De dag dat de olie-industrie veranderde

De grote internationale oliemaatschappijen hebben gedetailleerde plannen om hun CO2-uitstoot te verminderen. Maar enkele ophefmakende nederlagen in de bestuurskamer en de rechtszaal tonen aan dat machtige krachten in de samenleving een snellere verandering willen.

Woensdag 26 mei 2021 was geen goede dag voor Big Oil, de grote oliemaatschappijen. De aandeelhouders van ExxonMobil, een van de grootste bedrijven van Amerika, schaarden zich achter de activistische aandeelhouder Engine No. 1. Die wil dat de groep een agressievere strategie voert om haar CO2-uitstoot te verminderen. Engine No. 1 heeft voortaan twee bestuurszitjes bij ExxonMobil. Enkele uren eerder had een Nederlandse rechtbank Royal Dutch Shell bevolen zijn uitstoot sneller en drastischer terug te dringen dan het zelf wil. Ondertussen trotseerden de aandeelhouders van Chevron het management bij een belangrijke stemming. Zij kregen het gedaan dat het bedrijf strenge doelstellingen zal hanteren voor de uitstoot van zijn producten.

De drie zaken illustreren de toenemende druk op de internationale oliemaatschappijen om agressiever te reageren op de klimaatverandering. Dat kan grote gevolgen hebben voor onze energievoorziening, en voor de beleggers in de grote spelers.

Elektrische Ford F-150

Alles wat we tot enkele jaren geleden dachten te weten over energie, wordt stelselmatig aan flarden geschoten. Zelfs het Internationaal Energieagentschap (IEA) zei vorige week in een baanbrekend rapport dat, om de emissiedoelstellingen van het verdrag van Parijs te halen, de investeringen in nieuwe olie- en gasvelden moeten worden stopgezet. Maar ook op het allerindvidueelste niveau beweegt er wat. Vorige week onthulde Ford de elektrische versie van zijn pick-uptruck F-150, een notoire benzineslurper en de meest verkochte auto in de Verenigde Staten. De reacties waren enthousiast.

Big Oil wordt almaar kritischer bekeken, nu regeringen over de hele wereld uitstootdoelstellingen vastleggen in de aanloop naar de internationale klimaatbesprekingen later dit jaar. Want hoewel de meeste grote oliemaatschappijen hun klimaatbeleid hadden aangescherpt, voldeden ze nog niet aan de doelstellingen van het akkoord van Parijs, zo blijkt uit nieuw onderzoek van de denktank Carbon Tracker.

“Dat wijst op een brede ommekeer. Politieke leiders, bedrijfsleiders en nu ook aandeelhouders doen allemaal hun best om de klimaatnoodtoestand aan te pakken”, zegt Liz Gordon, uitvoerend directeur corporate governance bij het New York State Common Retirement Fund, dat de activistische campagne tegen Exxon steunde. “Dit is een grote dag.”

Niet de laatste keer

Het activistische hedgefonds Engine No. 1 begon zijn strijd in december, met het argument dat de focus op olie- en gasontwikkeling ExxonMobil in “een existentieel gevaar” had gebracht. “Dit is een historische stemming, die een kantelpunt betekent voor bedrijven die niet voorbereid zijn op de wereldwijde energietransitie”, zei Aeisha Mastagni, een beheerder van het California State Teachers’ Retirement System, een van ‘s lands grootste pensioenfondsen en een aandeelhouder van Exxon. “Voor het eerst ging een bestuurdersverkiezing bij een groot Amerikaans bedrijf over de wereldwijde energietransitie”, voegde ze eraan toe. “Het zal zeker niet de laatste keer zijn.”

De campagne van de activisten speelde ook in op de ongerustheid van beleggers over de zwakke financiële prestaties van Exxon in de afgelopen jaren, die zijn achtergebleven bij zowel die van zijn collega’s als van de markt in het algemeen.

Topman Darren Woods verdedigde zijn strategie met het argument dat de wereld hoe dan ook nog tientallen jaren aanzienlijke hoeveelheden olie zal verbruiken, en dat zijn bedrijf op winstgevende wijze aan die vraag kan voldoen, zelfs als landen hun CO2-uitstoot willen verminderen. Maar hij gaf ook toe aan enkele van de activistische eisen door nieuwe bestuursmandaten te creëren, door te beloven de uitgaven voor nieuwe olie- en gasprojecten te verminderen en voor het eerst de uitstoot bekend te maken die ontstaat door de verbranding van de producten van zijn bedrijf. Ook beloofde hij de investeringen in de afvang en opslag van CO2 op te trekken.

Maar uiteindelijk moest hij zijn nederlaag toegeven. “Ik heb gehoord dat de aandeelhouders willen dat we extra inspanningen leveren om de klimaatrisico’s aan te pakken en onze financiële prestaties te verbeteren. We zijn goed gepositioneerd om dat te doen”, zei hij.

Precedent

Grote institutionele investeerders gebruiken almaar meer hun macht om de grote CO2-uitstoters in lijn te brengen met de strijd tegen de klimaatverandering. De grote vermogensbeheerder BlackRock, waarvan de topman Larry Fink al een jaar wijst op het belang van duurzaam beleggen, steunde drie van de vier kandidaten van Engine No. 1. De stemming “weerspiegelt onze overtuiging dat de strategie van Exxon tekortschiet om de financiële veerkracht van het bedrijf te verzekeren in een koolstofarme economie”, aldus BlackRock in een toelichting.

De nederlaag van Shell in de rechtszaal kan ook verstrekkende gevolgen hebben. De uitspraak schept een precedent. Voor het eerst beslist een rechtbank over de bedrijfsstrategie van een grote uitstoter van broeikasgassen, zeggen analisten. “Het hof zegt eigenlijk dat niet alleen Shell, maar de hele energie-industrie en andere vervuilers hun olie- en gaswinning moeten verminderen en de CO2-uitstoot moeten terugdringen”, stelt Joana Setzer, milieuspecialist aan het Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment.

De uitspraak betekende een klap voor Shell, nauwelijks een week na zijn jaarvergadering, waar een meerderheid van de aandeelhouders weliswaar voor een energietransitieplan stemde. Maar het was ook duidelijk dat een groeiend aantal beleggers wil dat het Brits-Nederlandse bedrijf meer doet. Ook bij BP en Total roeren de aandeelhouders zich.

De nederlagen van Exxon, Shell en Chevron stellen de klimaatuitdaging voor de sector scherp, aldus analisten. “Dit is een van die dagen die we achteraf zullen bekijken als het moment waarop alles veranderde”, zegt Andrew Logan, directeur bij Ceres, dat de klimaatacties van beleggers coördineert.