‘De banken maken keuzes’

Patrick Claerhout
Patrick Claerhout redacteur bij Trends

Na de financiële en de eurocrisis hebben de Belgische banken hun activiteiten afgeslankt. Nu wacht de transformatie van hun businessmodel.

Noodgedwongen focusten de Belgische banken de voorbije jaren op het opkuisen van hun balansen en het afslanken van hun activiteiten. “In vergelijking met andere Europese landen zijn we een voorloper geweest”, zegt Michel Vermaerke, de gedelegeerd bestuurder van de sectorfederatie Febelfin. “Onze banken hebben het verleden grotendeels achter zich gelaten: de schuldenhefboom is met de helft gekrompen, de risicogewogen activa zijn sterk verminderd, er zijn amper nog tradingactiviteiten, en het eigen vermogen is met een vijfde versterkt.”

Is de crisis daarmee volledig achter de rug?

MICHEL VERMAERKE. “Neen, de crisis is nog niet volledig verteerd. Het herstel van het vertrouwen in de banksector, en dan vooral in de grootbanken, blijft een uitdaging. De maatregelen die genomen zijn, zowel regelgevend als structureel, beginnen nu pas hun volle effect te sorteren. We kunnen niet beweren dat alle problemen van de baan zijn. We zitten nog midden in een transitieproces.”

Hoe passen de banken zich aan?

VERMAERKE. “De financiële sector wil terug naar de essentie. Wat is de kerntaak van een bank? De economie op een duurzame manier financieren. Na de crisis hebben de meeste banken zich teruggeplooid op hun thuismarkt en op hun kerntaak: de transformatie van spaargeld in kredieten. Maar daar moet een minimum aan rendement mee worden gehaald. Dat kan maar als meerdere modellen naast elkaar bestaan, zodat de banken alle financieringsnoden en -behoeften kunnen invullen. Dat is het proces van transformatie van de businessmodellen waar we momenteel doorgaan.”

Is de diversiteit aan businessmodellen voldoende groot? Heel wat banken doen ogenschijnlijk hetzelfde: spaargeld omzetten in hypothecaire kredieten en een stootkussen van overheidsobligaties aanleggen.

VERMAERKE. “Eigenlijk heeft België best een rijk en gediversifieerd bankenlandschap. De concentratie bij de grootbanken is de voorbije jaren gedaald, ze verliezen marktaandeel. Bepaalde nichespelers kiezen resoluut voor een internetmodel specifiek gericht op de spaarmarkt. Andere banken bouwen verder op de vertrouwensband die ze opgebouwd hebben met hun cliënteel en hechten aan persoonlijk contact.

“Er zijn spelers die meerdere segmenten dekken, maar er zijn er steeds meer die keuzes maken. Neem exportfinanciering, dat is bijna exclusief een verhaal van de grootbanken geworden. Ook de financiering van ondernemingen is niet aan iedereen besteed. Er zijn banken die uitsluitend mikken op ondernemers en zelfstandigen, maar veel spaarbanken en bijkantoren van buitenlandse banken doen dat net niet. Zelfs Argenta, toch de vijfde bank van het land, focust enkel op particulieren — wat overigens haar goed recht is.”

Als buitenstaander merk je weinig van die diversiteit. Nogal wat banken lijken, op details na, dezelfde producten, diensten en toepassingen aan te bieden.

VERMAERKE. “Vanop sectorafstand zie je in deelsegmenten toch al een bijsturing van productie- en distributiestrategieën. Maar daarvoor moet je dieper in de onderliggende cijfers en trends kijken, vanuit een helikoptervisie merk je de verschillen amper op. Zonder daar spectaculair mee naar buiten te komen, is de facto elke bank haar niches aan het kiezen. Dat proces is bezig, maar het verloopt voorlopig onder de oppervlakte. Het is een sluipende revolutie waarvan je binnen enkele jaren op macroniveau de resultaten zult zien. Ik ben ervan overtuigd dat het bankenlandschap anno 2020 in weinig nog zal lijken op dat van 2005. De verschillen zullen gigantisch zijn. Spelers zullen zich geherpositioneerd hebben, businessmodellen zullen hervormd zijn.”

Zijn er te veel banken in België?

VERMAERKE. “De gouverneur van de Nationale Bank zegt dat één grootbank moet verdwijnen. Ik begrijp niet onmiddellijk welk probleem hij daarmee juist denkt op te lossen. Bovendien zal zo’n operatie hoogstwaarschijnlijk uitmonden in een sociaal bloedbad.

“Ik zou zeggen: laat ons hopen dat er voldoende banken blijven om te voldoen aan alle financieringsnoden en -behoeften. Als de rendabiliteit niet verbetert (zie Hoge bankheffingen wegen op de rendabiliteit), bestaat het gevaar dat we evolueren naar heel gestandaardiseerde producten. Rationalisering kan zo leiden tot een verschraling van het producten- en dienstenaanbod.”

Komt er een consolidatie?

VERMAERKE. “Ik heb geen glazen bol, maar ik denk dat de banken hun strategische keuzes scherper en scherper zullen moeten maken. Ook nichespelers zullen zich nog duidelijker profileren. De middelen zijn immers beperkt, en er is de toevloed aan regulering. Daardoor kiezen banken er meer en meer voor zich te specialiseren, veeleer dan voor de aanpassing van hun systemen en aanbod aan alle nieuwe regels in alle domeinen. Een mooi voorbeeld is Optima, dat het bankstatuut laat varen voor dat van beursvennootschap. Voor nichespelers wordt het echt moeilijk om alle regelgeving te blijven opvolgen.”

Een van de belangrijke regelgevende initiatieven is de creatie van een bankenunie in de eurozone.

VERMAERKE. “De implicaties daarvan zijn niet te onderschatten. De bankenunie zal een dynamiek op Europese schaal genereren. Ik verwacht dat we weer meer pan-Europese of superregionale financiële platformen zien ontstaan. De ECB werkt dat door haar beleid en toezicht in de hand. Ik vind dan ook dat onze grootbanken opnieuw internationale ambities mogen koesteren. Ze hebben hun les geleerd en weten dat ze niet te ver mogen springen. Maar onze banken hebben troeven: goed opgeleide, meertalige mensen, de nabijheid van de Europese instellingen,… Waarom zouden ze niet ambitieus mogen zijn?”

Omgekeerd zullen nog meer buitenlandse banken zich in België vestigen?

VERMAERKE. “België blijft door zijn hoge spaarquote een aantrekkelijke markt voor buitenlandse banken die op zoek zijn naar stabiele funding. Ons land heeft nu al het meest internationale bancaire landschap van Europa. De keerzijde van de medaille is dat we proportioneel het kleinste aantal puur lokale spelers overhouden. Er zijn maar een vijftiental Belgische banken naar Belgisch recht en met een Belgische aandeelhoudersmeerderheid meer.

“Maar het is natuurlijk niet omdat buitenlandse banken hier een Belgische dochter hebben dat dit bedrijf niet belangrijk kan zijn op een internationale schaal. Een mooi voorbeeld daarvan is BNY Mellon, dat een wereldleider in transaction processing is en waarvan het Belgische kantoor de operationele spil van de Europese activiteiten vormt. Dat bewijst dat België een platform voor competentiecenters met internationale uitstraling kan zijn.”

PATRICK CLAERHOUT

“Het bankenlandschap anno 2020 zal in weinig nog lijken op dat van 2005”

“Ons land heeft het meest internationale bancaire landschap van Europa”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content