Bent u er klaar voor ?

Wie zijn belastingaangifte goed invult, hoeft de fiscus weinig of niet te vrezen. We leggen u haarfijn uit waarop u moet letten om de controle vlot te laten verlopen. Een gewaarschuwd ondernemer is er twee waard.

Op dit ogenblik beschikt de fiscus over twee middelen om de juistheid van uw verklaring na te gaan. Hij kan bijkomende inlichtingen vragen of een controle ter plaatse uitvoeren.

Met het nodige voorbehoud voor de toekomstige wetgeving op de fiscale procedures kunnen we stellen dat de huidige structuur zeer eenvoudig is. Enerzijds houdt de hoofdcontroleur zich bezig met de belangrijke of ingewikkelde dossiers. Anderzijds voert de adjunct-controleur (vaak van universitair niveau) of de verificateur (meestal een graduaatsopleiding) het dagelijks werk uit. Misschien wat grof veralgemenend mag men toch stellen dat de ambtenaren uit de eerste categorie wel zeer onderlegd zijn op het vlak van de fiscale technieken maar als universitairen weinig of geen benul hebben van hoe een bedrijf eigenlijk in elkaar zit. De tweede categorie doet vooral een beroep op zijn gezond verstand en zal zich minder gemakkelijk in de luren laten leggen door de belastingplichtige.

Met welke frequentie gebeuren de controles ? De administratie kan onmogelijk iedere belastingaangifte tot in de puntjes uitpluizen. Daarvoor zou er één fiscaal beambte per burger moeten zijn. Daarom verloopt de organisatie van de controles sinds de zomer van ’96 in drie fasen.

Om de zes jaar zullen de belastingplichtigen een diepgaande controle ondergaan (B6 genoemd voor de natuurlijke personen en C6 voor de bedrijven). De omzet, uitgaven, marges, balansposten enzovoort worden grondig onder de loep genomen. De controleur zal stuk per stuk te werk gaan, of via een steekproef in functie van de omvang. Aanwijzingen dat er fraude gepleegd zou zijn, spelen hierbij ook een rol. De gemiddelde duur van deze controles ligt tussen 1 tot 3 dagen voor een kleine kmo en enkele weken voor grote bedrijven.

In de tweede fase zal een beperkte controle (beheerscontrole genoemd), B3/C3, volgen, die eveneens om de zes jaar zal plaatsvinden, afwisselend met een B6 of C6. Hierbij moet de controleur zich uitsluitend concentreren op de uitgaven en de voordelen in natura. Meer bepaald zal hij bepaalde fraudegevoelige uitgaven uitpluizen (restaurantrekeningen, receptiekosten, reclame…).

De derde fase betreft de gewone controle : het in orde brengen van het dossier (C1, C2, C4 en C5). Hier kijkt men alleen maar of de verklaringen volledig zijn. Als de controleur echter aanwijzingen vindt dat er iets niet in regel is, moet hij ofwel het dossier annoteren voor de volgende controle C3/C6, ofwel kan hij een controle ter plaatse aanvragen, vóór de normale datum.

Welke elementen verontrusten de belastingen ? Dat zijn er eigenlijk nogal veel. Men kan ze echter rangschikken volgens enkele klassieke alarmsignalen : belangrijke herzieningen in het verleden, gevoelige daling van de omzet, aanzienlijke of voortdurende verliezen, onverklaarbare tegenstrijdigheden met de gegevens van andere administraties (BTW, RSZ, registratie, buitenlandse fiscale administraties), vrijwillige stopzetting of faillissement, hoge BTW-herzieningen.

Hoe verloopt de controle ter plaatse ? Om de fiscale beambten te helpen bij het voorbereiden van hun controles, heeft de administratie een memo ter beschikking van haar personeel gesteld (zie kader : Handleiding), die door de hiërarchische overste geparafeerd moet worden.

Met dit document (275V) meldt de controleur zich bij de zelfstandige of bij het bedrijf. Geef hem gerust een rondleiding. Uit vrees voor al te vriendschappelijke verhoudingen in de loop der jaren, of misschien gewoon omdat de vorige controleur een andere functie kreeg, is het roulement binnen de administratie erg hoog (vooral in Brussel). Het kan absoluut geen kwaad aan de nieuwe controleur de activiteiten van de onderneming uit te leggen, suggereeert Etienne Van De Kerckhove, gedelegeerd bestuurder van Stratefi, een Brusselse fiduciaire. Maar : vooraleer u begint te gidsen, controleert u best of de onroerende activa (afschrijfbaar) wel degelijk aanwezig zijn.

Voor de rest moet u er gewoon voor zorgen dat uw boekhouding goed in orde is om vervelende herzieningen te vermijden. Dit lijkt op het eerste gezicht een overbodige raad, maar Françoise Baltus, advocaat en docente fiscaal beheer aan de ULB, wijst erop dat artikel 342 van het Wetboek Inkomsten Belastingen (WIB) voorziet dat bij gebrek aan een overtuigende boekhouding de winsten en beroepsvoordelen bepaald worden door vergelijking met het bedrag van de inkomsten van gelijkaardige belastingplichtigen. En dat kan soms lelijk tegenvallen. Tenslotte moeten bij de geheime commissies alle begunstigden en elke vorm van vergoeding met inbegrip van de voordelen van alle aard aangegeven worden. Anders bestaat het gevaar een sanctie van 309 % op te lopen.

Welke houding aannemen tijdens de controle ? Het beste is bescheiden, zeer bescheiden te blijven. Het is nutteloos zich arrogant te gedragen. U kunt beter de controleur als een soort gratis adviseur zien, weet Raymond Krockaert, voorzitter van het Instituut der Accountants. Ga hem dus niet voortdurend voor de voeten werpen dat u beter op de hoogte bent dan hij. In bepaalde gevallen kan het echter wel nodig blijken te tonen dat men zich op vertrouwd terrein bevindt. Voor de rest is het aangeraden in de loop van de controle niet te proberen alles punt per punt op te lossen, maar globale onderhandelingen te voeren op het einde van het onderzoek op basis van het principe “voor wat hoort wat”. Niet volgens het boekje, maar wel zeer doeltreffend.

Is de hulp van een belastingadviseur aangewezen ? Zich niet laten bijstaan door een persoon die thuis is in fiscaliteit, is even dom als met een zakmes een horde wolven te lijf gaan. In de praktijk gaan de meeste consulenten als volgt te werk. De bedrijfsleider werkt gewoon door, alsof er geen vuiltje aan de lucht is, terwijl de controle in een andere kamer doorgaat. Indien aanwezig bij de controle, zou de bedrijfsleider immers gevoelige informatie kunnen loslaten of, bij de kleinste netelige vraag, onvoldoende genuanceerde antwoorden geven. Bij afwezigheid van de chef kan de raadsman altijd bedenktijd vragen om een onverwachte vraag te beantwoorden. Een opmerkelijk verschijnsel bij de controles : het schijnt dat de meeste controleurs in het algemeen opmerkelijk goede vragen stellen, maar dat ze vaak niet echt aandringen om een antwoord te krijgen.

Moet men de controleur mee uit eten nemen ? Moeilijke vraag, met meerdere antwoorden. Ja, want een uur op restaurant is een uur dat hij niet kan controleren. Neen, maar wij voorzien altijd een aantal broodjes. Of : ja, maar naar een simpel eethuis. U moet niet proberen indruk op de controleur te maken.

Wordt een fout die men zelf toegeeft gemakkelijker door de vingers gezien ? Ja, maar anderzijds wordt een niet-ontdekte fout… over het hoofd gezien. In het eerste geval taxeert de fiscus, in het tweede geval niet. De controleur is immers verplicht alle inbreuken die hij vaststelt, te noteren en door te geven aan zijn overste. Hij gaat zijn job toch niet op het spel zetten om de eerlijkheid van zijn gesprekspartner te belonen ?

Mag men liegen tegen zijn controleur ? Het geweten en de burgerzin van elkeen bepalen hier het antwoord. Sommigen hebben er in elk geval geen enkele moeite mee. Waarschijnlijk volgens het spreekwoord dat wie schrijft die blijft, maar dat woorden vlug vergeten zijn. Al bij al kunnen de belastingplichtigen soms gebaren alsof ze de onschuld zelf zijn en de belastingcontroleur niet zo goed hoort. Maar opgelet voor de consultanten die mee zouden doen aan dit spelletje. Ze stellen zich bloot aan een algemeen verbod om nog belastingplichtigen te mogen vertegenwoordigen bij de Administratie ( nvdr het Staatsblad publiceert namelijk een lijst van consultanten non grata).

Mag men de situatie rechtzetten in geval van inbreuk ? Meestal heeft de controleur geen hart van steen. Hij aanvaardt soms bepaalde rechtzettingen, zonder daarbij de wet blindelings toe te passen. Bijvoorbeeld : het bedrijf betaalde bepaalde privé-uitgaven. De controleur zal ze weerhouden, maar gaat daarentegen de begunstigden (beheerders, partners,…) belasten op voordelen in natura. Deze procedure komt deze laatsten waarschijnlijk niet zo goed uit ; ze zullen immers niet alleen de belasting van de natuurlijke personen moeten betalen (en die ligt hoger dan de bedrijfsbelasting), maar ook bijkomende sociale bijdragen. Een mogelijke oplossing ligt in de vraag aan de controleur om deze privé-uitgaven niet te belasten als voordelen van allerlei aard (percentage van de natuurlijke-personenbelasting), maar om ze te belasten als NTU (niet-toegestane uitgaven, die aan een lager percentage belast zijn dan de bedrijfsbelasting). Kortom, als men toch herzieningen moet doorvoeren, kan men best de minst pijnlijke manier kiezen.

Moet men onmiddellijk een akkoord tekenen ? De controle ter plaatse eindigt altijd met een lijst van aan te brengen correcties op de aangifte van de belastingplichtige, met het oog op een juiste belastingaanslag. Indien er de minste twijfel bestaat over de wettelijkheid van de aangebrachte correcties, tekent u niet. Weersta aan de verleidingen van uw controleur, die meestal een akkoord ter plaatse verkiest, al was het maar omwille van het extra werk dat het opsturen van herziening met zich meebrengt. Indien u daarentegen akkoord gaat met de uitgevoerde correcties, kunnen wij u niet genoeg op het hart drukken uw akkoord te laten afhangen van de… wederzijdsheid. De praktijk leert ons immers dat de controleurs soms op hun akkoord terugkomen en bijkomende elementen gaan belasten (die ter plaatse niet ter sprake gekomen waren). Ze sturen dan toch nog een herzieningsbericht. Zeker als uw controleur blijk geeft van veel beroepsijver. Hij heeft waarschijnlijk gemerkt dat zijn aanslagperiode bijna verlopen is (normaal gezien 3 jaar, 5 jaar ingeval van aanwijzingen van fraude). Door te weigeren het akkoord te tekenen, verplicht u de controleur een herzieningsbericht op te sturen. Hij verliest dan een maand. Soms kan dat zeer nuttig blijken, omdat dan de verjaring kan worden ingeroepen.

AMID FALJAOUI/ERP

IDAC-VOORZITTER RAYMOND KROCKAERT U kan de controleur best als een gratis adviseur zien.