Het geruzie in de Profliga over de hervorming van de voetbalcompetitie blijft duren. Nu gebruiken rivaliserende kampen de verkoop van de tv-rechten als hefboom om hun zin door te drijven. Deze toestand leert ons veel over
kartelvorming, mededingingsrecht en
bieden onder
gesloten omslag.
Nu het driejarige contract voor de uitzendrechten van het eersteklassevoetbal afloopt, maken verschillende bedrijven zich klaar om te bieden op de tv-rechten. De hoogste bieders mogen de komende drie seizoenen de live-uitzendingen en andere voetbalprogramma’s maken. De rechten voor de livewedstrijden behoren op dit moment toe aan Belgacom, dat er zijn digitale tv-aanbod mee promootte. VRT had de rechten voor de uitzending van de andere voetbalprogramma’s, maar biedt niet meer mee. Belgacom betaalt nu 44,7 miljoen euro per jaar voor de rechten, maar krijgt concurrentie van Telenet, Voo (de Franstalige kabelmaatschappij) en zelfs Mobistar, dat digitale tv aanbiedt via satelliet. De eersteklasseclubs raken het intussen niet eens over hoe de rechten moeten worden verkocht, waardoor onzekerheid blijft bestaan over de procedure. Het tv-contract in zes vragen.
1 Hoe kunnen de tv-zenders bieden op de rechten?
Omdat de zestien voetbalclubs in eerste klasse samen hun tv-rechten aanbieden, is er sprake van kartelvorming. “Dit kartel is toegestaan omdat de voordelen van de collectieve verkoop sterker doorwegen dan de inbreuk op het mededingingsrecht,” zegt Bert Stulens, auditeur-generaal van de Raad voor de Mededinging. Er is nu één verkooppunt (de Profliga), de rechten worden aangeboden in complete pakketten, er is één uniform product, de tv-kijkers kunnen de volledige competitie volgen en krijgen toegang tot meer wedstrijden.
Het kartel moet wel een transparante verkoopprocedure volgen, zoals een bieding onder gesloten omslag. Dit houdt in dat geïnteresseerde bedrijven zoals Belgacom en Telenet een bod kunnen doen zonder dat ze weten wat hun concurrenten bieden. Deze zelden gebruikte techniek is een tussenvorm tussen openbare verkoop (iedereen ziet wie wat biedt) en verkoop uit de hand (persoonlijke onderhandeling tussen een koper en verkoper) en wordt soms gebruikt voor overheidsopdrachten.
2 Hoe verloopt de procedure in de praktijk?
Eind april konden de geïnteresseerde bedrijven de aanbesteding verwerven. “De prijs van deze tender is hoog genoeg om bedrijven af te schrikken die hem uit interesse eens willen lezen zonder mee te bieden,” zegt Ludwig Sneyers van de Profliga. Vervolgens kunnen de geïnteresseerde bedrijven vragen stellen over het lastenboek en zelf wijzigingen voorstellen. Na de vragenronde geven de kandidaten hun bod onder gesloten omslag aan een deurwaarder. Om in aanmerking te komen, moet een ad-hoccommissie eerst bekijken of het bod geldig is. De hoogste bieder verwerft de rechten.
Het uitsturen van de tender heeft vertraging opgelopen en nu is spoed geboden. De Profliga wil de hele procedure begin juni rond krijgen. De competitie begint al in juli en de koper moet genoeg tijd hebben om de tv-programma’s voor te bereiden.
3 Hoe werkt het systeem met loten?
De tv-rechten voor de eersteklassewedstrijden zijn ingedeeld in zes loten. Loten een, twee en drie omvatten alle live-uitzendingen. Loten vier (uitzending van de hoogtepunten), vijf (sportprogramma op maandagavond) en zes (uitzending van de Supercup en het Gala van de Profvoetballer) zijn alleen bedoeld voor openbare en commerciële zenders. Betaalzenders zijn uitgesloten. Vorige keer werden de rechten om beelden af te spelen via nieuwe media apart verkocht. Dat is veranderd: de rechten voor tv en nieuwe media zijn aan elkaar gekoppeld.
4 Hoeveel brengt de verkoop op?
In 2008 betaalde Belgacom voor het driejarige contract voor de tv-rechten op livewedstrijden 44,7 miljoen euro per seizoen. Dat is fors meer dan de 36 miljoen die Belgacom betaalde tussen 2005 en 2008, toen het de rechten binnenhaalde om zijn digitale tv-aanbod te promoten. Ludwig Sneyers verwacht dat de prijs blijft stijgen: “De play-offs zijn erg spannend. Er is meer concurrentie, want onder meer Telenet is geïnteresseerd. Bovendien is de economische crisis over zijn hoogtepunt.” Of dit meer is dan wishful thinking weten we over enkele weken, maar de recente evolutie in Nederland laat uitschijnen dat de prijs eerder kan zakken dan stijgen. Het Nederlandse blad Voetbal International berekende dat de voetbalrechten er op dit moment 45 miljoen euro waard zijn. In 2008 was dat nog 68 miljoen. Bovendien bestaat de kans dat Telenet half mei afhaakt door de uitspraak in een rechtszaak tussen Telenet en Belgacom over de voetbalrechten.
5 Hoe beïnvloedt de ruzie in de Profliga de verkoop van de tv-rechten?
Bij een evaluatie van het nieuwe competitiesysteem met zestien eersteklasseclubs en play-offs, wilden twaalf van de zestien ploegen terug naar het oude systeem met achttien ploegen en zonder play-offs. Anderlecht, Club Brugge, Genk en AA Gent – de grote vier – hielden het been stijf en dreigden ermee hun tv-rechten individueel te verkopen. De meeste kleine clubs gingen overstag uit schrik het geld van de tv-rechten – in sommige gevallen goed voor een derde of meer van het jaarbudget – mis te lopen. Alleen Standard, Sint-Truiden, Lierse, Beerschot en Charleroi blijven ijveren voor een competitie met achttien ploegen. Zij dreigen ermee hun tv-rechten individueel te verkopen. De Profliga besliste eind april (meerderheid tegen minderheid) om de rechten van alle zestien profclubs aan te bieden. Maar dat is nog niet het einde van het verhaal.
6 Hoe loopt de strijd om de voetbalrechten af?
Bij het afsluiten van dit artikel was er nog geen definitieve schikking getroffen. Maar als het groepje van vijf – eigenlijk vier, want Charleroi degradeert – zijn rechten samen aanbiedt, rijzen er praktische problemen: er ontstaan dan twee blokken die de tv-rechten aanbieden. De kans is reëel dat de Raad voor de Mededinging dat afkeurt. Daaruit volgen drie mogelijke scenario’s. Een: Standard en co leggen zich neer bij de huidige competitieformule met play-offs en de collectieve verkoop. Twee: de grote vier geven toe, we keren terug naar een competitie met achttien ploegen zonder play-offs en de rechten worden collectief verkocht. Drie: elke voetbalploeg verkoopt zijn rechten individueel, waardoor de kleine ploegen veel minder geld verdienen met hun tv-rechten en de kijker de competitie moet volgen op verschillende tv-zenders.
BENNY DEBRUYNE
Als elke voetbalclub zijn rechten apart verkoopt, moeten we de competitie misschien volgen op verschillende zenders.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier