Bert Anciauxs OCMW voor auteurs

In Antwerpen loopt met de 71ste Boekenbeurs weer de jaarlijkse commerciële hoogmis van het literaire geweld. Aan de vooravond van het boekenfestijn kwam het tot een literair opstootje toen Jeroen Brouwers de Prijs der Nederlandse Letteren weigerde omdat hij het daaraan verbonden bedrag van 16.000 euro te laag vond. “Een aalmoesje” in het jargon van deze literaire reus, die het vernederend vond voor zijn staat van dienst. Dat Brouwers daarmee inconsequent is met zichzelf vindt hij blijkbaar niet relevant: in 2001 weigerde hij al aanwezig te zijn op de uitreiking van de Ako Literatuurprijs, die hij “circussen van ijdelheid waar hij niet langer wenst op te draven” noemde. De 50.000 euro nam hij wél gaarne in ontvangst.

Ook nu kropen tal van scribenten in de pen om Brouwers te ondersteunen, met op kop Jos Geysels in zijn hoedanigheid van voorzitter van Boek.be, de organisator achter de Boekenbeurs, en Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux (Spirit). Minister van Staat Jos Geysels (Groen!) vond het nodig om in de polemiek ter ondersteuning van Brouwers’ reprimande aan de Taalunie uit te halen naar de firma Tupperware die “enkele honderdduizenden euro’s” voor de opleiding van haar werknemers ontvangt. “Is het dan eigenaardig dat ook de boekensector zijn vinger opsteekt?” Neen, is het logische antwoord. Maar de vergelijking tussen Tupperware en de boekensector is demagogisch en misplaatst. En het probleem van de boekensector is niet de discutabele hoogte van het prijzengeld. Dat er aan de inkomstenzijde voor de auteurs iets schort, willen we graag geloven. Het is echter de vraag of de overheid hier moet bijpassen.

Helemaal bruin bakte Bert An- ciaux het. In zijn toespraak beloofde hij “op korte termijn voor diegenen in armoede met een oplossing te komen, en zeker voor onze top- auteurs”. Anciaux vergat voor zijn comfort eventjes dat hij als lid van het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie begin dit jaar die ‘aalmoes’ van 16.000 euro had goedgekeurd. Zijn uitspraak ruikt bovendien naar favoritisme en selectiviteit. Twee zaken die vandaag al schering en inslag zijn in het boekenwereldje, waar een handvol mensen en organisaties bepaalt wie een werkbeurs krijgt toegeschoven.

De oplossing, meneer Anciaux, is nochtans simpel en bestaat al sinds 19 november 1992. Toen keurde de Europese Commissie namelijk het leenrecht goed. Tot op heden echter blonk ons land uit in nihilisme in dit dossier. Terwijl in andere lidstaten het leenrecht goed is ingeburgerd en zorgt voor een structurele ondersteuning, zonder dat er een terugloop is in het aantal ontleende boeken, bleef die ordening in ons land dode letter. Ondanks een arrest van de Europese Commissie (16 oktober 2003) en ondanks een petitie (26 maart 2002) van 629 auteurs, waar Brouwers overigens niet toe behoorde, aan premier Guy Verhofstadt (Open VLD). Terwijl voor het illegaal downloaden van muziek moord en brand wordt geschreeuwd, mag iedereen vrijelijk in de bibliotheek boeken ontlenen, waarbij de auteurs volledig in de kou blijven staan. In plaats van het bepleiten van een pensioentje voor armlastige auteurs, kan misschien een begin worden gemaakt met het aanpakken van dit onrecht. Al de rest is dode letter en daar schort het in boekenland niet aan.

Door Lieven Desmet