Er zijn altijd wel nieuwe gekken die het wereldrecord vallende dominostenen willen breken. Tijdens het bouwen van de reeksen zie je wel dat de bouwers heel veel tussenschotten plaatsen. Als het dan toch even fout loopt, blijft het geheel wel onder controle.
Ik heb niet de indruk dat dat kan gezegd worden van de huidige economie. Ik zoek vruchteloos naar tussenschotten. Twee recente berichten hebben me erg ongerust gemaakt. Het eerste bericht betrof de verliezen van Agfa. Het verlies was zo’n 3 miljoen euro groter dan verwacht, omdat Agfa in het bezit is van Grieks overheidspapier. De verklaring is zoals steeds erg eenvoudig: de Griekse ziekenhuizen betaalden niet of ontzettend laat, en in plaats van niets als betaling te krijgen, aanvaardde Agfa betaling in Grieks overheidspapier. Het heeft een deel van dat staatspapier kunnen verkopen, maar zit nog wel met enkele miljoenen waardeloze obligaties.
Het tweede bericht ging over de Spaanse voetbalclubs. Samen hebben ze zo’n 4 miljard euro schulden. Zes eerste- en zes tweedeklassers zijn virtueel failliet. Zowel Real Madrid als F.C. Barcelona zou meer dan 550 miljoen euro schuld hebben. Ze hebben elk meer schuld dan hun jaarinkomen. Atletico Madrid heeft meer dan 500 miljoen euro schuld. De bom barstte omdat de Spaanse overheid, ter ondersteuning van de clubs, van plan was 752 miljoen euro belastingen kwijt te schelden.
We mogen uiteraard geen vooroordelen tegenover bepaalde volkeren verspreiden, maar dat doet toch veel denken aan de leuke verhalen die de Grieken ons verteld hebben en waar achteraf gezien geen jota van waar was. Ik ben geneigd te geloven dat we de bodem van de schuldenput van Spanje nog niet gezien hebben. En stel je voor dat er in de schatkist van F.C. Barcelona ook Griekse obligaties zitten…
Velen geloven nog dat cijfers niet liegen. Zoetjesaan beseffen we dat de beste manier om te liegen juist met cijfers is. De Griekse en de Spaanse schuld zitten op plaatsen waar je ze niet zou verwachten. Maar sommige van die ‘plaatsen’ (spaarkassen, gemeenten, coöperatieven) zouden wel eens erg kwetsbaar kunnen zijn, hoewel ze op hun communiezieltje kunnen zweren dat ze niets met de Griekse schuldenberg hebben te maken. Of anders uitgedrukt: als de Griekse tragedie echt eindigt zoals Griekse tragedies eindigen, dan zal de lucht zwanger zijn van Zwermen Zwarte Zwanen.
Het probleem is dat we geen bewarende maatregelen kunnen nemen, dat we echt niet weten waar we de tussenschotten moeten plaatsen, want als Grieks overheidspapier plots opduikt bij Agfa, de Spaanse overheidsschuld nog wat groter is omdat ze hun voetbalploegen geniepig willen vrijstellen van belastingen, waar zal het schuldenbeest dan nog opduiken? Want vooral de meest kwetsbare instellingen zullen in deze turbulente tijden niet aan de grote klok hangen dat ze kwetsbaar zijn. Dat is vragen om de genadeslag.
Gelooft u mij niet? Bestudeer dan even wat er allemaal is gezegd door en over AIG (tiens, een sponsor van een rijke Britse club!), want daar was uiteraard ook niets aan de hand. Vooraleer daar de waarheid duidelijk werd, moesten vele dingen worden rechtgezet. Of neem nu Dexia… (tiens, ook al gelinkt aan een voetbalploeg), die bank werd toch deskundig geleid door wonderkind Axel Miller? Zelfs grote voetbalfan Jean-Luc Dehaene geeft nu toe dat de putten daar veel groter waren dan hij kon bevroeden.
Terug naar de Spaanse voetbalclubs. De clubs kunnen die schuldenberg nooit meer aanzuiveren. Wie gaat die schulden op zich nemen? Uiteraard, de Spaanse staat, want stel je voor dat zowat alle Spaanse voetbalclubs failliet gaan. Er komt een volksopstand als de Spaanse trots zou verdwijnen.
Maar dat betekent dat dit soort schulden fundamenteel ‘politieke’ en helemaal geen ‘economische’ schulden zijn. De staat geeft geld uit om een revolutie te vermijden. Dat is dan een zeer concreet voorbeeld van vermenging van de schuldenlast en het vrijwaren van een geordende (democratische) samenleving. Europa begint te flirten met zijn democratische instellingen. Het plaatje wordt steeds grimmiger.
En we kunnen het uiteraard echt niet laten. Als zoveelste in de rij verwijst Jean-Luc Dehaene naar de torenhoge vergoedingen van voetballers om zijn vrij hoge vergoedingen als bestuurder te verantwoorden. Ik wil het nog eens herhalen. Torenhoge wedden zijn geen weerspiegeling van een economische realiteit, maar van een opbodsysteem. En wat de gevolgen van zo’n opbodsysteem zijn, zult u de volgende maanden en jaren kunnen lezen in de sportpagina’s van onze kranten. Hou vooral de Spaanse clubs in het oog.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.
MARC BUELENS
Europa begint te flirten met zijn democratische instellingen. Het plaatje wordt steeds grimmiger.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier