In een wereld waarin de geopolitieke risico’s en de gevaren voor de economie almaar toenemen, heeft Europa met zijn grote eenheidsmarkt de kans een eiland van stabiliteit te vormen voor ondernemingen. Die moeten we grijpen, zegt Jean-Michel Six, hoofdeconoom van S&P.
De opkomst van het populisme, de brexit en de crisis van de Europese instellingen, het wijzigende economische model in China, zenuwachtigheid op de grondstoffenmarkt, een opleving van de Koude Oorlog. De jongste tijd groeien de politieke risico’s die de gevaarlijkste bedreiging vormen voor het herstel, net nu de Europese economie stilaan haar zelfvertrouwen herwint. Jean-Michel Six, de hoofdeconoom van Standard & Poor’s voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika, benadrukt dat het bestaan van een grote Europese eenheidsmarkt in zo’n omgeving iets is om te koesteren.
Is de brexit hét evenement dat de Europese ondernemingen de komende maanden zal beïnvloeden?
JEAN-MICHEL SIX. “De brexit zal de Europese agenda bepalen in de komende twee jaar. De bijbehorende zeer grote volatiliteit, vooral op de wisselmarkt, zal een constant probleem vormen voor de exporterende ondernemingen. Zij zullen hun inkomsten en uitgaven moeilijker kunnen plannen.”
Vijf maanden na het referendum zien we toch weinig negatieve gevolgen?
SIX. “De Britse economie zal in 2017 voelbaar vertragen. Nu merken we dat nog niet door het positieve effect van de daling van het pond en het feit dat de onderhandelingen nog niet begonnen zijn. Maar dat zal veranderen zodra de daling van het pond leidt tot een stevige inflatie, wat onvermijdelijk lijkt. We verwachten veel slechtere cijfers in de volgende twee jaar. Voor ons is de brexit geen risico, maar een feit.
“Bovendien zullen de internationale investeerders voorzichtiger worden naarmate de onderhandelingen vorderen. Het Verenigd Koninkrijk zal volgend jaar een groei kennen van minder dan 1 procent. Dat is erg weinig vergeleken met de voorbije vijf jaar.”
Een ander gevaar voor de wereldhandel is de opflakkering van de Koude Oorlog en de weerslag die de spanningen tussen oost en west kunnen hebben op de grondstoffenprijzen.
SIX. “De risico’s blijven aanzienlijk, maar ik denk toch dat de meeste grondstoffen midden dit jaar hun dieptepunt bereikt hebben. Voor de exportlanden is het ergste achter de rug. Volgend jaar kunnen we een bescheiden opleving van de olieprijzen meemaken. Het lijkt misschien cynisch, maar de economische risico’s van de oorlog in Syrië zijn relatief klein. De markten hielden er al geruime tijd rekening mee.”
Intussen is Iran weer actief op de oliemarkt. Dat moet de prijs toch doen dalen, of niet?
SIX. “In het begin van het jaar was de verwachting inderdaad dat de prijzen zouden dalen. In de plaats daarvan zien we ze minder snel stijgen. Dat komt omdat men twee aspecten onderschat heeft. Ten eerste aarzelen de westerse banken duidelijk om aan Iran te lenen. Hoewel het Amerikaanse embargo opgeheven is, vrezen ze nog altijd boetes te krijgen. Het tweede probleem houdt deels verband met dat financieringsprobleem. Een deel van de Iraanse olie-industrie moet dringend opnieuw worden uitgerust. Maar ook daarin zijn de buitenlandse leveranciers uiterst voorzichtig. Dat beperkt de toename van de Iraanse olieproductie aanzienlijk.”
Onlangs heeft het Internationaal Monetair Fonds gezegd dat de wereld protectionistischer wordt. Dreigt dat de ontwikkeling van de wereldhandel te belemmeren?
