Je kan er niet naast kijken. Filip is populairder als koning dan als prins. En Elio bereikt de hoogste scores voor populariteit uit de geschiedenis van zijn regering. En merk op, in beide gevallen is een voornaam genoeg om te weten over wie ik schrijf.
Beide heren zijn een mooie illustratie van ‘leiderschap verdienen’. Je kan spectaculair aan de macht komen, schitterende visies ontwikkelen, charismatische trekjes vertonen, torenhoge verwachtingen creëren en inspirerende speeches houden. De ontgoochelingen zullen later des te groter zijn. Vraag dat maar aan Barack, om maar even bij mijn zelf ontwikkelde voornaamcultuur te blijven.
Als leiders maar lang genoeg aan de macht blijven, en ze maken het niet te bont, dan ontstaat niet alleen gewenning, maar ook enige appreciatie, en zelfs bewondering. Filip, och arme, zo lang moeten wachten op het koningschap; zovelen — Geert Hoste op kop — hebben zo lang meesmuilend over hem gedaan. Maar kijk, zo slecht doet hij het ook toch niet. En kijk, de slak Elio, de besluiteloosheid zelve, alles duurt eindeloos lang, maar België bestaat toch nog, er geraken zelfs hier en daar problemen ‘opgelost’, en een Nobelprijswinnaar verklaart dit soort stijl zelfs als een stichtend voorbeeld voor onze visionaire noorderburen. Met die inzichten gewapend zou ik zelfs prins Charles nog enige kans geven om op zeventigjarige leeftijd met succes zijn moeder op te volgen. Ook hij heeft lang gewacht, ook hij is houterig, maar de Britten zijn wel met hem vertrouwd. En veel erger dan David Cameron (nu heb ik wel een familienaam nodig) kan je toch niet zijn.
Dichter bij huis heb ik afgelopen zomer de meest merkwaardige uitspraken gehoord over een monument van een ‘blijver’. Boudewijn was toch zo geliefd. En hij had een zeer goed gevormd geweten. Dat laatste vind ik overigens een boeiende uitspraak door kardinaal Danneels (geen voornaam deze keer). Hoe vorm je een geweten? Door drie jaar in Wall Street te werken? Door vijf jaar in een afdeling prenatale zorg te werken? Door geschriften van Sint-Augustinus te lezen? Ik vrees dat de auteur van die uitspraak over Boudewijn vooral wou zeggen dat Boudewijns waardeoordelen nogal goed overeenkwamen met de zijne. Ik vond overigens dat mevrouw Lucienne Herman-Michielsens, die in België abortus heeft weten te legaliseren, een fijn gevormd geweten had. Merkwaardig dan dat een man met zo’n fijn gevormd geweten als Boudewijn nu net over abortus het land in een institutionele crisis heeft gestort.
Wat is hier eigenlijk aan de hand? Waarom wordt een regering die in de belangrijkste regio van het land niet eens een meerderheid heeft, toch langzamerhand populair, ook in dat landsgedeelte? Hoe verklaar je het ‘koning Filip’-fenomeen? Waarom was Boudewijn zo populair? Het is duidelijk. Wij houden van wat we kennen. Wat we veel waarnemen, vinden we mooi, aangenaam, betrouwbaar, en na een tijdje vanzelfsprekend. Onderzoek na onderzoek door sociaal psychologen bevestigt dat. We vinden zelfs de letters uit onze naam gemiddeld mooier dan andere letters.
En dus moet je iedereen ‘gewoon’ maken aan je leiderschap. Je gedragen als een leider, alsof het altijd zo geweest is, en het altijd zo zal blijven. Zelfs Albert II (nu heb ik net iets meer nodig dan een voornaam) begon populairder en populairder te worden, alhoewel een aantal elementen uit zijn privéleven nu ook niet bepaald zouden worden geapprecieerd bij mensen met een fijn gevormd geweten. Leiders zorgen voor een bepaald soort veiligheid, voor een aantal rituelen en blijkbaar vrezen we die kwijt te geraken, als ze er niet meer zijn. In werkelijkheid worden ze uiteraard vervangen door iets anders, dat vaak beter is.
Hoe sterk deze vrees voor verlies wel was, bleek bij het overlijden van Steve. Jaja, dé Steve van Apple, alleen bij buitenstaanders bekend als ‘Jobs’. Als je zijn persoonlijkheid en geschiedenis grondig bestudeert, dan kan je enkel concluderen dat hij behalve geniaal ook gevaarlijk was, en dat er niet zoveel nodig was om de destructieve krachten van de man boven te halen. Toch werd Jobs betreurd alsof hij eeuwig nieuwe ideeën zou hebben gehad, vooral van het type ‘net niet uitvoerbaar maar achteraf gezien toch uitvoerbaar’.
De leiderschapsles? Volhouden dus, af en toe een succesje en geen grote stommiteiten, en na een tijdje is je positie vanzelfsprekend.
De auteur is partner-hoogleraar aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Als leiders maar lang genoeg aan de macht blijven, en ze maken het niet te bont, dan ontstaat niet alleen gewenning, maar ook appreciatie, en zelfs bewondering.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier