De cynische generatie

De roman ‘Vrouwenzand’ is een aangename verrassing over een bittere realiteit. Het aangename: een snedige kroniek. De verrassing: de eerste vuistdikke roman van Robert Anker. Het bittere: het emotionele faillissement van de babyboomers, die hun idealen inruilden voor luxe en cynisme.

In een gejaagde, met rake details doorspekte stijl schrijft de Amsterdamse advocaat Paul Masereeuw zijn memoires, nadat hij uit Nederland gevlucht is naar Venetië. Het hoofdpersonage uit Vrouwenzand, de verbluffende turf van de Nederlander Robert Anker, is opgeklommen van verdediger van de kraakbeweging in de jaren ’70 en ’80 tot veelverdiener als advocaat van drugbaronnen. Na als idealist in de wettelijke schemerzone te zijn aanbeland, verkeert hij alweer in het grijze niemandsland, al is het nu wel met een riante BMW in plaats van de gammele fiets. In het begin staat hij voor een dilemma: als hij een bevriende drughandelaar uit de cel wil houden, moet hij een jeugdvriend opofferen. Ondertussen geraakt hij smoor op zijn nichtje, maar ook dat dreigt niet goed af te lopen. Een bom onder een BMW maakt hem duidelijk dat hij beter even onderduikt. Die aanslag lijkt verdacht veel op de tragedie waarbij de Amsterdamse kunstenaar Rob Scholte in 1994 verminkt werd. Ook toen werd gefluisterd dat de granaat onder de wagen bedoeld was voor een gelijkaardige BMW van een advocaat. Bovendien speelt ook het hedendaagse luik van de roman zich af in 1994.

Het boek bulkt van zulke expliciete verwijzingen naar de realiteit, vooral dan van de jaren ’60 tot ’90. Anker schreef niet zomaar een roman, maar een kroniek van de generatie waartoe hijzelf (geboren in 1946) behoort: de babyboomers. In de memoires laat hij zijn protagonist terugblikken op zijn leven, dat krom staat van de spiegelingen. Hij personifieert de generatie die in de jaren ’60 en ’70 op de barricaden sprong om de wereld om te buigen naar hun idealen, maar al gauw strakke trekjes kreeg en zich finaal nestelde in de luxe van de macht. Scrupules en oprispingen van hun idealen smoren de babyboomers in cynisme. Masereeuw is het prototype van de revolutionair die het Rode Boekje inruilde voor een beleggingscursus, die Mao verving door Machiavelli.

Robert Anker laat zijn “advocaat van kwade zaken” wel nog heimwee koesteren naar zijn “verloren paradijs”, in casu zijn kinderjaren in het (fictieve) Zeeuwse dorp Vrouwenzand in de jaren ’50. Door zich vast te ankeren op dit brave dorpsleven, krijgt het boek ook een moralistische ondertoon. Anker lijkt de oude waarden en normen te beschouwen als enige dam tegen de chaos, de corruptie en het cynisme van vandaag. Echt origineel is het allemaal niet, maar Anker, die tot dusver vooral essays en verhalen schreef, maakt een wel zeer sterke entree in de grote realistische literatuur. Het boek doet onvermijdelijk denken aan de cyclus De tandeloze tijd van A.F.Th. Van der Heijden en knipoogt zelfs even naar Tom Wolfe, al speelt die nog in een klasse hoger. Daarover later meer. Querido, 566 blz., 999 fr. ISBN 9021450976.

LUC DE DECKER