“De klant betaalt de bankencrisis niet”

KBC wil dit jaar weer met winst aanknopen. CEO Jan Vanhevel rekent daarvoor op het goede oude netwerk van kantoren en relatiebeheerders, en bedankt de financiële whizzkids voor bewezen diensten.

Er was een levensbedreigende crisis voor nodig, maar KBC heeft zijn kernmetier weer ten volle leren appreciëren. Het klassieke bankieren en verzekeren op de thuismarkten in België en Centraal- en Oost-Europa is weer koning. Het is in volle crisis nooit in de problemen gekomen, het biedt van alle activiteiten het beste rendement voor het laagste risico en het kwam ongeschonden uit de zandstraling door de Europese Commissie. “Onze bruto-inkomsten evolueren goed. Onze onderliggende resultaten bewijzen dat ons nieuwe businessmodel toekomst heeft”, zegt CEO Jan Vanhevel.

Schraap de CDO-afschrijvingen, de soms dure afwikkeling van het Wall Street-bankieren en de recessieverliezen van de jaarresultaten, en van onder het stof blinkt een jaarlijks winstpotentieel van 1,5 miljard euro – met een beetje geluk en hard werken – tot 2 miljard euro – met veel geluk en nog harder werken. Toch blijft de revalidatie een delicate oefening. KBC rust op een kapitaalsokkel die nog voor ruim de helft uit overheidsgeld bestaat. De groep moet de volgende jaren op zoek naar ruim 10 miljard euro om de kapitaalsteun van de overheid terug te betalen, om in orde te blijven met de nieuwe kapitaalvereisten die er aankomen en om verse groei mogelijk te maken.

TRENDS. KBC staat voor een grote uitdaging om de volgende jaren het nodige kapitaal te vinden. Is er in dat proces voldoende ruimte om tegenslagen op te vangen?

JAN VANHEVEL (CEO KBC). “Als iedereen in de organisatie weet dat je hard moet werken om de doelstellingen te halen, en dat het kapitaal zuinig besteed moet worden, scheelt dat een slok op de borrel. Het is zoals met een examen: hoe harder je geblokt hebt, hoe meer geluk je hebt met de vragen. We rekenen op een geslaagde verkoop van activa om kapitaal te verzamelen. Het gaat om een heel divers palet van activa, waarvan de verkoop gespreid is over verschillende jaren. Bovendien opereren we in een globale economie. Er zijn altijd partijen met expansieplannen, zelfs in activiteiten die veel kapitaal consumeren. China en andere groeilanden hebben niet zoveel last van de crisis gehad. Waarom zouden zij niet geïnteresseerd zijn in een aantal van onze buitenlandse activa?”

Staat de verkoop van eigen aandelen (die op de balans van KBC staan) nog op de agenda om op die manier extra kapitaal op te halen?

VANHEVEL. “Dat is een van de beschikbare instrumenten. We zullen zien, maar daar is geen haast bij. Je hoeft dat ook niet in één keer te doen.”

Opvallend: uw kredietverliezen in België bleven mild gezien de diepte van de recessie. Hoe komt dat?

VANHEVEL. (Fleurt op) “Mag ik even overmoedig zijn? We zijn goed in kredietverlening en onze bedrijfsleiders hebben deze crisis voorbeeldig aangepakt. Ik heb al drie recessies meegemaakt. De Belgische bedrijfsleiders hebben zeer snel gereageerd op deze recessie en hebben hun kredietbeheer goed verzorgd. Dat zorgde voor een buffer. En al onze medewerkers is gevraagd om kredietproblemen aan te pakken voor ze zich stellen. Dat voorkomt veel verzuurde relaties met klanten. We hebben onze rol in de economie gespeeld. En we zien meer positieve dan negatieve signalen, ook bij onze klanten. Ik ben gematigd positief.”

Kan de klant rekenen op voldoende concurrentie van een banksector met één grote speler (BNP Paribas Fortis) die versterkt uit de crisis kwam en twee grote spelers (KBC en Dexia) die van Europa moeten afbouwen?

VANHEVEL. “Er is in België evenveel concurrentie in de sector als drie jaar geleden. Alleen komt de ene bank wat beter uit de crisis dan de andere en we houden heel scherp in de gaten of het speelveld gelijk blijft voor iedereen. Maar wij moeten niet aan ons distributieapparaat tornen en we moeten geen nieuwe systemen ontwikkelen om verder te kunnen. Uit ons goede onderliggende resultaat voor België besluit ik dat onze concurrentiele positie hier niet verzwakt is.”

Betaalt de klant mee voor de bankencrisis?

VANHEVEL. “Het voorbije decennium heeft iedereen, van particulier tot groot bedrijf, geprofiteerd van het goedkoopgeldbeleid van de Amerikaanse centrale bank, van een lage rente en van een grote competitie tussen de banken. Nu is er een verhoging van de kredietmarge omdat het kredietrisico groter is en de kosten van het kapitaal hoger zijn. Maar deze prijs is niet bovenmatig en zeker geen recuperatie van geleden verliezen. De hogere rentemarges zijn gewoon een economisch gegeven. En in België zijn de krediettarieven nominaal nog altijd laag en lager dan in de buurlanden. De Belgische klant profiteert van de hevigere competitie tussen de banken. Op de keper beschouwd raken de bedrijven hier gemakkelijk en goedkoop aan krediet, dankzij de concurrentie en de vele spaarreserves die de Belgische banken kunnen verzamelen bij de bevolking.”

BNP Paribas Fortis en ING pakken uit met campagnes waarin ze onderstrepen dat ze klaarstaan om de bedrijven te financieren. U niet?

VANHEVEL. “We maken geen reclame met krediet, maar we geven wel veel kredieten. Ons kredietvolume in België is met 3 procent gestegen. Dat is een bewuste politiek en de overheid heeft ons dat ook gevraagd. En we gebruiken ook alle instrumenten die vooral de Vlaamse overheid ter beschikking stelt om bedrijfskredieten te ondersteunen. Dit resul-teerde in een stijging van ons volume kredieten met 3 procent, en dat in recessietijden en in een periode dat KBC onder druk stond.”

Bent u dan niet onvoorzichtig geweest?

VANHEVEL. (Zucht en lacht) “Maar enfin, het is ook nooit goed. We hebben onze risicoparameters wat bijgesteld. Bankieren in crisistijd vergt een wat andere benadering, maar we zijn dat op een professionele en verantwoorde manier blijven doen, en vanuit een economische ethiek die past bij onze groep.”

In de VS trakteert een aantal zakenbankiers zich weer op riante bonussen. Straalt dat ook af op uw imago als bankier?

VANHEVEL. “Uiteraard. Die beeldvorming besmet ook ons, de klassieke bankiers, hoewel ons metier totaal verschillend is. Ik voel mij geen zakenbankier, en zeker geen Wall Street-bankier. Ik voel me daarom niet geviseerd.”

Was het voor het management en de raad van bestuur duidelijk hoeveel risico de bank eigenlijk had genomen op de financiële markten?

VANHEVEL. “Iedereen vond deze nieuwe gestructureerde producten geniaal. Niemand kon toen inschatten dat deze producten zo risicovol waren en dat de financieringsmogelijkheden op de markt zo snel zouden opdrogen. In onze ogen namen we berekende risico’s. Nu besparen we geen euro op de oefening om die risico’s zo snel mogelijk af te bouwen en in te dijken.”

Stel dat er u morgen nieuwe geniale financiële producten aangeboden worden?

VANHEVEL. “Dan doen we daar niet meer aan mee. We willen ons kapitaal inzetten voor de uitbouw van onze kernactiviteiten. We doen alleen nog die zakenbankactiviteiten die verband houden met de klant, zoals het plaatsen van een obligatielening.”

Wat vindt u van de trend in de regelgeving om de vleugels van de bankiers te knippen om de volgende crisis te voorkomen?

VANHEVEL. “Een terugkeer naar pure nationale of kleine banken, zou de economische groei voor de volgende generaties op het spel zetten. De economie is globaal, en dus moet ook de financiële dienstverlening globaal zijn. Maar het is wel belangrijk om een goede segmentatie van de financiële sector te krijgen, met een aangepaste regelgeving en toezicht voor elk metier. De beste garantie voor het geld van de spaarder zijn solide banken met een solide strategie. Ik ben vragende partij voor betere regels en een beter toezicht. De maatschappij vaart daar wel bij. Maar na elke crisis worden er plannen gemaakt om de volgende crisis te verkomen. Het verleden is daarbij vaak het uitgangspunt en de nieuwe regels lossen vaak de fouten van het verleden op. Het zit echter in de menselijke natuur om nieuwe fouten te maken. Maar ik ben positief gestemd. De autoriteiten hebben op een gecoördineerde en verstandige manier ingegrepen en een catastrofe vermeden. Ze zijn vastbesloten een beter financieel systeem te bouwen. Dit geeft mij vertrouwen dat de volgende zware crisis jaren ver weg is.”

Minder risico’s nemen betekent ook minder winst maken.

VANHEVEL. “Ja, maar in in der Beschränkung zeigt sich der Meister. Als alle energie naar de nieuwe strategie gaat, zal daar ook een betere rendabiliteit uitkomen. De beste atleten presteren het best als de druk hoog is.”

Door Daan Killemaes

“Het is zoals met een examen. Hoe harder je geblokt hebt, hoe meer geluk je hebt met de vragen”