Corporate governance in de Kerk

Roger Vangheluwe trekt zich terug in het ‘verborgene’. Ik was verrast, want het verborgene is toch de plaats waar de man zeer lang, zo niet altijd, heeft geleefd. We kunnen beter stellen dat Vangheluwe terugkeert naar zijn vertrouwde omgeving.

Het is toch in het verborgene dat deze man een kind of misschien meerdere kinderen heeft misbruikt. En het is toch in het verborgene dat Danneels alles heeft willen opbergen.

En laat ons bij Vangheluwe en Danneels vooral de aanspreektitel ‘monseigneur’ weglaten, want beiden waren hoegenaamd geen ‘seigneur’. Trouwens, waarom nog ooit voor iemand – prins, bisschop of lid van de adel – de benaming monseigneur gebruiken. Het is verouderd, franskiljon en ongepast. De industriële, financiële en economische wereld heeft doorheen meerdere crisissen en schandalen ook geleerd. Het verborgene is de oorzaak van vele problemen.

Denken we maar aan Lernout & Hauspie, Enron, Arthur Andersen, Parmalat, de recente bankencrisis en de vele zwartgeldcircuits. In al deze gevallen draaide veel om het verborgene, maar deze andere dan kerkelijke wereld heeft telkens weer lessen getrokken en correcties aangebracht, zij het onder gerechtelijke of politieke druk. Dit heeft geleid tot regels over transparantie zoals corporate governance, Sarbanes Oxley, leeftijdsgrenzen, promotiecriteria. En ook hier is er nood aan voortdurende verbetering. Welnu, de kerk moet dringend van planeet veranderen. Vaticaanstad ligt toch ergens in Italië, Europa, kortom op de planeet aarde, onderworpen aan de rechtsregels en transparantieregels die gelden in onze maatschappij.

Een en ander doet me denken aan de wereldvoetbalorganisatie, die ook lang gedacht heeft en soms denkt dat ze in een andere wereld leeft. De kerk moet dringend een aantal fundamentele en structurele wijzigingen doorvoeren en kan echt te rade gaan bij de financieel-economische wereld die ook doorheen crisissen en schandalen is moeten gaan voor ze tot zelfcorrectie over ging.

Maar kunnen we hoop koesteren? Als we de vele verklaringen lezen, is er weinig hoop. Als Vangheluwe zegt dat zijn spijt is toegenomen als hij ziet hoeveel kwaad er door zijn toedoen is aangericht en dat velen zijn meegesleurd, onder wie Danneels, dan lees ik weinig schuldgevoel tegenover het slachtoffer noch een poging om zichzelf of het systeem ter discussie te stellen. Als Lombardi beweert dat de paus al voldoende heeft gereageerd door het ontslag van Vangheluwe te aanvaarden, dan lees ik een wereldvreemde woordvoerder.

En als Harpigny zegt dat de kerk weigerachtig is om schuld te bekennen omwille van mogelijke schuldvorderingen, dan sluit ik me aan bij al de critici die zeggen dat ze nu maar beter allemaal zwijgen, want hoe meer ze spreken hoe slechter het wordt.

Al deze hooggeplaatste functionarissen reageren autistisch of schijnen te lijden aan het syndroom van Asperger. De paus, de bisschoppen en het instituut Kerk willen niet begrijpen dat een door de eeuwen heen zo misgroeide organisatie nooit de correctie zal vinden en doorvoeren binnen de eigen schoot.

Andere externe en politieke rechtsorganen zullen alert, doelgericht en zonder schroom voor ‘de monseigneur’ moeten optreden.

Voor de goede orde wil ik wel een aantal adviezen formuleren zoals transparante besluitvorming, afschaffing van het celibaat, de opstelling van leeftijdsgrenzen, open benoemingsprocedures en een aangepaste rol en benoeming van de paus.

Want laat ons duidelijk zijn. De kerk blijft een belangrijke rol spelen in onze maatschappij. De maatschappij is all over the world georganiseerd vanuit, rond of met godsdienst of religie. Dit proberen weg te denken, is waarschijnlijk destructief en onhaalbaar.

Maar een aanpassing van de kerk aan het hedendaagse maatschappelijk denken is een absolute noodzaak. Anders wordt de kerk als een restaurant waar alleen nog de eigenaar en het personeel komen eten. Misschien heeft het leed door Van-gheluwe en Danneels toch een licht doen branden?

ivan de witte, Gedelegeerd bestuurder van Hudson Benelux

De paus, de bisschoppen en het instituut Kerk willen niet begrijpen dat een door de eeuwen heen zo misgroeide organisatie nooit de correctie zal vinden en doorvoeren binnen de eigen schoot.