De gasoorlogen komen eraan

Investeringen worden bevroren, strategische fouten stapelen zich op: de Europeanen zijn in de race om gas bijzonder slecht voorbereid op de concurrentie uit de opkomende landen. Die achterstand kan hun duur te staan komen.

Ogenschijnlijk gaat alles zijn gangetje in de wereld van het gas. De prijzen, die tijdens de crisis kelderden, zijn opnieuw aan het stijgen, tot grote opluchting van de gasoperators. In Frankrijk, bijvoorbeeld, werd al begin 2010 opnieuw het verbruiksniveau van voor de crisis gehaald. De gasoverschotten, die de instorting van de prijzen veroorzaakten, worden stilaan weggewerkt en er is sprake van, dat de markt in 2013 of 2014 opnieuw een evenwicht bereikt.

Overal worden intussen wel nieuwe gasbellen ontdekt. Landen als Israël en Libanon, die nu nog volledig afhankelijk zijn van de invoer, zouden op termijn weleens exporteurs kunnen worden. Dat laatste geldt ook voor de Verenigde Staten. Dankzij onlangs ontwikkelde technologie kunnen ze nu ook het zogenaamd niet-conventionele gas ontginnen dat in hun ondergrond sluimert. Dat is goed nieuws voor de Amerikaanse betalingsbalans: binnenkort kunnen de Amerikanen in energie zichzelf bedruipen en worden ook zij misschien exporteurs.

Nochtans stapelen de elementen voor een ernstige crisis zich op. Wanneer komt het tot een uitbarsting? Binnen enkele jaren. Althans in Europa, waar de energiebalans dreigt te ontaarden. De reserves in de Noordzee raken stilaan uitgeput. “Vanaf 2017 hebben we nieuwe gasvoorraden nodig”, voorspelt Jean-Marie Dauger, de adjunct-directeur-generaal die bij GDF Suez verantwoordelijk is voor de tak global gaz et gaz naturel liquéfié. Bovendien doen Brazilië, India en vooral China het oude continent steeds meer concurrentie aan. Hun behoefte aan gas, dat schoner is dan steenkool en uiterst geschikt om elektriciteit te produceren, zal alleen maar toenemen. Overigens is gas volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) de energiebron die tussen nu en 2035 de grootste toename te wachten staat (+44 %). De strijd om de gasreserves zal des te heviger zijn omdat ze ook niet eindeloos zijn. We overlopen de belangrijkste spanningsvelden.

AZIË Toenemende behoefte in China en India

De Chinezen verbruiken nu al evenveel als het Verenigd Koninkrijk en Duitsland samen en in 2020 zullen ze vier keer meer nodig hebben. “De Chinese overheid heeft besloten om het gasverbruik te verviervoudigen binnen tien jaar”, analyseert Philippe Boisseau, bij Total directeur-generaal van de divisie gas en nieuwe energie. “De behoeften zijn kolossaal.” En dat geldt dan vooral voor lng, dat in methaantankers vervoerd wordt om in kustterminals hervergast te worden. Qatar, Australië, Peking… Allemaal zijn ze druk aan het onderhandelen. GDF Suez heeft zopas met de Chinese operator Cnooc een overeenkomst gesloten voor de levering van 2,6 miljoen ton lng.

Intussen lonken de Chinezen ook naar Centraal-Azië. Getuige daarvan de gasleiding naar Turkmenistan die eind 2009 werd ingewijd: 7000 kilometer buizen dwars door de Kazachse steppe, die maken dat China elk jaar bevoorraad wordt met 40 miljard kubieke meter gas.

In India is de vraag al even groot. Vorig jaar steeg het verbruik er van 43 naar 59 miljard kubieke meter. Het probleem is dat die energiehonger de markt al snel onder druk zal zetten. Vooral dan als ook nog eens rekening gehouden wordt met de groeiende appetijt van Brazilië.

Hoeveel zullen de prijzen stijgen? Niemand wil zich aan een voorspelling wagen. Een ding is zeker: de spanning neemt alleen maar toe, terwijl op dit ogenblik niemand investeert in bijkomende productiecapaciteit.

