Crisis op de catwalk

Bij Chanel staan 200 banen op de tocht, Gucci laat zijn verkoopprijzen met 20 procent zakken. De internationale modebranche kreunt onder de economische crisis. Terwijl tijdens de Parijse modeweek grootse shows plaatsmaken voor bescheiden presentaties, wikken ook de Belgische ontwerpers hun overlevingskansen.

Een weekje catwalks kijken in New York bood dit keer meer dan een blik op de komende wintertrends. Iedereen kon zien dat de straten van SoHo en het Meatpacking District er rustiger dan ooit bijliggen. Bekende shoppingstraten zoals Fifth Avenue en Madison Avenue krijgen minder shoppers over de vloer, terwijl koopjes met kortingen tot 70 procent nochtans doen duizelen. Toen ik het überchique Takashimaya-warenhuis binnenliep en de vijf verdiepingen een voor een afliep, werd ik door ontzettend veel medewerkers begroet – op zijn Japans, met diepe buigingen – maar ik kwam er nauwelijks bezoekers tegen.

“De crisis heeft hier echt toegeslagen”, zegt Chris Mestdagh. De Belgische ontwerper woont sinds kort fulltime in New York en ziet het sinds oktober vorig jaar van kwaad naar erger gaan. Zelf doet hij het verre van slecht, als zelfstandig creatief consultant voor onder meer de Xandres Golf-collectie in België. Grote modehuizen hebben het echter lastig om de balans in evenwicht te houden. En jong avant-gardistisch modetalent kan het al helemaal vergeten. “Het tijdperk van de jonge designer kan misschien wel eens ten einde zijn”, schreef The New YorkTimes. Mestdagh beaamt.

Staat ook de Belgische avant-gardemode extra onder druk? Of loopt het allemaal nog zo’n vaart niet? Op het eerste gezicht lijkt het alvast business as usual. Dirk Bikkembergs opende vorige week een eerste flagshipstore op de Via Manzoni van Milaan, toch wel hét luxehart van de Italiaanse modestad. Dries Van Noten opent eind deze maand een nieuwe boetiek in het chique Aoyamadistrict van Tokio. Of beter: twee boetieks, want de ene verdieping is gereserveerd voor de dameslijn, de tweede voor de herenlijnen.

Van Noten is hotter dan ooit sinds hij vorig jaar in New York de winnaar werd van de toonaangevende CFDA-award en intussen Hollywood-diva’s als Nicole Kidman kleedt. De balans van zijn bedrijf is dan ook om van te snoepen: de vennootschap Van Noten Andries draaide in het vorige boekjaar – afgesloten in maart 2008 – een omzet van ruim 34 miljoen euro en maakte ruim 3 miljoen euro winst. Het eigen vermogen bedraagt een dikke 13 miljoen euro. Dan kun je al tegen een stootje.

Geen paniek

“Onze cijfers zijn ook goed”, zegt Anne Chapelle, zakelijk leider van 32 bvba. Daaronder ressorteren de labels Ann Demeulemeester en Haider Ackermann. De firma boekte een flinke 25 miljoen euro omzet in de vijftien maanden voorafgaand aan maart 2008 tegenover 14,7 miljoen euro in 2006. “We hebben de mannenweek in januari gehad en kunnen helaas nog niet veel zeggen over de damesweek die nu in Parijs loopt, maar we gaan ervan uit dat we voor de winter 2009 zullen stagneren. Dat is beter dan achteruitgaan.”

Van haar klanten-winkeliers gingen er tot nu toe slechts twee onderuit: eentje in de VS en eentje in IJsland, maar die draaide voor de crisis ook al niet zo best. Als Chapelle de crisis vergelijkt met die net na 11 september 2001, ziet ze vooral verschillen. “Alleen het paniekgevoel was hetzelfde”, zegt ze. “Mensen voelden het toen niet in de portemonnee. Zes maanden na 9/11 werd er alweer volop gekocht en verkocht. Nu is het koffiedik kijken hoe snel de business opnieuw op volle toeren zal draaien.”

“Ik heb de indruk dat de steden in de Verenigde Staten nog redelijk draaien”, aldus Chapelle. “Wij zijn zelfs gestegen in New York. In Japan, Hongkong en Seoel (waar Demeulemeester vorig jaar nog een shop opende, nvdr) lopen de zaken erg goed. De Russische markt daarentegen is in elkaar gestort. Daar was er net iets te veel air in the balloon ( lacht). Bij de eerste tekenen van de crisis in oktober deden winkels daar gewoon de deuren dicht. Ook Europa heeft het moeilijk, maar we blijven er sterk staan, onder meer door onze serviceaanpak.”

Toch durft Chapelle niet te stellen dat het avant-gardesegmentwaarin labels als Ann Demeulemeester of Haider Ackermann zich bevinden, ongevoelig is voor de crisis. “Nieuwe avant-garde haalt het niet a priori. Zit je in de aanloop van de eerste drie jaar, dan heb je het moeilijk. Maar ach, iedereen, in alle segmenten van de markt, voelt de crisis in mindere of meerdere mate. Er wordt gewoon bewuster gekocht en dat is bij duurdere avant-gardelabels niet anders. Misschien kiezen klanten nu één jasje in plaats van twee.”

Angst voor wat komen gaat, heeft Chapelle allerminst. “Angst schudt me wakker en doet me innoveren.” Ze investeert daarom zelfs in een compleet nieuw label dat losstaat van de collectie van Ann Demeulemeester. Het nieuwe label ‘… a moment in…’ wordt deze week in Parijs gelanceerd.

