De Vlaamse afval- en milieuwetgeving was twintig jaar vooruitstrevend in Europa. Deze lente probeert de Openbare Vlaamse Afvalstoffen- maatschappij (OVAM) haar positie te bepalen om dat de komende twintig jaar opnieuw te zijn. Daarbij zal de OVAM, en met haar de helse sector, rekening moeten houden met de steeds grotere impact van Europa.
De eerste kaderrichtlijn voor afval mag dan al uit 1975 stammen, het is pas de jongste jaren dat Europa steeds zwaarder begint door te wegen. Met de nieuwe wetgeving mogen afvalverbrandingsovens die aan bepaalde normen voldoen buitenlands bedrijfsafval aantrekken. Daarmee moet de sector op zoek naar een nieuw evenwicht. Hamvraag is hoe ver die liberalisering op termijn gaat en wat de precieze rol in die nieuwe markt is van de kleinere afvalinstallaties, die doorgaans in handen zijn van intercommunales.
Ook op andere vlakken weegt Europa op het afvalbeleid van de lidstaten en regio’s. Het Europees Klimaatplan doorkruist de ambitieuze recyclagedoelstellingen die Vlaanderen zichzelf heeft opgelegd omdat een deel van het bedrijfsafval wordt gebruikt om groene energie op te wekken. Ook een studie van de Europese Commissie naar de haalbaarheid van een Europees afvalagentschap deed stof opwaaien.
Een te grote focus op de Europese verplichtingen dreigt het lokale afvalbeleid gedeeltelijk te ondermijnen. Terwijl precies de strengheid van de Vlaamse regelgeving mee veroorzaakte dat er een bloeiende industrie van nichebedrijven kon ontstaan, van bodemsaneerders over adviseurs tot gespecialiseerde recyclagebedrijven. Maar meer Europese wetgeving verhindert niet dat Vlaanderen zijn eigen klemtonen kan blijven leggen en verder kan gaan dan de minimumnormen.
Die verhevigde Europese interesse voor afval hoeft evenmin een struikelblok te zijn voor ambitieuze Vlaamse ondernemingen. Integendeel, indien de lidstaten erin slagen hun milieuregelgeving beter op elkaar af te stemmen, biedt dat juist extra kansen voor gespecialiseerde bedrijven die hun markt sterk zien verruimen. In die zin zou er niet alleen een Europees afvalagentschap moeten komen, maar bij uitbreiding zelfs één voor milieubeheer tout court.
Om onze bedrijven toe te laten ten volle van die Europese markt te profiteren, moeten de overheden van dit land beginnen met het milieu- en exportbeleid op elkaar af te stemmen. Er moet voor worden gezorgd dat innoverende bedrijven worden ondersteund en aangemoedigd, eerder dan ze te verdrinken in de letters van de wet. Te vaak maken ondernemers in dit land mee dat ze niet aan de nodige vergunningen kunnen worden geholpen door de administraties die ook de kennis in huis hebben en integendeel van het kastje naar de muur worden gestuurd. Ook de administraties moeten beseffen dat de markt zich steeds meer buiten onze grenzen bevindt.
Afval, blz. 20
Door Luc Huysmans
Precies door de strenge Vlaamse afvalregelgeving ontstond een bloeiende industrie van nichebedrijven.
