De guillotine voor Philips

Hasselt werd jarenlang gefeliciteerd door Philips als wereldcentrum van de geluidstechniek. Duizend medewerkers verliezen hun baan. Een drama en een ontnuchtering. Een drama voor de nieuwe werklozen, een ontnuchtering voor wie zweert bij de alleenzaligmakende chips. Wat zijn kennis, technologie en toegevoegde waarde? Kennis wordt gemakshalve en foutief vereenzelvigd met technologie en technologie met elektronica, nieuwe materialen en biowetenschappen.

Op 120 kilometer van Hasselt ligt Wieze. In de dorpskern van Wieze rookt de grootste chocoladefabriek ter wereld. Zij verschaft al generaties werk en de vooruitzichten zijn dat de productielijnen aan het einde van de 21ste eeuw nóg zullen ruiken naar cacao, boter en suiker – tenminste als de vakbonden hun eisen onder de groei van de brutomarge plafonneren. De productie van chocolade is een kunstje dat de Belgen meester zijn. Belgian Chocolate is een internationale hit en naast Belgian Beer een van de schaarse producten waarmee wij buiten de grenzen kunnen jubelen. De 720 Vlaamse werknemers van Barry Callebaut leven van midtech en verdienen vergelijkbare lonen en wedden als de Philips-werkers van Hasselt.

Waarom sneuvelt Philips en bloeit Barry Callebaut? Hightech is na de pioniersperiode snel rijp en de wedijver wentelt rond de kostenkolom. Cd-roms behoeven geen generatielange opbouw van traditie en ambachtelijkheid. De schijfjes kan je, zodra de kinderziekten zijn verdwenen, goedkoper maken in lagelonenlanden. Hoe vooruitstrevend en slim de ingenieurs van Philips in Hasselt ook zijn; zij strijden met stompe bajonetten op het internationale slagveld. Philips stuurde afdelingen naar Hongarije en kijkt naar Oekraïne.

Gedistingeerde Belgische zoetwaren zijn honkvaster. Amerikaanse chocolade is, wegens de primitievere mix van de ingrediënten, een verschrikking. Belgische chocolade is hemels door het walsen van de mengeling tot onder 30 micron. Die 30 micron en minder haal je met goede machines en knappe arbeiders die hun kennis persen uit de plaatselijke traditie. De kostencompetitie voor deze culinaire specialiteit is zwakker en Made in Belgium vormt mee de winkelwaarde.

Is de vergelijking tussen Philips en Barry Callebaut fair? Neen en ja. Neen omdat er in dit land veel Philips’en zijn die na een hele of een halve generatie op slot dreigen te gaan. De Barry Callebaut’en zijn te tellen op de vingers van twee handen. Ja omdat het begrip kenniseconomie moet worden opgerekt voorbij de technologie. De Vlaamse kennisdeskundige Dany Jacobs, columnist van Trends, ontsluierde in 1990 de groeisectoren van onze noorderburen. Dat was niet de hightech van Philips. Snijbloemen, eieren en levende varkens scoorden als voorhoede van de Nederlandse economie.

Terug dus naar een technologisch Neanderthal? Neen. Alhoewel Philips bewijst dat technologie geen cheque is voor een economisch paradijs. In een gesofistikeerde samenleving als de Vlaamse wordt de economie meer lokaal en meer dienstengericht. Het is symbolisch dat 350 van de ex-werknemers van Philips aan de slag zouden kunnen als gevangenispersoneel in Hasselt. Boevenbewakers, kappers, toneelspelers, museumdirecteuren, discobazen, restauranthouders, liefdesengelen, sportschooleigenaars zijn de producenten van de toekomst. Ondanks de opiumdromen van de antiglobalisten over de internationalisering wordt een hoger percentage dan in 1952 of 1902 van wat een stad of regio produceert vandaag geconsumeerd in diezelfde stad of regio. Lokalisering is even blits als globalisering.

Frans Crols [{ssquf}]