SIX. “De verleiding tot protectionisme en de repatriëring van productie-eenheden naar hun land van oorsprong zijn zaken die opvallen. De wereldhandel neemt dit jaar met minder dan 3 procent toe. Dat komt traditioneel overeen met een periode van recessie. Maar de wereld bevindt zich niet in een recessie. De topman van General Electric, het wereldbedrijf bij uitstek, legde een paar maanden geleden in een vrij opmerkelijke boodschap uit dat zijn wereldvisie veranderd is. Volgens hem staat het model van produceren in één land om te verkopen of te exporteren naar een ander land op de helling. Tegenwoordig moet een onderneming zo veel mogelijk produceren waar ze wil verkopen. Dat ondermijnt het idee van enkele grote productiekernen in bijvoorbeeld Azië te vestigen om van daaruit de rest van de wereld te overspoelen.”
Hoe moet een onderneming zich in die nieuwe omgeving positioneren?
SIX. “Af en toe moet men positief zijn. Europa heeft hier de kans een grote eenheidsmarkt te vormen, de tweede grootste in de wereld. Hoewel af en toe een protectionistisch discours de kop opsteekt – dat eigenlijk een politiek discours is – blijven de handelsstromen in Europa functioneren. Voor de Europese ondernemingen is die grote eenheidsmarkt zonder meer waardevol. Europa blijft op het gebied van export een bevoorrechte zone. Het is misschien niet de regio met de sterkste groei in de wereld, maar het is wel de meest stabiele markt. Voor een hele reeks Europese landen blijven de buurlanden de grootste afzetgebieden en dat zal nog meer het geval zijn in de komende jaren.”
Vooral ook omdat China, dat geruime tijd de economische motor van de wereld was, zijn groei ziet vertragen en zijn schuldenlast ziet stijgen.
SIX. “China is intussen zeer ver afgezakt in de lijst van de onderwerpen die zorgen baren. De groeicijfers blijven goed, rond 6 of 7 procent. De groei is vertraagd en dat is goed, want hij was onhoudbaar. China is bezig zijn groeimodel opnieuw in evenwicht te brengen. De ervaring in Singapore en Japan toont aan dat een verschuiving van investeren naar consumeren een proces van lange adem is. We hebben soms de neiging dat te vergeten.
“Het risico, of beter gezegd de uitdaging, is dat de handelspartners van China zich moeten aanpassen aan dat nieuwe evenwicht en de focus moeten verleggen naar nieuwe niches. Een goed voorbeeld is Nieuw-Zeeland, dat zich ten opzichte van zijn belangrijkste klant China positioneert in het topgamma van de consumptieproducten, meer bepaald in bio. Het richt zich op de 7 of 8 procent Chinese consumenten die geen Chinees varken willen eten, maar bereid zijn meer te betalen voor biologisch varkensvlees. De Nieuw-Zeelandse biomelk, bioschapen enzovoort verkopen uitstekend in China. Dat heet dan een nieuw evenwicht tot stand brengen.”
Jean-Michel Six is op donderdag 17 november gastspreker tijdens een colloquium in Brussel, georganiseerd door de kredietverzekeraar Credendo en Trends-Tendances. Het centrale thema is de problematiek van de grondstoffen. Behalve Six komen ook Philippe Chalmin, professor economische geschiedenis aan de Université Paris-Dauphine en stichter-voorzitter van het onderzoeksinstituut Cyclope, en Alison Rose, de ambassadrice van Groot-Brittannië in België, spreken.
Meer informatie op: www.credendoforum2016. be
Pierre-Henri Thomas, fotografie Isabelle Levy-Lehman
“Europa blijft op het gebied van export een bevoorrechte zone. Het is misschien niet de regio met de sterkste groei in de wereld, maar het is wel de meest stabiele markt”
“De Chinese groei is vertraagd en dat is goed, want hij was onhoudbaar. China is bezig zijn groeimodel opnieuw in evenwicht te brengen”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier