België speelt met vuur

Zijn er na de roadshow van premier Verhofstadt naar New York Amerikaanse investeringen in België op komst? Leonard Schrank, voorzitter van de Amerikaanse Kamer van Koophandel in België, is een bekommerd man. “De Belgische houding in de Irak-crisis gaat mijn verstand te boven.”

Kamervoorzitter Herman Decroo ( VLD) reist met Belgische parlementsleden door de Verenigde Staten. Het niveau van de contacten is laag. De Belgen bezoeken hun bondgenoot bedelend aan de knechtendeur. De anti-Belgische stemming aan de overzijde van de Atlantische Oceaan is te snijden. Tegen die achtergrond werkt Leonard H. Schrank, voorzitter van de Amerikaanse Kamer van Koophandel in België ( Amcham), en chief executive officer (CEO) van Swift sinds 1992. Swift levert communicatiediensten aan 7000 financiële instellingen in 197 landen.

Ziet u de Amerikaanse investeringen in België afkalven?

LEONARDSCHRANK (AMCHAM). “Er wordt veel gepraat over de investeringen die werden binnengehaald, maar niet over de beslissingen die niet werden genomen in het voordeel van België. Jullie kunnen je niet inbeelden hoe vaak jullie van de lijst geschrapt worden omdat jullie de hoogste belastingen hadden. Goddank is dat aan het verbeteren. Wat de Navo betreft, schrijven de wereldkranten over Frankrijk en Duitsland, en als ze het over België hebben, volgt de karakterisering ‘onbeduidend’. Dat is pijnlijk en contraproductief.”

Hoe evolueren de directe buitenlandse investeringen in België?

SCHRANK. “De voorlopige resultaten van de Amerikaanse Kamer tonen dat België marktaandeel verliest voor buitenlandse investeringen. De investeringen verhogen, maar in België loopt de verhoging trager dan elders, dus verliest het terrein. Binnenkort publiceren we de definitieve cijfers.”

Is er een flessenhals voor de investeringen en ziet u een snelle herneming nadat de Irakcrisis op de één of andere manier opgelost is?

SCHRANK. “Een oorlog in Irak is bijna onvermijdelijk. In tijden van onzekerheid nemen de investeringen af, maar ik ben optimistisch dat ze weer een gezond niveau bereiken als België verder een klimaat creëert dat openstaat voor buitenlandse investeringen.”

Begrijpt u inzake Irak de houding van de Belgische regering in de Navo en de Europese Unie?

SCHRANK. “Waarom België zich in de ring waagt, gaat mijn verstand te boven. Jullie hebben er niets bij te winnen. Bij Amcham België bestuderen wij constant de directe buitenlandse investeringen in België. De Nederlanders verslaan daarbij vrijwel altijd de Belgen. Zij hebben niet al die ingewikkelde politieke en communautaire kwesties tussen Walen en Vlamingen en ze zijn goede handelaars. Maar ik leef liever in België. Uw land is sprankelender, het leven is er beter en het is een goede plaats voor business. En toch winnen de Nederlanders vaak bij de investeringen.

“Waarom België dan op zo’n roekeloze manier zijn nek moet uitsteken, daar kan ik niet bij. De Nederlanders zijn rustig, degelijk en je kunt ze niet van een asociaal beleid beschuldigen. Het is niet constructief om de Belgisch-Amerikaanse relaties te irriteren. Het maakt de job van Amcham veel moeilijker. Ik vecht dag en nacht om het imago van België als investeringsland te verbeteren en dan gebeurt dit. Ons ledenaantal is van 1000 naar 900 gezakt door de consolidatie van ondernemingen. De helft van de leden zijn Amerikanen. Ons bestuur telt dertig leden en is een gediversifieerde groep.”

Was premier Guy Verhofstadt (VLD) beter thuis gebleven van de VS?

SCHRANK. “Het beste wat Guy Verhofstadt kon doen, was naar New York vliegen om daar te luisteren naar Amerikaanse bezwaren en zijn argumenten te presenteren. Hij is een moedig man en een handige onderhandelaar, dus ik begrijp niet wat hem bezielde om de Franse lijn te volgen. Ik ben zeker dat hij de volle laag gekregen heeft van de Amerikaanse ondernemers. Als de Belgische incidenten cumulatief en corrosief worden, en – all things being equal – dan zullen de Amerikanen Nederland nog sterker voortrekken.”

Hoe verklaart u de Belgische houding?

SCHRANK. “Ik weet dat er verkiezingen zijn in mei. Maar waarom zou België zijn internationale relaties vergooien om op korte termijn electoraal voordeel te halen? Leiderschap draait om de juiste balans, niet om de opvolging van polls.”

Is er een verbetering merkbaar van de Belgische troeven, afgezien van het jongste conflict?

SCHRANK. “Ja, wat het fiscale standpunt betreft, is België marginaal verbeterd. België had het hoogste belastingregime ter wereld. Guy Verhofstadt is strategisch goed bezig, al zei hij op ons jaarlijkse diner waar hij onze eregast was dat de belastingoperatie neutraal moest zijn qua opbrengst wegens de budgettaire toestand. Daarop heb ik geantwoord: ‘Oké, het zijn de krantenkoppen over de verlaging van de vennootschapsbelasting die het belangrijkst zijn.’ Niemand leest immers de details. Daardoor zullen er meer investeringen volgen en meer belastingopbrengsten, en schuif je in een heilzame spiraal van meer directe buitenlandse investeringen. Maar België is nog altijd het enige land op de planeet met een loonindexering. Voor ondernemingen die geloven in de meritocratie is dat een anomalie.”

Is de Amerikaanse gemeenschap in België gekwetst?

SCHRANK. “Niemand is gelukkig met de huidige sfeer. Er zijn bestuursleden die zeggen dat ze voor het eerst sinds mensenheugenis op z’n minst een oppervlakkig anti-amerikanisme voelen in België. Niemand zegt openlijk aan onze leden dat ze hun biezen moeten pakken.

“Op het eerste gezicht zijn het de CEO en de CFO die beslissen waar geïnvesteerd wordt. Maar de CEO heeft een vrouw en drie kinderen, en die vrouw wil weten waar ze zal leven, welke scholen er zijn, wat de buren zeggen. Als je moet kiezen tussen een vijandig en een vriendelijk land, dan is de beslissing snel genomen.”

Hoort u wel eens ‘Yankee Go Home’?

SCHRANK. “Persoonlijk hoor ik dezer dagen geen ‘Yankee Go Home’-kreten. Ik woon al twintig jaar in Europa en ik ken België grondig. Dit is het land waar ik me ingeburgerd heb, waar mijn huis staat, waar onze kinderen naar school zijn gegaan. Ik betaal mijn belastingen aan de Belgische fiscus. Ik voel me even veilig als iedereen. Als voorzitter van de Kamer ben ik een symbool van Amerika. Bij vragen over de Amerikaanse houding over Irak antwoord ik: ‘Het belangrijkste voor jou en je familie is veiligheid’. Op dit moment voelen de Amerikanen zich niet veilig, en hun politici trachten dat op te lossen.

“Als de mensen in België zeggen dat dat de zaak van Amerika is, en zij niet hoeven te piekeren, dan antwoord ik: ‘Dat moet je wél doen’. Hier aan het eind van de straat staat het gebouw van de Navo, en als terroristen daarop een dirty bomb ploffen, of op de Europese Commissie of op Citibank, en je woont een paar straten verder, dan kun je je regering vooraf beter veiligheidsprocedures en verweermiddelen laten opstellen tegen de psychopaten die vechten tegen de vrijheid. Bij dat antwoord begint men soms te begrijpen wat president George Bush drijft. Ik hoor ook wel eens: ‘Wij Belgen begrijpen het standpunt van de terroristen, dus die zullen ons met rust laten. ‘ Pas op voor dergelijke zelfbegoocheling.”

De Belgische stelling luidt gedeeltelijk: ‘Wij zijn moedig en zeggen eindelijk eens waar het op staat. ‘

SCHRANK. “Ik spreek hier even als privé-persoon. België speelt met zijn houding over Irak en met zijn algemene jurisdictie voor misdrijven tegen de menselijkheid met vuur. Als een zakenman weet dat hij hier vervolgd kan worden om wat zijn onderneming deed of doet in een ander land, dan zal hij bedanken om zich met België in te laten.”

Groeit het anti-europeanisme bij de Amerikanen?

SCHRANK. “Anti-europeanisme? My goodness, ik hoop van niet. Er is bij de Amerikanen wel zeer veel onbehagen over wat er aan de hand is in Europa. Business Week had een stevig hoofdartikel met de oproep aan politieke leiders om als rijpe volwassenen te handelen. Spreek met elkaar in plaats van tegen elkaar. Daar vind ik me in terug.

“In Davos voelde ik een sterke anti-Amerikaanse stroming. De Amerikaanse Democratische senator Joseph Biden zei daar tot de ondernemers en de politici in het publiek: ‘De Amerikanen besteden 120 miljard dollar per jaar aan de Navo. Ik, Joseph Biden, kan verkozen worden door ervoor te pleiten om die som op nul dollar te brengen. De VS en Rusland werken vandaag samen om de verroeste Russische chemische wapens op te ruimen. Dat kost de VS per jaar 200 miljoen dollar. Als de Amerikanen een bijdrage vragen aan de Europeanen, dan is niemand geïnteresseerd. Raad eens wat er zal gebeuren als die wapens lekken? Het zal jullie raken, niet ons. ‘”

Zijn de vredesmarsen vandaag vergelijkbaar met de Vietnamperiode?

SCHRANK. “Ik zat in de lichting van ’68 op MIT, dus ik ken die tijd al te goed. De heropstanding van oude twistpunten is opvallend. Maar hier geldt een dubbele moraal. Waar waren de vredesmarcheerders toen de Taliban de voeten afhakten van kleine meisjes? Waar waren de marcheerders toen de wreedheden in Afrika bekend raakten? De vredesactivisten klitten wel snel samen als ze tegen Amerika tekeer kunnen gaan. Dat is onredelijk. Ik bekritiseer niet het recht om te demonstreren, maar de politieke leiders moeten leiden en niet de wet van de straat ondergaan.”

Ziet u door de crisis weer socialisme en etatisme opduiken in Europa?

SCHRANK. “Zet een kras in een anti-Amerikaanse intellectueel in Europa en onder zijn vel zul je vinden dat hij een job wil bij de Kennedy School op Harvard. Ook bij hen is er bewondering voor een groot deel van de Amerikaanse cultuur en voor onze instellingen. Laten we naar elkaar luisteren. Het is niet alsof Irak vorige maand een probleem werd. Wat nu aan het rotten is, sleept al twaalf jaar aan. President Bush zegt ‘genoeg is genoeg’ en dat verbaast de Europeanen; zo is hij. Neem het Kyoto-verdrag. De Amerikaanse Senaat onder Bill Clinton stemde met 95 stemmen tegen nul het verdrag weg en Clinton liet die situatie aanslepen. Bush is anders. Die zegt: ‘Deze patstelling is niet goed, er moet een betere weg zijn om het klimaat te beschermen. ‘ Politiek heeft hij het misschien onhandig gespeeld, hij zegt wat hij denkt. Men zal daaraan moeten wennen en de geschiedenis zal hem waarschijnlijk gelijk geven.”

Lopen anti-amerikanisme en antisemitisme vandaag parallel?

SCHRANK. “Vooralsnog wordt slechts één man beschuldigd onder de nieuwe Belgische algemene jurisdictie, de Israëliër Ariel Sharon. Hij is de leider van de enige democratie in het Midden-Oosten. It makes you wonder. Wanneer is Osama bin Laden hier aangeklaagd wegens misdaden tegen de menselijkheid? Waarom moet Saddam Hoessein niet voor de Brusselse rechters komen? Je kunt zeer sterke kritiek hebben op het beleid van de Israëlische regering, maar waarom beginnen ze daar? Er gebeuren veel aanslagen tegen joodse symbolen in Europa, maar de regeringen zeggen: ‘Ach, til daar niet zwaar aan, het zijn wat Arabische jongeren.’ Terwijl er nultolerantie zou moeten bestaan voor dergelijke daden. Is het feit dat dit voor dergelijke daden niet bestaat een politieke stellingname? De politiek, het gerecht en de politie laten betijen.”

Ziet u, zoals de Amerikaanse defensieminister Donald Rumsfeld, een oud en een nieuw Europa?

SCHRANK. “Frankrijk en Duitsland zijn economisch aan de verliezende hand, omdat ze te lang structurele veranderingen weigerden. De concurrentie zal hen niet ontzien en de globalisering valt niet stil. Vandaag is het mogelijk dat er meer wagens van Mercedes Benz gemaakt worden buiten Duitsland dan in Duitsland. Je zou denken dat de vakbonden de boodschap begrepen hebben. Mijn motto is accelerate the inevitable, versnel het onvermijdelijke. Tussen 1981 en 1990 heb ik in Engeland gewoond. Ik heb er de revolutie van Margaret Thatcher en de ommekeer in de Labour-partij gezien. Het Verenigd Koninkrijk kan vandaag mee en is competitief. Het ‘oude Europa’ van minister Rumsfeld heeft een fiscale en structurele achterstand. Het nieuwe Europa heeft een veel lagere kostenbasis en heeft niets te verliezen. Kortom: old Europe, be careful.

“Anderzijds is het nonsens om geopolitiek een kloof te suggereren. Hoe kan Europa bestaan zonder Frankrijk en Duitsland? Wat dan weer niet wil zeggen dat die twee landen onder elkaar kunnen blijven bepalen wat de positie van Europa is. Ze moeten rekening houden met hun nieuwe partners.”

Wordt president Bush eerlijk geportretteerd in de Belgische kranten? Hij zou een dwaas zijn.

SCHRANK. (lacht wrang) “Iemand die verkozen wordt tot president van de Verenigde Staten is geen dwaas. Hij verschilt van zijn voorganger – die was charismatisch en welsprekender – maar onderschat Bush niet. De karaktermoord op Bush is kinderachtig en oppervlakkig en het zal niemand goed doen. Bush heeft bekwame mensen om hem heen. De president heeft een duidelijk en rechtlijnig beleid. Als Irak ooit ontwapent, dan is het om wat de VS doet en niet om wat de VN twaalf jaar lang niet heeft gedaan. Misschien had de president meer met de grote landen van Europa moeten samenwerken. Daarover wordt ook veel gedebatteerd in de VS.”

Moet Europa militair opwaarderen als het geen tweede viool willen blijven spelen?

SCHRANK. “De Europese Unie kan haar eigen beginselen niet verdedigen, want ze mist de militaire macht om dat te doen. Over die schijnheiligheid zijn de Amerikanen erg boos. Kritiek op de VS is oké als je je eigen boontjes kunt doppen, maar de VS heeft Europa helpen ontstaan met zijn veiligheidscordon. Europa moet een groter deel van de militaire last op zich nemen om de balans te herstellen.”

De vredesmarcheerders leiden onrechtstreeks tot een debat over de Europese defensiebestedingen. Is dat positief?

SCHRANK. “Denkt u dat de mensen die marcheerden één euro meer zullen willen besteden aan de militaire macht van Europa?”

Terrorisme is niets nieuws. Waarom dan al die commotie over het islamterrorisme?

SCHRANK. “De Rode Brigades en het IRA hadden nood aan geld en hechtten belang aan de publieke opinie. De nieuwe terroristen hebben geld zat en trekken zich niets aan van het publiek. Er is een verschil tussen een autobom en een vuile bom.”

Frans Crols

“België verliest marktaandeel voor buitenlandse investeringen. De investeringen verhogen, maar in België loopt de verhoging trager dan elders.”

“Waarom België zich in de ring waagt, gaat mijn verstand te boven.

Jullie hebben er niets bij te winnen.”

“Ik krijg vaak te horen: ‘Wij Belgen begrijpen het standpunt van de terroristen,

dus die zullen ons met rust laten. ‘ Pas op voor dergelijke zelfbegoocheling.”