De Fortuinlijke 500

In plaats van zich uit te sloven om in de Fortune 500-lijst te pronken, moeten bedrijven dingen naar de Fortuinlijke 500. Met dit beeld bazuint Ken Blanchard zijn geloof in het stakeholdersmodel uit.

Al in 1986 maakte John Naisbitt ( Megatrends) een woordspeling op de Fortune 500-lijst, waarop de grootste ondernemingen prijken. Hij pleitte voor een Fortunate 500, een bedrijfshitparade op basis van de kwaliteit en de gunstige invloed op het leven van hun werknemers en andere stakeholders.

In de zaal waar Naisbitt zijn toespraak hield, zat een meer dan aandachtige toeschouwer, Ken Blanchard. Sedert hij in 1982 The One Minute Manager schreef, wordt hij op handen gedragen door een grote schare bedrijfsleiders, maar even goed verguisd door vele andere managers. Je bent voor of tegen zijn boeken die fundamentele begrippen in zeer eenvoudige boeken gieten. Ook het idee van Naisbitt werkte hij, op diens aandringen, uit in een typisch Blanchard-boek: kort, simpel, schraal, gebruikmakend van een theatraal-Amerikaans verhaaltje. Maar het draait wel weer rond een thema dat zo essentieel blijkt, dat het schreeuwt om ernstig onderzoek. Zo’n grondige studie zouden we, bijvoorbeeld, graag toevertrouwen aan het tweetal dat al in de jaren zeventig furore maakte met het volumineuze Management of Organizational Behavior – Utilizing Human Resources. Dat duo bestond uit Paul Hersey en, jawel, Ken Blanchard.

ZONDER RIVIER.

De oorspronkelijke titel, Managing by Values, bezit de dramatische tot profetische tremolo, die de Nederlandse versie Normen en waarden ontbeert. De vertaalde titel lijkt een evangelie zonder focus, een kruispunt zonder wegwijzers, een canyon zonder rivier. Net als Management by Objectives (al in 1954 gelanceerd door Peter Drucker), maakt Managing by Values een faire kans uit te groeien tot een kreet die dit boek ver overstijgt.

Management op Basis van Waarden werd door Blanchard al aangekaart in zijn vorige uitgave The Power of Ethical Management. Het ethische draagvlak is geen ijl sermoen, noch een bundel loze slogans, maar wordt beschouwd als een tastbare springplank naar een gedegen langetermijnaanpak in het ondernemen. De klassieke resultaten waaraan het succes van een onderneming gemeten wordt (zoals omzet, winst en rendement op geïnvesteerd vermogen) behouden hun belang. Laten we daar geen misverstanden over in het leven roepen. Alleen mag de jacht op deze resultaten niet ontaarden in een bijziende kortetermijnwinst. Een onderneming moet een gezond evenwicht handhaven tussen continuïteit en innovatie, tussen het actuele bedrijfsmanagement en het ontwikkelen van een visie. De ondernemer is verplicht een koers uit te zetten, maar dat mag niet gebeuren ten koste van het heden. Die boodschap gaf Blanchard duidelijker weer in het uit 1996 stammende Mission Possible.

Voeg de twee vorige boeken ( The Power of Ethical Management en Mission Possible) samen en er ontstaat Managing by Values. Vul deze cocktail aan met de eeuwige zoektocht naar de eigenschappen van excellent ondernemen en ook het uitgangspunt van Blanchards jongste telg wordt duidelijker. Hij merkt immers op dat vele factoren die excellent ondernemen bepalen, sterk aan absolute waarde ingeboet hebben. Door de (hypersnel) wijzigende technologie, markt en andere omgevingselementen, moet de aanpak voortdurend aangepast worden. Met andere woorden: de bedrijfspraktijk die van de jaren zestig tot tachtig puike resultaten opgeleverd heeft, blijkt niet meer effectief in de jaren negentig.

STAKEHOLDERS.

Het fundament van een effectieve organisatie ligt nu dieper. De handelingen hebben geen eeuwigheidswaarde, de onderliggende motivatie of waarden wel. “Vandaag de dag, meer dan ooit tevoren, moet een bedrijf weten waar het voor staat, vanuit welke principes men het werk verricht. Het gedrag van een organisatie baseren op normen en waarden is niet langer een aardig filosofisch idee, het is een noodzakelijke stap om te overleven.”

De vele knopen die nu snel en gevat doorgehakt moeten worden, verlangen een mission statement en een geloof in waarden. Om deze ideeën concreet naar de bedrijfsvloer te vertalen, trok Blanchard naar Michael O’Connor, een executive coach die aan de wieg stond van het concept Managing by Values. O’Connor bestudeerde het vermogen om mensen effectief te laten samenwerken, om werkgroepen en organisaties bijeen te houden.

In het model, dat helaas te oppervlakkig, iel en vaag uitgewerkt wordt in dit boek, zitten enkele opvallende aanbevelingen. Vooral de nadruk op de aandacht voor het ethische, voor de gemeenschap en voor het personeel valt op. De levensstandaard die je aan je medewerkers biedt, is zelfs een van de doorslaggevende factoren voor succes. Maar hebben we dit alles al niet eerder gehoord in de pleidooien voor het stakeholdersmodel?

Ken Blanchard & Michael O’Connor, Normen en waarden. Contact, 135 blz., 740 fr.

LUC DE DECKER