CENTRAAL-AZIË Omstreden Europese strategie in de Kaukasus

Iedereen is het erover eens dat de Europeanen er goed aan zouden doen om eens een cursus geopolitiek te volgen. “In Centraal-Azië spelen ze de lokale producenten tegen elkaar uit. Maar die manier van redeneren is kaduuk. Ze hebben het niet begrepen”, betreurt de baas van een grote energiegroep en hij illustreert dat aan de hand van het project van de Nabuccoleiding die gas uit Azerbeidzjan en Turkmenistan moet aanvoeren. “De Europeanen gaan ervan uit dat ze gemakkelijk aan het Turkmeense gas zullen geraken, terwijl ze moeten concurreren met de Chinezen en de Russen”, zo voegt hij eraan toe. “En Azerbeidzjan wordt ook al opgevrijd door Rusland en Iran.”

Nabucco, dat uitgedacht werd om een alternatief te bieden voor de bevoorrading uit Rusland, is in de eerste plaats een politiek project. Economisch is de relevantie van het project minder vanzelfsprekend. Om de Kaspische Zee te doorkruisen moeten Iran en Rusland toelating geven, maar die willen een concurrerende pijpleiding aanleggen, de South Stream. De Turkmenen hebben al aangekondigd dat ze die verantwoordelijkheid overlaten aan de Europeanen.

Zal er eigenlijk wel gas genoeg zijn voor iedereen? “Zonder het Russische gas zie ik niet in hoe we Nabucco zullen kunnen voeden”, vertrouwt de baas van een van de majors ons toe. Intussen blijven de Chinezen hun pionnen uitzetten in Centraal-Azië. Voor de Europeanen lijkt de slag om het Kaspische gas slecht te beginnen.

BARENTSZZEE De grote investerings-projecten liggen stil

Het moest een van de grootste offshorevelden ter wereld worden. Vandaag ligt de ontwikkeling van het Shtokman-gasveld, dat zich lang de Russische kustlijn bevindt, in volle Barentszzee, volledig stil. Net als de meeste andere projecten trouwens. Dat is te wijten aan de crisis en aan de overcapaciteit aan gas. “Het zal nog jaren duren vooraleer de investeringen weer op gang komen”, waarschuwt Armelle Lecarpentier, chief economist bij de associatie Cedigaz.

Er zitten nog wel een paar projecten in de pijplijn. GDF Suez gaat bijvoorbeeld een productiesite voor lng bouwen in Kameroen en een drijvende fabriek voor de kust van Australië. “Dat zijn zware projecten die een incubatietijd van drie tot vier jaar nodig hebben. En de investeringsbeslissingen moeten genomen worden alvorens de prijzen opnieuw beginnen te stijgen”, luidt het commentaar van Gérard Mestrallet, de topman van GDF Suez. Met andere woorden: binnen de drie jaar.

Bottlenecks kunnen dan ook niet vermeden worden. “Zelfs als alle projecten die nu bestudeerd worden ook effectief gerealiseerd worden, moet tussen nu en tien jaar nog altijd bijna 200 miljard kubieke meter gas gevonden worden, dat is twee keer de jaarproductie van Qatar”, voorspelt Philippe Boisseau.

QATAR-INDONESIË-PERU Producenten die de voorkeur geven aan de binnenlandse markt

Wie ten tijde van de Sovjet-Unie in Siberië een kamer wou verwarmen, deed het raam niet dicht, maar zette de verwarming op volle kracht. Erg was dat niet, het gas was toch gratis… Hetzelfde geldt nu nog voor alle productielanden: het gas is er goedkoop en de notie energiebesparing onbestaande. Dus, stoken maar. “Het probleem is dat de binnenlandse vraag in die landen snel toeneemt”, zegt Anne-Sophie Corbeau, senior gas expert bij het Internationaal Energieagentschap (IEA). “De autoriteiten moeten steeds vaker knopen doorhakken. Dat is bijvoorbeeld het geval voor Indonesië, waar de productie stagneert en de regering de export wil overhevelen naar de binnenlandse markt.” Ook in Peru is de sociale druk groot om “het gas te behouden voor het land”. Erger is echter dat Qatar, de belangrijkste producent van vloeibaar aardgas, zijn ontwikkelingsprojecten heeft opgeschort in het belang van de toekomstige generaties. “Europa zal steeds meer in concurrentie komen met landen die een snelle demografische en economische groei kennen”, voorspelt Jean-François Cirelli, vicepresident van GDF Suez.

CHARLES HAQUET

Hoeveel zullen de prijzen stijgen? De spanning neemt alleen maar toe, terwijl op dit ogenblik niemand investeert in bijkomende productiecapaciteit.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content