Bolsonaro blijft knokken

JAIR BOLSONARO De Braziliaanse president zal geen groener deuntje zingen. © REUTERS

Covid-19, bosbranden en schandalen zullen de Braziliaanse president niet onderuithalen.

In 2021 moet de Braziliaanse president Jair Bolsonaro de economie van het land zien te redden zonder aan populariteit in te boeten. De covid-19-pandemie heeft zijn reputatie als internationale paria versterkt. Toen het dodental in Brazilië tot het op één na hoogste van de wereld klom, reageerde Bolsonaro tegen een journalist met “En dan?” In eigen land lijken veel mensen te wennen aan hun provocerende president. Zijn waardering bleef stijgen, ook al wordt zijn familie geplaagd door schandalen en woeden er bosbranden in het regenwoud.

Die populariteit dankt Bolsonaro onder meer aan het feit dat hij veel geld heeft gegeven aan de armen in zijn land. Aan het begin van de pandemie ontvingen ze elk maandelijks 600 real (zowat 100 euro), van september tot eind 2020 was dat 300 real. Dat was een complete ommezwaai voor de liberale minister van Economie Paulo Guedes. Hij had beloofd Brazilië te helpen herstellen van een eerdere recessie door zwaar te snoeien in de uitgaven en de administratieve rompslomp. Die hervormingen werden uitgesteld om zich te concentreren op covid-19. In 2021 zullen de markten zich minder vergevingsgezind opstellen. Elke nieuwe uitgave die niet gepaard gaat met bezuinigingen of hervormingen zal Brazilië dichter bij de fiscale insolvabiliteit duwen. In 2020 sprong de openbare schuld van 76 procent van het bbp naar 95 procent. Als het Congres zou beslissen het plafond voor federale uitgaven dat het in 2016 had opgelegd, af te schaffen, zou dat leiden tot een vertrouwenscrisis. Minister Guedes zou dan kunnen opstappen.

In Brazilië lijken veel mensen te wennen aan hun provocerende president.

Als het vangnet wegvalt dat tijdens de pandemie gespannen is, zal de armoede stijgen en Bolsonaro’s populariteit dalen. Nu de gemeenteraadsverkiezingen van 2020 achter de rug zijn, zullen de oppositiepartijen focussen op de strijd om het presidentschap in 2022. Om te vermijden dat hij wordt afgeschilderd als een vrek, moet Bolsonaro een evenwicht vinden tussen economische hervormingen en inspanningen om zijn steun op te krikken.

De complexe belastingwetgeving vernieuwen zou de kostprijs van het zakendoen reduceren, buitenlandse investeerders aantrekken en de werkgelegenheid aanzwengelen. Of dat lukt, hangt af van hoe goed hij kan opschieten met de centrão, een blok van centrumrechtse partijen in het Congres, dat in 2020 is begonnen mee te stemmen met de wetgevers van Bolsonaro. Hij zal misschien ook ideologische overwinningen proberen binnen te halen: de toegang tot wapens vergemakkelijken en de handhaving van de milieuwetgeving verzwakken.

Illegale mijnbouw

Het Amazonegebied zal in 2021 nog meer lijden. Voor het derde jaar op rij zullen vuurhaarden het regenwoud en het moerasland van de Pantanal teisteren. Dat is het nieuwe normaal, het gevolg van de klimaatverandering en de toenemende ontbossing. De hoge goudprijs heeft de illegale mijnbouw doen exploderen. Bolsonaro’s regering zal het Congres aansporen om mijnbouw in inheemse reservaten te legaliseren, maar terwijl de politici over de wet debatteren, zullen mijnwerkers en houthakkers nog meer gebieden binnenvallen. De weinige geïsoleerde stammen die nog overblijven, zullen nog meer worden verdrongen.

Druk van internationale investeerders kan de grote producenten van vlees en soja dwingen de ontbossing aan te pakken in hun toeleveringsketens. Maar Bolsonaro zal geen groener deuntje zingen. Joe Biden zal het ecologische vandalisme van Brazilië op de korrel nemen, maar tot sancties zal hij waarschijnlijk niet overgaan.

Voorwerp van onderzoek

Tenzij Bolsonaro’s waarderingscijfer in elkaar stuikt, zal de centrão hem beschermen tegen moties tot afzetting. Omdat Bolsonaro bovendien twee nieuwe rechters van het Hooggerechtshof heeft aangesteld, zal hij onderzoeken tegen hem en zijn zonen nog gemakkelijker kunnen vertragen. Zijn oudste zoon Flávio, een senator, wordt verdacht van witwaspraktijken en banden met georganiseerde misdaadgroeperingen. Carlos en Eduardo worden onder de loep genomen omdat ze een netwerk voor onlinedesinformatie zouden coördineren. Bolsonaro zelf is het voorwerp van een onderzoek wegens belemmering van de rechtsgang. Dat startte nadat minister van Justitie Sérgio Moro ontslag had genomen en de president ervan beschuldigde dat hij het hoofd van de federale politie had ontslagen om zijn familie te beschermen.

Al dat drama ten spijt wijzen de peilingen uit dat Bolsonaro opnieuw zou winnen als de presidentsverkiezingen morgen plaatsvonden. Maar de weg ligt vol valkuilen en Brazilië zit vol verrassingen. Tegen 2022 kan er nog veel veranderen.

De auteur is correspondent Brazilië van The Economist in São Paulo

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content