Blokken zonder ad fundums

Het nieuwe academiejaar komt eraan. Studenten maken zich op voor tien maanden slempen en blokken. Maar waarom zouden werknemers niet hetzelfde doen? Ze kunnen educatief verlof krijgen, mét loonbehoud. Maar geen gezwijn!

Het betaald educatief verlof vervangt sinds 1 september 1985 het stelsel van de kredieturen, en werd ingevoerd om werknemers permanent op te leiden of bij te scholen. De wet is van toepassing op alle werkgevers uit de privé-sector, die verplicht zijn om educatief verlof toe te kennen aan iedere werknemer die daarom vraagt. De werkgever moet ook een bijdrage betalen, die in het Fonds voor betaald educatief verlof gestort wordt, zelfs wanneer zijn werknemers niet gebruikmaken van het stelsel. De inning van die bijdrage gebeurt via de Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid.

Alleen werknemers die een bij wet bepaalde opleiding volgen en die door een of verschillende arbeidsovereenkomsten voltijds aan het werk zijn, kunnen aanspraak maken op het voordeel van betaald educatief verlof. Met andere woorden: wie bij de overheid, de gemeenschappen, de gewesten, de provincies, de verenigingen van provincies, de gemeenten, de agglomeraties en federaties van gemeenten, de openbare instellingen die daaronder vallen en de instellingen van openbaar nut werkt, valt uit de boot. Ook het onderwijzend personeel ziet het educatief verlof aan zijn neus voorbijgaan.

Werknemers krijgen extra verlofuren voor de opleidingen die ze in hun vrije tijd volgen, meestal ‘s avonds en in het weekend. Wanneer de lesuren samenvallen met de werkuren _ wat vrij uitzonderlijk is _ krijgen de werknemers verlof om de lessen bij te wonen. Voor de uren dat de werknemers les volgen, behouden ze hun normale loon. Er hoeft niet noodzakelijk een verband te bestaan tussen de opleiding die de werknemer volgt en het beroep dat hij uitoefent.

Individuele en collectieve planning

Om het stelsel van het educatief verlof in goede banen te leiden, moet het bedrijf een planning opstellen. De ondernemingsraad in het bedrijf bepaalt de regels voor het opnemen van het educatief verlof. Als die raad binnen de onderneming niet bestaat, dan kunnen de werkgever en de werknemer onderling een akkoord bereiken, al dan niet bijgestaan door vakbondsafgevaardigden.

De collectieve planning gaat ervan uit dat de lesuren niet samenvallen met de werkuren. Bij de planning moet de werkgever zowel rekening houden met de interne arbeidsorganisatie als met de belangen van elke cursist. Toch primeert de collectieve planning op het individuele recht van de werknemer. De regels van de planning zijn ook van toepassing op de afwezigheden om naar de les te gaan, de les bij te wonen en deel te nemen aan de examens. Alleen de werkgever kan individuele afwijkingen toestaan, de werknemer zelf kan geen eisen stellen.

Wanneer de opleiding aan de wettelijke voorwaarden voldoet en de organisatie van het bedrijf hierbij niet in het gedrang komt, kan de werkgever het recht op educatief verlof niet weigeren.

Geen gebrek aan paperassen

U wil als werknemer van de voordelen van het educatief verlof genieten? Dan ontsnapt u niet aan enkele formaliteiten. In eerste instantie moet u uw werkgever inlichten door middel van een getuigschrift waarin de onderwijsinstelling bevestigt dat u regelmatig ingeschreven bent om één of verschillende opleidingen te volgen. Daarin worden ook de aard van de opleiding, het aantal lesuren en het feit of die samenvallen met de werkuren vermeld. U deelt ook de geplande afwezigheden mee. Om de collectieve planning te verzekeren, moet de aanvraag voor betaald educatief verlof binnen een normaal schooljaarsysteem ten laatste op 31 oktober van elk schooljaar ingediend worden. Bij een laattijdige inschrijving, of als u van werkgever verandert tijdens eenzelfde schooljaar, moet de aanvraag ten laatste binnen de vijftien dagen vanaf de inschrijving of de verandering van werkgever bezorgd worden.

U moet als werknemer ook aan de werkgever bewijzen dat u de lessen daadwerkelijk volgt. Het opleidingsinstituut reikt daarom trimestriële getuigschriften van nauwgezetheid uit. Die moeten altijd duidelijk ingevuld zijn, zodat de terugbetaling van het loon en de sociale bijdragen achteraf niet in het gedrang komt. U bezorgt dit attest zo snel mogelijk aan uw overste. De werkgever kan immers het educatief verlof voor een volgend trimester weigeren zolang hij niet in het bezit is van het document.

Ook de werkgever moet paperassen invullen. In eerste instantie moet hij een verzamelstaat bezorgen aan de dienst Betaald educatief verlof bij het ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, met daarop de namen van alle arbeiders en bedienden die educatief verlof aanvragen, het aantal uren verlof, het bedrag van hun uurloon en de gevolgde opleidingen. Wanneer de werkgever uiterlijk op 31 oktober op de hoogte werd gebracht van het educatief verlof, moet hij vóór 1 februari van het daaropvolgende jaar de verzamelstaat overmaken. Weet hij het pas na 31 oktober, dan moet hij de verzamelstaat binnen de drie maanden aan de bevoegde instantie bezorgen. Gebeurt dat te laat, dan kan het dat de terugbetaling met 5% wordt verminderd.

Geen naaicursus of keramiek

De cursussen zijn heel uiteenlopend, zowel wat het type opleiding betreft als de verschillende categorieën, de materie, het studieniveau en de organisatoren. Ook de duur van de opleidingen kan enorm verschillen. In elk geval moet het om een minimum van 32 uur per jaar gaan. Een lesperiode van 50 minuten geeft recht op één uur verlof. Niet alleen het minimale aantal uren opleiding staat vast, ook bepaalde maxima mogen niet overschreden worden. Die kunnen verschillen naargelang van de aard van de opleiding. Voor lesuren die niet samenvallen met de normale arbeidstijd (de algemene regel) bedraagt het maximum per schooljaar 80 uur voor een algemene opleiding en 120 uur voor een beroepsopleiding. Wie een of meer algemene of beroepsopleidingen combineert, heeft recht op maximaal 120 uur educatief verlof. Voor taalcursussen krijgt u _ net als voor de algemene opleidingen _ een totaal van 80 verlofuren, ook al worden ze gecombineerd met een algemene opleiding.

Voor de lesuren die samenvallen met de normale arbeidstijd (de uitzondering) wordt bij de eerder genoemde maxima het aantal lesuren dat tijdens de normale werkuren wordt gegeven en waarvoor de werknemer educatief verlof nam, opgeteld. Ook hier gelden maxima per schooljaar, namelijk 120 uur bij een algemene opleiding, 180 uur bij een beroepsopleiding en 180 uur wanneer een werknemer een of meer algemene en beroepsopleidingen combineert.

Weinig overlast voor werkgever

Een werkgever hoeft niet bang te zijn voor een financiële kater: hij krijgt van het ministerie van Tewerkstelling en Arbeid het loon en de sociale lasten gewoon terugbetaald. De werknemer ontvangt zijn normale loon, maar het wordt wel begrensd. Op 1 september 2000 werd de loongrens vastgesteld op 1834 euro of 74.000 frank bruto. Dat is het maximumbedrag dat de werkgever terugbetaald kan krijgen. Dat betekent echter níét dat werknemers die meer verdienen geen betaald educatief verlof zouden kunnen nemen, en al evenmin dat de werkgever geen hoger loon zou mogen betalen.

Om de terugbetaling van de lonen en de sociale bijdragen te krijgen, moet de werkgever naast een verzamelstaat ook de gezamenlijke aangifte van schuldvorderingen en de individuele steekkaarten indienen bij de dienst betaald educatief verlof. In de schuldvordering staat het totaal van de bedragen die gevraagd worden voor iedere werknemer aan wie betaald educatief verlof werd toegekend. Op de individuele steekkaart wordt vermeld wanneer en hoeveel verlof de werknemer genomen heeft en een berekening van de lonen en de bijdragen. Het ministerie heeft ook bewijsstukken nodig, die door de onderwijsinrichtingen en de opleidingsorganisaties aan de werknemers worden uitgereikt, zoals het getuigschrift van regelmatige inschrijving, het trimestrieel getuigschrift van nauwgezetheid en, indien van toepassing, het getuigschrift van tweede examenzittijd. De werkgever kan pas op het einde van het schooljaar de aanvraag indienen wanneer hij in het bezit is van alle nodige bewijsstukken. Als hij de schuldvordering niet volgens de regels en binnen de termijn van twee jaar indient, verliest hij het recht op terugbetaling.

Slecht rapport

Maar wie denkt dat hij zoals vanouds op kosten van een ander kan gaan boemelen, heeft het mis. Als u tijdens uw educatief verlof uw werkgever bedriegt, verliest u uw recht op loon _ en dat kan ook met terugwerkende kracht. U spijbelt geregeld? Geen betaald educatief verlof gedurende zes maanden! Met geregeld spijbelen bedoelt men “onwettig afwezig tijdens meer dan een tiende van de werkelijk gegeven lesuren”. Als u om professionele redenen afwezig bent, hebt u een verklaring van uw werkgever nodig, én een bewijs dat u arbeidsprestaties leverde tijdens de opleidingsuren.

Als u er tijdens uw educatief verlof een winstgevende activiteit als werknemer of als zelfstandige op na houdt, verliest u ook de voordelen van het educatief verlof voor een jaar. Voor “eeuwige studenten” is binnen dit systeem trouwens geen plaats. Wie tweemaal niet slaagt voor dezelfde cursus of hetzelfde cursusjaar, heeft geen recht meer op betaald educatief verlof. Tot slot nog dit: op het moment dat de werknemer zijn aanvraag voor betaald educatief verlof indient, is hij beschermd tegen ontslag. Kortom, begint u maar al flink te studeren.

Melanie De Vrieze

Werknemers krijgen extra verlofuren voor de opleidingen die ze in hun vrije tijd volgen, meestal ‘s avonds en in het weekend.

Er hoeft niet noodzakelijk een verband te bestaan tussen de opleiding die de werknemer volgt en zijn beroep.

Alleen de werkgever kan individuele afwijkingen op het bedrijfsreglement toestaan, de werknemer zelf kan geen eisen stellen.