Bliksemafleider

Zou hij nu in aanmerking komen voor de Nobelprijs voor economie? ABVV-topman Rudi De Leeuw boekt onverwacht succes met zijn eenvoudige stelling: de banken hebben de crisis veroorzaakt, dus de banken moeten de crisis betalen. Een extra crisisbelasting voor de banken moet het gat in de federale begroting weer vullen. Vrienden en vijanden vinden de theorie kloppen. De praktische uitvoering ervan vindt minder consensus.

Welke banken moeten de belasting betalen? Open Vld pleit ervoor de instellingen die staatssteun ontvingen, een bijdrage te laten betalen. “Het gaat niet om een crisisbelasting”, stelt fractieleidster Hilde Vautmans, “maar om een vergoeding voor de steun die de banken gekregen hebben van de belastingbetaler.” Opmerkelijk, want de overheid gaf met elke reddingsactie terecht al een gepeperde factuur mee. Dat wordt dus twee keer betalen. Alle banken dan maar belasten? Zo draaien de goedehuisvaderbanken, die er echt nog wel zijn, mee op voor de rekening. En wat met de buitenlandse banken, want is er buiten KBC nog wel een ‘Belgische’ bank?

In het hevige debat lopen twee fundamentele vragen door elkaar. Moeten de banken vandaag mee helpen het begrotingstekort oplossen? En hoe moeten de banken in de toekomst hun impliciete staatsgarantie vergoeden? Belangrijke vragen, maar wel twee die compleet los van elkaar staan en een ander antwoord vergen.

Nu een crisisbelasting heffen, zal enkel de klant geld kosten. De grootbanken hebben de lift genomen die hen van de afdeling intensive care naar een gewone ziekenhuiskamer brengt. Ze hebben nog niet de marge om een fundamentele bijdrage te storten aan de overheidskas.

Een crisisbelasting kan dus enkel een symbolisch bedrag in het laatje brengen. En dan mag u twee keer raden aan wie de banken dit zullen doorrekenen. Instellingen zoals Dexia hebben al laten weten de kostprijs van hun reddingsplannen gedeeltelijk door te rekenen aan de klant. Met een crisisbelasting zal dat niet anders zijn.

In plaats van een belastingverhoging door te voeren, kan het afschaffen van een belastingvoordeel tijd en geld besparen. Of is de notionele-intrestaftrek nog altijd nog zo’n heilige koe dat die niet voor enkele jaren bevroren kan worden voor grootbanken? De Belgische belastingbetaler heeft er recht op dat de grootbanken hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. De begroting uit het slop halen is een meerjarenkwestie, de fiscale aanpak van banken kan het best ook met een langetermijnvisie uitgebouwd worden.

Het is natuurlijk wraakroepend dat sommige, voornamelijk buitenlandse, banken nu al geld kunnen opzij leggen voor waanzinnige bonussen of winst maken voor hun aandeelhouders dankzij het goedkope geld dat mede door overheidstussenkomst beschikbaar is. Dat is voor een stuk de belastingbetaler in het gezicht uitlachen. Deze crisis heeft aangetoond dat overheden en centrale banken de grootbanken in crisistijd niet zullen laten vallen. Ook in de toekomst blijft die zekerheid bestaan.

Professor Paul De Grauwe heeft gelijk dat de banken een ‘verzekeringspremie’ moeten betalen voor deze garantie. En zoals het in de verzekeringssector werkt, betalen zij die de meeste risico’s nemen, de grootste bijdrage. Maar ook dit kan geen geld zijn om het Belgische overheidstekort weg te werken. Dit is een Europese aangelegenheid. Grootbanken zijn too big to fail, maar de Belgische overheid is too small to rescue als een fundamentele financieringsoperatie aan de orde is.

In 2004 keurde het Belgische parlement als eerste land ter wereld de Tobin-taks van 0,02 procent op wisseltransacties goed. Maar de wet is nooit in de praktijk omgezet, omdat ze pas van kracht wordt als alle lidstaten van de eurozone ze goedkeuren. Utopisch. Vandaag werkt de Belgische overheid naarstig aan een noodwet voor de financiële sector en wetten om de vergoeding van bankiers aan banden te leggen. Het siert ons land niet weg te kijken van de problematiek, maar ook onze beleidsmakers weten dat zoals bij de Tobin-taks enkel een Europees initiatief kan werken. En dat nog eens gedragen moet worden in de VS.

In plaats van te werken aan louter theoretische wetten, is het beter energie te steken in de zaken die we zelf in de hand hebben. Onze controleorganen bijvoorbeeld. Na de ophefmakende doorlichting van onze controleorganen waaronder de Commissie voor Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA) valt, lijkt de noodzakelijke hervorming van deze instanties een stille dood te zijn gestorven. En de begroting verdient natuurlijk eveneens alle aandacht. Want een crisisbelasting voor banken is misschien wel de ideale bliksemafleider, de storm verdwijnt hierdoor niet. Daarvoor zijn ook echte wetten nodig, die dringend in de praktijk omgezet moeten worden.

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR.

An Goovaerts

De banken zullen een crisisbelasting doorrekenen aan hun klanten.