België heeft eindelijk een volwassen ecosysteem van start-ups

Overal grijpen tech- en internetbedrijven de macht. Het succes van het Amerikaanse Silicon Valley is onmogelijk te kopiëren, daarvoor is België te klein. Maar de voorbije vijftien jaar is hier wel een steeds rijker ecosysteem van beloftevolle techbedrijven uitgebouwd. Collibra en Odoo worden zelfs op 5 en 3 miljard dollar gewaardeerd. Toch is er weinig reden voor euforie.

De afgelopen vijf jaar hebben Belgische digitale-technologiebedrijven meer risicokapitaal opgehaald dan in de dertig jaar voordien. De kentering is een tiental jaar geleden ingezet, met de komst van lokale techinvesteerders.

Tien mijlpalen

2007. De socialemediapioniers Lorenz Bogaert en Toon Coppens halen 5 miljoen euro op bij Index Ventures voor hun netwerksite Netlog. Die is in Europa even marktleider, tot Facebook ook hier de macht grijpt. De twee veranderen het geweer van schouder en laten hun bedrijf een succesvolle doorstart maken als de datingsite Twoo, die in 2012 wordt verkocht. Het duo is nog altijd heel actief als investeerders en techondernemers.

2009. De transactiespecialist Clear2pay kan in volle financiële crisis 50 miljoen dollar ophalen bij het Amerikaanse Aquiline. In 2014 wordt het bedrijf verkocht voor 375 miljoen euro. De oprichters Jürgen Ingels en Michel Akkermans worden daarna elk apart heel actieve en invloedrijke techinvesteerders.

2012. De eerste grote kapitaalronde voor het Brusselse datasoftwarebedrijf Collibra. Het haalt 1 miljoen euro op bij het Nederlandse Newion Ventures.

2013. Kort na hun vertrek bij Telecom richten Duco Sickinghe en Renaat Berkmoes Fortino op om te investeren in jonge Europese techbedrijven. Het eerste fonds kan 80 miljoen euro aan durfkapitaal verzamelen.

2016. Showpad haalt 50 miljoen dollar op bij Insight Partners. De specialist in software om verkopers te ondersteunen en te coachen is een van de vele bedrijven die uit Netlog zijn ontstaan.

2017. De chipfabrikant X-Fab, voordien een onderdeel van Melexis, haalt bijna 400 miljoen euro op via een beursgang.

2018. Het van oorsprong Leuvense onlineleerplatform Datacamp haalt 25 miljoen dollar op. Later lekt uit dat dit tegen een waardering van 184 miljoen dollar is gebeurd.

2019. Collibra wordt voor het eerst op meer dan 1 miljard dollar gewaardeerd na een kapitaalronde van 100 miljoen dollar. Datzelfde jaar haalt de veiligheidsspecialist Secure Code Warrior 47,6 miljoen dollar op in een eerste grote kapitaalronde. Een Series A-ronde van die omvang is nooit gezien voor een Belgisch softwarebedrijf.

2020. Unifiedpost Group, een specialist in software voor kmo’s om documentstromen te beheren, haalt 252 miljoen euro op via een alternatieve beursgang of een directe plaatsing op Euronext Brussels. Deliverect, software om maaltijdbezorging te stroomlijnen, krijgt 30 miljoen euro in een eerste grote kapitaalronde.

2021. Collibra haalt 250 miljoen dollar op tegen een waardering van 5,25 miljard dollar. Odoo, een specialist in bedrijfsbeheersoftware voor kmo’s, tankt 180 miljoen euro tegen een waardering van ongeveer 2,5 miljard euro.

2021 is een recordjaar

Belgische start-ups en scale-ups haalden dit jaar – gerekend tot eind november – samen al 1,32 miljard euro durfkapitaal op, terwijl ze in 2020 slechts 1,06 miljard hadden opgehaald, blijkt uit cijfers van het onderzoekscentrum Sirris die Trends als eerste kon inkijken. Dat was in 2020 al een record en de eerste keer dat de grens van het miljard werd overschreden. De grootste rondes waren voor Collibra, IbanFirst en Lansweeper ( zie grafiek). Het mag misschien verbazen dat ook het 3Dprintbedrijf Materialise in die lijst opduikt, aangezien het op de beurs noteert, maar het ging om een durfkapitaalronde na de beursgang – post-IPO equity in jargon.

België scoort traditioneel sterk in gezondheidstechnologie – denk aan bedrijven zoals Nyxoah en miDiagnostics. Ook Nyxoah is sinds vorig jaar beursgenoteerd, maar staat dit jaar in de lijst met een bijkomende realisatie van beursaandelen. Voor de goede orde: biotechbedrijven zitten niet in deze cijfers van Sirris.

Jarenlang haalden healthtechbedrijven het meeste durfkapitaal op in België, maar de jongste twee jaar werden ze van de eerste plaatsen verdrongen door financiële technologie, fintech. Dat is ook een Europees fenomeen. Terwijl het zwaartepunt voor de meeste sectoren in de Verenigde Staten of China ligt, heeft Europa zich de afgelopen jaren opgeworpen als het fintechcontinent bij uitstek. Denk aan betaaldienstenbedrijven als het Nederlandse Adyen en het Zweedse Klarna, of de vele neobanken. Revolut en Monzo, beide uit het Verenigd Koninkrijk, en het Duitse N26 zijn zulke zuiver digitale banken, die vooral populair zijn bij millennials. In België is de grootse fintechronde dit jaar de 200 miljoen van het Brusselse ibanFirst. In 2021 haalden de Belgische fintechbedrijven samen 246 miljoen euro op, tegenover 227 miljoen voor businessintelligencebedrijven en 202 miljoen euro voor bedrijven met gezondheidszorgtechnologie.

In het Brussels Gewest is fintech de belangrijkste sector in termen van opgehaald kapitaal. In Wallonië staat de sector op de derde plaats, maar in Vlaanderen staat fintech veel lager. De Vlaamse top drie wordt gevormd door IT-diensten, manufacturing en healthtech. De steden waar start-ups in 2021 het meeste geld ophaalden, zijn Brussel (554 miljoen euro), Leuven (226 miljoen) en Gent (193 miljoen).

Collibra, opgericht door onderzoekers van de VUB, is de spin-off die met voorsprong het meest ophaalde. Toch maakt dat van Brussel niet de spin-offstad bij uitstek. Als we kijken naar de spin-offs die de afgelopen vijf jaar kapitaal ophaalden, is dat Gent (14 bedrijven), na Leuven (13), Antwerpen (9) en Brussel (6). In 2021 waren na Collibra (VUB) de grootste rondes van spin-offs voor Materialise (KU Leuven), Qpinch (UGent), N-Side (UCLouvain) en Qompium (Uhasselt). Qompium is het bedrijf achter de hartritmestoornissenapp FibriCheck.

Toch verliezen we terrein in Europa

Sirris maakt een vergelijking met andere Europese landen. Het in België opgehaalde durfkapitaal wordt daarbij gelijkgesteld aan 100. In de grafiek volgt België net na Italië. Niet slecht zou je denken, aangezien dat de op twee na grootste economie van de Europese Unie is. Maar Italië speelt in de start-upwereld onder zijn niveau. Spanje en Polen daarentegen kunnen de jongste jaren sterke cijfers voorleggen.

Aangezien door de digitalisering steeds meer techbedrijven voor banen en toegevoegde waarde zorgen, zijn de economische evenwichten in Europa aan het verschuiven. De grote drie in Europa zijn niet toevallig het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk. Bij de middelgrote landen springen Israël – dat vaak bij het Europese ecosysteem wordt gerekend -, Zweden, Nederland, Denemarken en Zwitserland eruit. Die landen, die vaak evenveel of minder inwoners hebben dan België, boksen duidelijk boven hun gewicht.

België staat relatief laag in de lijst en kon zijn wagonnetje niet aan dat peloton koppelen. Het durfkapitaalfonds Atomico publiceert elk jaar cijfers over de Europese techscene. In het rapport over 2020 staat onder meer een lijst met de twintig Europese steden waar het meeste durfkapitaal wordt opgehaald. Geen enkele Belgische stad staat in die lijst, maar wel Wenen, Tallinn, Boekarest, Zurich en Dublin.

“In Nederland tekenden twee bedrijven – Mollie en Messagebird – allebei voor een ronde van 800 miljoen dollar, waardoor onze noorderburen in de eerste helft van 2021 de investeringen in hun techbedrijven ruim zagen verdubbelen tegenover zes maanden eerder”, zegt Frederik Tibau, expert Digital Innovation & Growth bij de technologiefederatie Agoria. “Die verdubbeling zag je ook in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Bij ons zijn er zo geen gigantische kapitaalrondes geweest. Collibra is de grootste. Dat maakt inderdaad dat we, ondanks de stijgende cijfers, in België toch wat terrein verliezen op de buurlanden.”

Dat Mollie een fintechbedrijf is en dat Nederland met onder meer Adyen andere fintechtoppers telt, maakt het extra zuur. Volgens de cijfers van 2020 was fintech in Europa de sector waar het meeste durfkapitaal naartoe vloeide. Het is ook een van de weinige sectoren waarin Europa mondiaal het voortouw neemt. In het begin van de eeuw had België goede kaarten om een fintechhub te worden, maar het verkwanselde die kans. Jean-Louis Van Houwe, de voorzitter van Fintech Belgium, betreurde vorige week in Trends nog dat België de Europese groeicurve voor fintech niet kan volgen. Hij riep de overheid op om investeringen in fintechs aantrekkelijker te maken, voor wetgeving te zorgen die innovatie vergemakkelijkt en de blockchaintechnologie te zien als een kans om de relatie met de burgers nog meer te digitaliseren.