Steunpilaren

Voor de eerste generatie modeontwerpers lijkt een zware crisis dus voorlopig niet aan de orde. Maar is dat bij de jongere generatie anders? Tom Notte, die samen met Bart Vandebosch de collectie Les Hommes tekent – een modelijn die na 9/11 werd gestart – geeft toe de crisis te voelen. Hij ziet echter een groot verschil tussen de verschillende afzetmarkten. Zo houden de Europese boetiekhouders redelijk goed stand, terwijl een markt als Oekraïne compleet in elkaar is gestort. “Wij zijn heel erg blij dat we niet afhankelijk zijn van één markt, wat veel van onze Belgische collega’s in het verleden wel waren”, zegt hij. “We winnen op de ene markt wat we elders verliezen. Moskou is voor ons nog redelijk stabiel. Het geld is daar niet allemaal verdwenen. Ook de Emiraten blijven voor ons goed. Maar onze grootste groei zit in Europa.”

Bart Van den Eynden, de zakelijke partner van Tim Van Steenbergen, wil de zaken ook graag genuanceerd zien. Gigantische groei verwacht hij niet, maar hij durft zich nog niet in detail uit te spreken over het komende jaar. “2008 was voor Tim een erg goed jaar, maar dat heeft ook te maken met het feit dat hij graag in de breedte werkt”, zegt Van den Eynden. “Hij heeft zijn eigen damescollectie, maar is ook creatief consultant voor Chine Collection, maakt brillen voor Theo, ontwerpt schoenen voor Ambiorix, en levert operakostuums aan Guy Cassiers. Door die verbreding wordt een deel van onze kosten gedekt. Wie in de breedte actief is, verankert diverse steunpilaren en werkt zijn naambekendheid in de hand, wat weer een plus oplevert voor de eigen collectie. Van onze winkeliers krijgen we intussen wel signalen dat het moeilijk gaat, maar bij wie van de collega’s is dat niet zo?”

Ook bij Véronique Branquinho is verbreding aan de orde. “2008 was een druk jaar voor Véronique, door tal van nevenprojecten”, zegt Ingrid De Weerdt, general manager van de nv James. “Er was het A-Magazine, waarin Véronique haar wereld kon neerzetten, er was de solo-expo in het ModeMuseum van Antwerpen. Bovendien maakte Véronique een collectie voor Trois Suisses en creëerde ze twee bedden voor Anker Bedding. Meer van die projecten volgen, zoals de verflijn voor Levis die net aan de pers voorgesteld werd. Dat soort dingen zorgt voor extra naambekendheid bij het brede publiek. Er zit nog zo’n project in de pijplijn waar ik helaas nog niks over mag zeggen.”( lacht)

Gebrek aan investeerders

Feit is: voor beginnende designers is het heel erg moeilijk om investeerders te vinden of op lange termijn te denken. Dat is niet eens nieuw. De voorbije jaren zijn er nauwelijks ontwerpers geweest die zich meteen na hun studie aan de modeafdelingen van La Cambre, Gent of Antwerpen aan een eigen collectie waagden. Ook al omdat banken nauwelijks of geen kredieten meer verleenden, en niemand als externe financier wou optreden.

Het Flanders Fashion Institute (FFI) krijgt daarom de jongste maanden steeds meer modetalent met de vraag om steun op bezoek. Dat gaat van het opmaken van een businessplan tot het contacteren van potentiële investeerders. Het team van het FFI staat voortdurend in contact met BAN-Vlaanderen (het Business Angels Netwerk van de Vlerick-school) en met CultuurInvest, het onafhankelijke investeringsfonds dat beheerd wordt door de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) en dat in de Belgische modewereld intussen verregaande samenwerkingsakkoorden heeft met onder meer Branquinho, Les Hommes, Christophe Coppens en Cathy Pill. Maar CultuurInvest is enkel geïnteresseerd in bedrijven die al enkele jaren opgestart zijn en al een zekere structuur hebben.

“We kunnen er niet omheen dat de economische situatie ook sporen laat in de modesector”, zegt Edith Vervliet, directrice van het FFI. “De afgelopen jaren is de competitie enorm toegenomen. De brede modesector kun je vergelijken met de automobielsector. Er is een verzadiging. Modeontwerpers zullen op een innovatieve manier ‘hun markt” moeten benaderen om de aandacht van de klant te krijgen. Misschien evolueren we in de komende jaren naar een herwaardering van het vakmanschap van de meester-kleermaker en een heropleving van couture.”

De winkels die Belgische avant-gardemode verkopen, voelen de crisis nog niet echt. Bij Louis in Antwerpen verkoopt Marjan Eggers onder meer de collecties van Martin Margiela, A.F. Vandevorst, Lanvin en Balenciaga. “Ik voel nauwelijks verschil”, zegt Marjan. “Het is aan ons om slim aan te kopen en nog alerter dan anders in het vak te staan. Ik zou eerder zeggen dat ik gas bij geef, want ik heb mijn winkel vergroot en een van mijn part-timers werkt hier nu fulltime. Ik blijf ook nieuwe merken kopen, want voor volgend seizoen staat Adam Kimmel op mijn lijstje. Hier nauwelijks bekend, maar ik waag het erop.”

Bij Stijl aan de Brusselse Dansaertstraat, waar collecties als Dries Van Noten, A.F. Vandevorst en Ann Demeulemeester in de rekken liggen, lopen de lentecollecties ook als een trein. Meer zelfs: vorig jaar waren de lentemaanden goed voor een ongeziene omzet en dit jaar wordt dat topcijfer ge-evenaard. “Wij voelen de crisis niet”, zegt Hendrik Opdebeek, winkelmanager bij Stijl. “Wij hebben ontzettend goed gewerkt in januari en ook de eerste weken van februari laten absoluut geen twijfel mogelijk: onze klanten hebben nog steeds zin in mode.” (T)

Door Veerle Windels