. Die business werd aangeslagen door de familie M’poto, een van de grote plaatselijke commerciële clans uit de jaren zeventig.

Maar Vastapane kon het vastgoed van Socimat, de Mercedes-garage en appartementsgebouwen op de Boulevard du 30 Juin, behouden. Samen met de invoerder van luxewijnen Fourcroy dronken de Zaïrese nieuwe rijken champagne op hun vers verworven bedrijven en plantages. Vastapane bleef distributeur voor Mercedes. In 1974 was Zaïre het land dat de meeste Mercedes-personenwagens ter wereld importeerde.

In de jaren negentig ondernam Vastapane nog pogingen om een aantal te privatiseren banken binnen te rijven ( Union Zaïroise des Banques, Banque du Peuple en Banque Zaïroise du Commerce Extérieur). Maar de invloed van Mobutu was al lang uitgedijd en plaatselijke baronnen in Kinshasa gingen dwarsliggen.

Zijn hart blijft kloppen voor Afrika. Maar zoon Philippe neemt stilaan de zaken over: de landerijen en de taksvrije winkels in Zuid-Afrika en Air Terminal Publicity in Zaventem. Le Cygne ook. Dochter Patricia woont in Florence, waar ze de concessie heeft voor taksvrije winkels op de luchthaven. Sobelair, daar wou Aldo Vastapane zichzelf nog wel voor het volle pond achter zetten.

Erik Bruyland [{ssquf}], ebruyland@trends.be

In Roemenië kocht Vastapane onlangs 1000 hectare grond: “Als het land tegen 2008 in de EU stapt, zal de prijs minstens vervijfvoudigen.”

Af en toe gaat hij met vrienden uit de Brusselse ‘beau monde’ op safari of uitblazen op zijn privé-domeinen in Noord-Transvaal.