Een kerosinetaks, péage, een bankentaks, een Tobin-taks, een koolstoftaks… Minister van Financiën Didier Reynders is op zoek naar nieuwe belastingen om de fiscale druk op arbeid te verlichten en om de putten in de begroting op te vullen.
Nieuwe belastingen zijn vaak alleen maar op Europees niveau te organiseren. En kijk, minster van Financiën Didier Reynders is aan zet vanaf juli, onder het vaandel van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie.
De begrotingstekorten rijzen zowat overal in de wereld de pan uit – zij het in België in mindere mate dan elders – en de economen waarschuwen dat de staten er moeten aan denken nieuwe inkomsten te zoeken. Wat zijn in dat verband de mogelijke scenario’s?
“Er zijn andere mogelijkheden dan een zoektocht naar bijkomende belastingen”, zegt Reynders. “In de eerste plaats is er het beheer van de uitgaven: hoe kunnen die beter omkaderd worden? Ik ga dat dossier in juli meteen op tafel leggen in het raam van het Belgische voorzitterschap van de Unie. We moeten op Europees niveau komen tot een uitwisseling van ‘best practices’ . Ons systeem van gezondheidszorg heeft bijvoorbeeld de reputatie beter te zijn dan het Amerikaanse, maar het is ongetwijfeld nog vatbaar voor verbetering. Daarentegen lijkt het overwicht van de publieke sector in onze economie, vooral dan in het zuiden van het land, aanzienlijk. Kunnen we dat niet terugschroeven? Dat doen we overigens al bij de federale overheidsdienst Financiën door meer te investeren in informatica en de kwaliteit van het personeel, maar tegelijk ook het personeelsbestand af te bouwen. Dat hoeft echter geen absolute regel te zijn en de regering heeft dat ook duidelijk te verstaan gegeven toen ze bijkomende middelen vrijmaakte voor bijvoorbeeld de politie.
“Een tweede denkpiste is die van tarifering: diensten laten betalen door de gebruiker. Het wegen- en snelwegennet is een goed voorbeeld. Als Belgen in het buitenland moeten betalen, is het dan zo onvoorstelbaar dat het verkeer dat door België rijdt ook betaalt? De Belgen moeten in dat geval evengoed betalen, om elke discriminatie te vermijden, maar ze kunnen in ruil genieten van een verlaging van de verkeersbelasting, zoals dat in andere landen gebeurt. Een ander voorbeeld: de luchthavens. Ik ben de eerste om te zeggen dat de regionale luchthavens moeten worden ontwikkeld. Maar terwijl iedereen pleit voor een vermindering van het energieverbruik, zien we dat de belastingbetaler moet opdraaien voor een hele reeks kosten in plaats van de luchtvaartmaatschappijen en hun passagiers.”
TRENDS. U wou ooit samen met Frankrijk een taks heffen op de vliegtuig-tickets…
DIDIER REYNDERS. “Wie zich moet verplaatsen om naar het werk te gaan, betaalt verkeersbelasting, inschrijvingstaks, accijnzen en belastingen op de brandstof. Wie het vliegtuig neemt om op vakantie te gaan, betaalt niets, ook al omdat er op de kerosine geen belasting geheven wordt. Ik heb voorgesteld om een taks van 1 euro te heffen op vliegtuigtickets. Men zegt me dat zo’n heffing onmogelijk is en dat sommige maatschappijen België verlaten als we dat doen. Maar we kunnen onmogelijk duurzame ontwikkeling en de bescherming van het milieu bezingen en tegelijk het luchttransport subsidiëren.”
U ziet een alternatieve oplossing op lange termijn?
REYNDERS. “Die heeft betrekking op de belastinggrondslag. We hebben de personenbelasting al met 10 miljard euro verlaagd en we moeten op die weg voortgaan om de prijs van arbeid te verlagen. Dat veronderstelt wel dat de fiscaliteit in andere richtingen verschoven wordt. In de eerste plaats naar een bijdrage van de financiële sector aan de inspanningen om uit de crisis te geraken en aan de toekomstige financiering van de overheid; en dan heb ik het niet enkel over de actoren, maar ook over de transacties. In de sector bestaat al een aanslag van 0,15 procent op de deposito’s. Die heeft volop effect vanaf 2011: op kruissnelheid zowat 600 miljoen euro per jaar.”
De financiële crisis was de gelegenheid om de Tobin-taks of tenminste toch een heffing op de financiële transacties opnieuw uit de kast te halen?
REYNDERS. “De heffing op transacties, die een aanzienlijke bron van inkomsten kan vormen, kan enkel beslist worden op Europees niveau. We brengen dat onderwerp opnieuw ter sprake tijdens het Belgische voorzitterschap. Als we Amerika en Azië kunnen overtuigen des te beter, maar het is niet nodig om een wereldomvattend akkoord te bereiken; we zouden al iets kunnen tot stand brengen op Europees vlak.
“Een tweede verschuiving van de belastinggrondslag kan met een koolstoftaks. Ook hier kan een land het zich niet veroorloven om zo’n belasting in zijn eentje toe te passen zonder daardoor zijn concurrentiepositie aan te tasten. Daar moet dus op Europees niveau aan gesleuteld worden. We mogen op dat gebied het publiek geen rad voor de ogen draaien: een verlaging van de druk op de arbeid zal onvermijdelijk deels verschoven worden naar een indirecte belasting op goederen en diensten. Door eerder producten dan arbeid te belasten, kunnen we een rem zetten op de export van werkgelegenheid en de import van werkloosheid. Hier is geen sprake van tariefmuren maar van belastingen die de Europese producten evengoed treffen als bijvoorbeeld de Chinese.”
De staat is een belangrijke aandeelhouder van de banksector geworden. Is de balans van die reddingsoperatie volgens u positief?
REYNDERS. “Als aandeelhouder die de staat vertegenwoordigt, kom ik geregeld in contact met toplui van de banken en zo kon ik vaststellen dat de operatie BNP Paribas-Fortis een succes is. Ik heb de onderneming leren kennen als nieuwe aandeelhouder en ik heb moeten vaststellen dat we te maken hadden met wat men ook over een holding kan zeggen: een ‘oude dame’ die stilaan bezig was om zich uit de markt terug te trekken. We hebben de onderneming opnieuw dynamische teams bezorgd en ze is ook zelf beginnen aan te werven, zoals blijkt uit verschillende advertenties.
“Bij KBC doet zich een soortgelijke evolutie voor. Bij Dexia hetzelfde, na het akkoord met de Europese Commissie. Als ik naar de tandem Mariani-Dehaene kijk, dan denk ik werkelijk dat de instelling in goede handen is. Er moeten nog wel inspanningen gedaan worden, maar je merkt wel dat de groep in de juiste richting evolueert. Het Ethias-dossier blijft intussen ingewikkelder, maar het is in omvang wel het minst belangrijke. Alles bij elkaar zal de financiële crisis geen probleem vormen voor de belastingbetaler noch voor de staat omdat de toename van de overheidsschuld eigenlijk neerkomt op een investering. We hebben een beroep gedaan op het geld van de belastingbetaler, maar hij zal dat geld terugkrijgen, waarschijnlijk met een meerwaarde.”
Door guy legrand
Door eerder producten dan arbeid te belasten, kunnen we een rem zetten op de export van werkgelegenheid en de import van werkloosheid.
