De kanonnen van februari

Michel Krielaars, Oorlog met Rusland, Pluim, 95 blz., 15 euro

Toen Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel, was dat voor West-Europa een verrassing. De Amerikaanse president Joe Biden had regelmatig gewaarschuwd dat er een Russische invasie ophanden was. Maar iedere keer als hij er een datum voor aankondigde, gebeurde er niets, waardoor hij het verwijt kreeg een oorlogshitser te zijn. Uiteindelijk kreeg hij gelijk.

Is het Westen te lang naïef geweest? Ja, is het antwoord van Michel Krielaars. De Nederlander, chef boeken van NRC Handelsblad, was tussen 2007 en 2012 correspondent in Rusland. Daarna keerde hij nog vaak naar het land terug. In een ongezien snel geschreven boekje – het verscheen minder dan een maand na de Russische inval – toont hij aan dat er al jaren signalen waren dat de Russische president Vladimir Poetin bereid was de kanonnen te laten bulderen. Zeker al in 2007-2008 had hij tijdens internationale topontmoetingen duidelijk gemaakt dat een te grote westerse invloed in Oekraïne als een casus belli gold. De Verenigde Staten lachten dat weg. In Europa werd evenmin veel aandacht besteed aan die dreigementen. De focus lag op het onderhouden van goede handelsrelaties met Rusland, zeker gezien de afhankelijkheid van Russisch gas.

Volgens Krielaars was eind 2013, begin 2014 een keerpunt. Moskou keek met een groot wantrouwen naar de gesprekken die Oekraïne en de Europese Unie voerden over een economisch associatieverdrag. De Maidanrevolutie in Kiev tegen de Russisch gezinde Oekraïense president Viktor Janoekovitsj liet in Moskou alle alarmbellen afgaan. Ondertussen was Rusland omgeturnd in een autoritaire staat, waar op niet-toegestane betogingen gevangenisstraffen stonden. Buitenlandse ngo’s in Rusland werden gekortwiekt. Ook werd de geschiedenis herschreven, om het nationalistische gevoel te versterken. Stalin was niet langer een communistische massamoordenaar maar een bekwaam manager, die het land door de Tweede Wereldoorlog had geloodst. De annexatie van de Krim was daar een logisch gevolg van en de makke reactie van het Westen zette Poetin ertoe aan verder te gaan. Krielaars toont ook aan dat de Russische expansiedrift mee wordt geïnspireerd door de in het Westen relatief onbekende ex-KGB-agenten Nikolaj Patroesjev en Alexander Bortnikov.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content