De dinosaurus van de Duitse politiek

Redactie Trends

01-04-2010, 00:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 07:58

Wolfgang Schäuble haalde vorige week voor één keer niet zijn slag thuis. De Duitse minister van Financiën kon zijn baas, Angela Merkel, niet overtuigen van een ‘Europese’ oplossing voor het Griekse probleem.

Een breuklijn in het Duitse buitenlandse beleid. Met die toch wel opmerkelijke woorden definieert het Duitse weekblad Der Spiegel het optreden van bondskanselier Angela Merkel. Haar christendemocratische voorgangers Konrad Adenauer en Helmut Kohl wilden altijd goede Europeanen zijn. Desnoods tastten ze daarvoor maar in de geldbuidel. Maar Angela Merkel boog niet voor de Europese, en Griekse, druk.

“We moeten ons dan ook afvragen of de CDU wel nog een Europa-gezinde partij is.” Die opmerking kwam – binnenskamers – de voorbije week van haar federale minister van Financiën, Wolfgang Schäuble. De partijgenoot was in het kabinet van meet af aan een voorstander van een Europese oplossing. Zijn opstelling heeft het niet gehaald. Ook dat is wellicht symptomatisch voor het einde van een tijdperk.

Want Wolfgang Schäuble wordt ook wel eens de schaduwkanselier genoemd. De man met het grootste netwerk in de Duitse christendemocratische partij. De misschien wel invloedrijkste christendemocraat van het land. De man naar wie ook de Europese Commissie en Washington luisteren.

Eenmaking

Volgens een ander koosnaampje is hij de dinosaurus van de Duitse politiek. Wolfgang Schäuble draait al een eeuwigheid mee. De christendemocraat gaf voor een groot stuk gestalte aan het naoorlogse beleid van de oosterburen. Ook al deed hij dat zelden in de schijnwerpers. In de schaduw ontplooide hij ten volle zijn macht. Zijn carrière bloeide onder Helmut Kohl, de bondskanselier van 1982 tot 1998. Het klikte al snel tussen de joviale, rondborstige katholiek uit de Pfalz, en de nuchtere, droge jurist en protestant. Kohl werd de politicus van het hart en het volkssentiment, en het grote netwerk. Schäuble was het scherpe intellect achter de schermen, met een uitgesproken liberaal-conservatieve visie. De man die als partijsecretaris en fractieleider de troepen in het gareel hield. De man van de details. Schäuble onderhandelde en definieerde als minister van Binnenlandse Zaken vanaf 1989 het verdrag over de Duitse eenmaking. Als architect, vindt hij zelf. Als notaris, oordeelden zijn critici.

Toch geven ook die critici zijn bekwaamheid toe. Schäuble is een geweldige redenaar. Hij is gevreesd in het federale parlement voor zijn bijtende, felle uithalen. In 1991 hield hij zijn misschien belangrijkste toespraak. Hij overtuigde de weifelende parlementsleden in Bonn van een verhuizing van het parlement naar Berlijn.

“Mijn fiets”

Dat felle, bijtende karakter nam nog toe na ‘het ongeval’. Zo omschrijft Schäuble zelf de aanslag op 12 oktober 1990. Een geestesgestoorde kogelde hem neer na een verkiezingsmeeting. De dinosaurus belandde definitief in een rolstoel, met verlamde benen. “Mijn fiets”, omschrijft hij het vaartuig, half liefkozend, half verbitterd. Het leven in de rolstoel tekende hem uiteraard. Toch was hij 47 dagen na de aanslag alweer op post. Hij ging als minister van Binnenlandse Zaken aan de slag alsof er niets was gebeurd. Bondskanselier Helmut Kohl promoveerde hem even later tot zijn kroonprins. Toch bleven de vragen of een invalide wel bondskanselier kon zijn.

Maakte de ouwe vos van de Duitse politiek van zijn handicap een troef? Met de jaren werd de rolstoel een symbool voor autoriteit. Als zichtbaar bewijs van hoe een politieke topman een zwaar noodlot overwon. Want in 2000 ging het even heel bergaf met Schäuble. De nasleep van een zwartgeldschandaal bij de CDU kostte niet alleen zijn mentor Helmut Kohl, maar ook hem de kop. Hij trad af als fractieleider en partijvoorzitter. Niet voor lang. Schäuble vocht en kwam terug. Zijn autoriteit en netwerk blijken onmisbaar in de Duitse christendemocratie. In 2005 werd hij minister van Binnenlandse Zaken, onder kanselier Angela Merkel. Na de recente Bondsdagverkiezingen promoveerde Wolfgang Schäuble tot minister van Financiën. Een absolute sleutelfunctie. Schäuble bewaakt de Duitse schatkist. En hij is niet vies van onpopulaire maatregelen. De bankencrisis sloeg een gat in de Duitse begroting van 70 miljard euro. Een sisyfusarbeid? Het stoort de man in de rolstoel niet. Hij refereert graag aan de figuur uit de Griekse oudheid. Voor hem is Sisyfus geen vertwijfelde, maar een gelukkige figuur. Een dienaar van de democratie. Wil die iets bereiken, dan moet hij dagelijks een steen omhoogduwen.