“Ben ik te naïef of te ambitieus geweest?”

Zijn Easdaq ging op in Nasdaq Europe, zijn zakenbank Quartz werd overgenomen en verpieterde, maar Jos Peeters geeft niet op. Met 20 miljoen euro vers lefgeld moet Capricorn Venture Fund II uitgroeien tot een sterk internationaal durfkapitaalfonds. Hoe sterk is de Kempenaar?

Een Jaguar vervangt de Saab 900 Cabrio met 280.000 kilometer op de teller. De wagen staat te glanzen op de binnenplaats van de voormalige brouwerij De Jonge Sint-Jacob aan de Dijle, omringd door de middeleeuwse stadsmuur en het bedrijvencentrum van JBP International, de privé-vennootschap van Jos Peeters.

JBP International verhuurt het pand aan Capricorn Venture Partners, VKW, Quest Management, NEO Associates en Executive Learning Partnership. De Jonge Sint-Jacob zit eivol. “Ik kan de bankiers te vriend houden. De renovatie kostte miljoenen euro en Fortis heeft goed geholpen,” zegt Jos Peeters. Sinds vijftien jaar is en blijft Peeters de meest zichtbare leverancier van risicokapitaal in België. Als een seismograaf voelt de chef van Capricorn de ups en downs van dit in Europa nog altijd jonge metier.

Jos Peeters was de designer van de Europese beurs voor groeibedrijven, Easdaq, de Londense zakenbank Quartz en de eerste privak Quest for Growth. Easdaq werd Nasdaq Europe, Quartz ging over in andere handen en verdween van het toneel. Het risicokapitaal verliest blijkbaar pluimen. Is Peeters dan depressief? Zijn antwoord is Capricorn Venture Fund II, met een eerste kapitaalronde van 20 miljoen euro. Peeters laat duidelijk niet af.

Deal met Vlaanderen?

De Vlaamse regering heeft een plan voor groeifinanciering klaar: Arkimedes, een poging om het volkskapitalisme aan te wakkeren. Heeft Capricorn II de ambitie om een Arkimedesfonds te worden? “Dat zal afhangen van hoe de wetgeving rond Arkimedes er uiteindelijk uitziet. Zoals het project er nu uitziet, heb je de keuze tussen leverage en participatie. Met de risico’s die wij nemen, gaan wij niet naar leverage. Maar om met participaties te werken is Arkimedes potentieel aantrekkelijk,” vindt Peeters. “Wat we zouden kunnen doen, is een dochter van Capricorn II starten die de ondernemingen onderbrengt die aan de voorwaarden van de participatieregeling voldoen. Per euro die je investeert, kun je een halve euro kapitaalparticipatie krijgen, aldus het huidige plan.”

De grootste beperking van het Arkimedesplan ziet Peeters in de som waarmee men van de Europese Unie mag participeren. “Dat zou wel eens aan de lage kant kunnen zijn voor het soort projecten dat wij doen. Voor een biotechstart-up praat je over 4 à 5 miljoen euro. Als Arkimedes maximaal tot een half miljoen euro gaat, is het snel een onrendabele rompslomp om mee te doen.”

Toch is Jos Peeters pro. “Met de Amerikaanse s mall business investment companies zag je dat enkele gesofistikeerde business angels zich groeperen om te genieten van de leverage-regeling voor een nieuw fonds. Dat zie ik ook hier te gebeuren. In alle nederigheid zijn er goeie projecten en goeie branches waar Capricorn niet naar kijkt. Wij grossieren in een enge niche: de hightechgroeiers. Als je een rijke bakker of schrijnwerker kunt motiveren om met Arkimedes zijn geld lokaal te investeren in mensen die hij kent, dan is dat een schitterende aanvulling van de financiering van onze ondernemingen. Het vult een gat waar de banken en wijzelf niets aan kunnen of willen doen. Maar ik verwacht geen mirakels.”

Minder en beter

In 2002 daalde het aantal nieuwe dossiers van Capricorn met 20 à 25% vergeleken met 2000-2001. Peeters: “We zitten vandaag op één à twee dossiers per werkdag. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) valt sterk terug, maar de kwaliteit stijgt omdat er minder en beter overwogen projecten worden ingediend. Op 20 december 2002 zat Capricorne II bij de notaris, en nu al zijn er twee nieuwe dossiers die we positief afhandelen.”

De durfkapitalist sprak het voorbije jaar met 150 potentiële en internationale investeerders. Deze week vertrekt hij opnieuw naar de Verenigde Staten. De man die belang hecht aan netwerking mist dit jaar enkele nieuwjaarsrecepties. “Na het eerste geld voor Capricorn II is het moment aangebroken om opnieuw bij de internationale spelers aan te kloppen. Je moet eerst tonen dat de thuismarkt meewil,” zegt Peeters. In tegenstelling tot Capricorn I, dat in 1995 werd opgericht en 22,5 miljoen euro ophaalde, mikt hij nu op een fonds van 50 tot 120 miljoen euro.

Capricorn II was in het voorbije jaar een primeur in België en Europa. De zoektocht naar geld is hard. “Moeizamer dan we gedacht hadden,” bekent Peeters, “maar niet zo moeizaam als bij het eerste fonds. Toen ik aan Capricorn I begon, adviseerden mijn beste vrienden me het project te vergeten. Ze wezen mij op mijn familiale verantwoordelijkheid, die niet te rijmen viel met dat risico. Ik heb gelukkig niet geluisterd.” ( lacht)

Voor Peeters is het de tweede economische crisis als durfkapitalist. “Ik vind dat het vandaag voor bedrijven erger en harder is dan in het begin van de jaren negentig.” Toch vindt hij het fout om te panikeren. “Dit is een weerkerende golfbeweging. Over vijf jaar gelooft niemand nog wat we vandaag meemaken. Dan is er een nieuwe hype, die mogelijk nog groter is dan wat we gekend hebben. De jongste maanden zijn er meer dagen dat er goed nieuws is dan alleen maar slecht nieuws. Dat is een kentering. Een jaar geleden betekende elk telefoontje miserie.”

Aangezien de hype in de VS veel groter was dan in Europa, is de neerwaartse beweging er steiler. “In Amerika zijn er veel spanningen tussen de investeerders en de durfkapitalisten. Typisch Amerikaans is dat de rechter moet oordelen,” aldus Peeters. “Onlangs participeerden wij in Curl, een spin-off van MIT. Er werd 17 miljoen euro opgevist. In de statistieken van vorig jaar is dat een van de grotere financieringen. Twee jaar geleden zou men die kapitaalronde niet eens opgemerkt hebben omdat ze toen te klein was.” Particulieren zitten op hete kolen, net als de bedrijven die zich op het durfkapitaal hebben gestort. “In de VS hebben voornamelijk de ICT-bedrijven massaal geïnvesteerd in private equity,” legt Peeters uit. “De voorbije drie jaar is er vijf keer meer geld door bedrijven in durfkapitaal geïnvesteerd dan de jaren voordien. Maar dat gebeurde op zo’n onselectieve manier dat de bedrijven nu met enorme minwaarden kampen.” Logischerwijs zoeken veel bedrijven een exit uit de hachelijke situatie. Ook banken en pensioenfondsen vluchten weg. Zo staat de volledige portefeuille van Deutsche Bank te koop.

Tegendraadsheid loont

Ook de balansen van Peeters’ fondsen ontsnappen niet aan de rode cijfers. “De balans is een foto, een momentopname. Tenzij een verliespost definitief is, zoals MediaGenix, kan die situatie altijd keren,” zegt Peeters. “Belangrijk voor ons is het rendement op de dag dat het fonds ontbonden wordt. Dan pas wordt de definitieve staat opgemaakt, en voor Capricorn I is 2005 het jaar van de waarheid.”

Opvallend in de kolommen zijn de personeelskosten. Zeven mensen werken bij Capricorn voor bijna evenveel participaties. “Een sterk team is een onderdeel van mijn visie,” licht Peeters toe. “Zeven mensen voor Capricorn I is veel, maar ik denk al lang aan Capricorn II. Het tweede fonds draait evenmin als het eerste alleen rond Jos Peeters. Je moet aan internationale investeerders een superteam tonen en dat vraagt inzet.”

Capricorn I overleefde de storm, en Capricorn II ontstond te midden van ontij. Wat zijn dan de gouden regels van Peeters? “Tegendraads handelen, voldoende cash op zak hebben en goed je huiswerk maken. Zelfs bij noodweer moet het lef er zijn om in goede projecten te stappen. Essentieel daarbij is een goede screening en een correcte waardering. Ik denk dat wij nooit bereid zijn geweest dwaze waarderingen te betalen.”

Fondsen moeten ervoor zorgen dat ze voldoende geld hebben om hun participaties te blijven ondersteunen in barre tijden. Cash reserveren is dan ook noodzakelijk. “We hebben in het eerste Capricornfonds veel reserves gehouden en dat liet ons toe om onze portefeuille te verdedigen,” aldus Peeters. “De meeste van de nieuwe kapitaalverhogingen zijn gebeurd tegen een lagere waardering, maar we hebben relatief ons percentage in de deelnemingen behouden. Fondsen zonder reserves hebben hun bedrijven serieus in de problemen gebracht. Hun eigen positie verwatert.”

Capricorn II moet een fonds met internationale uitstraling worden. Toch start Peeters met lokale partners: KBC Investco, de durfkapitaalpoot van de bank van hier, Leuven Research & Development ( LRD) van de KU Leuven, en een vijftiental ondernemers uit het Capricornnetwerk investeren respectievelijk tien, drie en zeven miljoen euro. Peeters: “Bijna geen enkele internationale partner investeert geld in een eerste ronde. Bovendien eisen veel buitenlanders eerst het engagement van lokale investeerders.”

De huidige partners leveren bijkomende voordelen. Via LRD krijgt Capricorn vaste voet aan de grond bij de Leuvense spin-offs. “LRD is een model voor de omgang van een universiteit met haar intellectuele rechten. De projecten met internationaal potentieel hebben significant meer kapitaal nodig dan LRD en bijvoorbeeld Gemma Frisius kunnen aanbieden. Daar komen wij in het plaatje. Wij kunnen ook internationale fondsen aantrekken voor deze bedrijven.”

Het lot van Easdaq

Vraag is of Peeters niet te veel vertrouwen heeft in Leuven, zoals ook zijn vertrouwen in Easdaq groot was. Hij ontwierp de Europese beurs voor groeiondernemingen. Vandaag is Easdaq eigendom van het Amerikaanse Nasdaq (volgens Peeters een van de beste en moeilijkste deals die hij ooit heeft afgesloten) en kwakkelt de beurs. In het zog van Easdaq richtte Peeters mee de Londense zakenbank Quartz Capital Partners op. Easdaq was voor hem immers niet zomaar een technologieplatform, maar van een hele nieuwe branche. De zakenbank werd in 2000 gekocht door het Amerikaanse Knight Trimark, die ze liet verkommeren. “Zonder Easdaq zouden minder mensen veel geld hebben verdiend en verloren, maar een mislukking is het niet. Misschien vinden jullie dat ik naïef of te ambitieus ben geweest. Maar zonder Easdaq zou de technologische ontwikkeling in Europa niet zijn geweest wat ze was. Ik zeg dat niet alleen, ook onderzoekers van Harvard en Berkeley schrijven dat. Mijn grootste bezorgdheid is dat er na de terugval een beurs in Europa is voor groeiers. Of die Easdaq, Nasdaq Europe of Euronext New Economy heet, maakt niet uit.”

De branche van de investeringsbanken rond Easdaq stond nog in haar kinderschoenen in Europa, zodat Peeters en zijn kompanen een zakenbank begonnen in Londen. “Dus zijn we gaan praten met Amerikaanse investeringsbanken. Een van de grote was bereid om geld op tafel te leggen voor 50% en zijn naam op de deur. Dat vonden we onaangenaam, want we wilden een eigen identiteit creëren. We hebben dan kapitaal gevonden bij zeven partijen in verschillende Europese landen, financiële instellingen die geïnteresseerd waren in de Easdaqbusiness zonder dat ze zelf een concreet plan hadden. Ze kochten een reisticket richting hightech investment banking.”

Quartz groeide tot dertig mensen, maar de stevige concurrentie verplichtte de bank tot meer kapitaal. Peeters: “Op dat ogenblik hadden onze aandeelhouders ervaring en gingen ze op eigen kracht verder. Ik kwam te weten dat Knight Trimark, een van de rijzende sterren op Nasdaq, voet aan wal zocht in Europa. Ik presenteerde ze Quartz.” Knight Trimark begon ambitieus, maar de markt besliste er anders over. Toch is Peeters positief over de investeringsbanken en de risicokapitaalbranche in Europa. “Dit is een proces van creative destruction. De analistenteams die ontslagen werden, kennen hun stiel en dragen hun expertise elders verder uit.”

Intussen staat het risicokapitaal te rillen van de kou, en snakt het naar activiteit. “In vorige cycli heb ik ook gezien dat – als het moeilijker wordt – de specialisten opschuiven van de early stage naar management buy-outs,” reageert Peeters. “Als je drie jaar geleden de persmededelingen las, dan zag je de buy-outfondsen internetinvesteringen doen, want daar was het grove geld te verdienen. De gevolgen waren desastreus. Vandaag zie je iedereen de andere richting inslaan: grote MBO’s zijn winstgevend maar vergen veel geld. Dat is een totaal andere business dan onze specialisatie – early stage en start-up. Beide soorten financieringen zijn risicovol, maar als het goed afloopt, heb je een mooie return. Volgens mij kun je geld verdienen aan pre-IPO, aan de grote MBO’s en de early stage.”

Blijft het feit dat Vlaanderen flopt bij het starten van ondernemingen. Peeters: “Dat is geen gezeur. Een expert van de Global Entrepreneurship Monitor, de beste studie over starters, zei me onlangs dat de ondernemersactiviteit wereldwijd met 30% is gezakt. Vlaanderen zit op dat vlak op een laag niveau. Capricorn opereert in hightech en daar zit Vlaanderen wel goed, ondanks de handicaps voor alle ondernemingen.”

En die handicaps zijn niet min. Philips-Hasselt was een kroniek van een aangekondigde dood, vindt Peeters. “Door de overregulering en de hoge kosten zal er meer van dat gebeuren. Als de Duitsers 150 kilometer naar het oosten opschuiven, zijn ze van hun productieproblemen af. Maar een Belgisch productiebedrijf moet nog door Duitsland om rendabel te kunnen produceren.”

De dood van MediaGenix, gespecialiseerd in software voor de uitzendplanning van televisiestations (omzet 5,5 miljoen euro), noemt Peeters symbolisch. “Het is een drama, en een illustratie van hoe onzorgvuldig onze sociale wetgeving is. Mediagenix groeide op vijf jaar van 12 naar 75 werknemers. De software voor televisiereclame was hightech, en alle grote tv-stations waren klant. Maar de advertentiemarkt zakte in, dus waren er geen nieuwe projecten meer en de bestaande werden gestopt. Als je zakt van 75 naar 55 medewerkers heb je herstructureringskosten van 1 tot 1,5 miljoen euro. Opbouwen kan in België, afbouwen kan niet. Wat blijft er dan over? Een waardevol bedrijf dat moet afslanken en het financieel niet kan. Dat men iemand met dertig jaar carrière in een bedrijf niet brutaal aan de kant kan zetten, is oké – ik ben sociaal. Als je vandaag mensen aanwerft, zijn ze de dag nadien een last. En dáár zitten we fout met de sociale wetgeving.”

Frans Crols, An Goovaerts [{ssquf}], fcrols@trends.be

“Zonder Easdaq zouden minder mensen veel geld hebben verdiend en verloren, maar een mislukking is het niet.”

“De balans is een momentopname. Voor ons telt het rendement op de dag dat het fonds ontbonden wordt. Voor Capricorn I is 2005 het jaar van de waarheid.”

In tegenstelling tot Capricorn I, dat in 1995 werd opgericht en 22,5 miljoen euro ophaalde, mikt Peeters nu op een fonds van 50 tot 120 miljoen euro.