‘BEGIN TIJDIG AAN UW AANGIFTE’

De belastingaangifte is nog maar eens complexer geworden. Er snel genoeg aan beginnen is meer dan ooit de boodschap. Want de kans dat u op problemen stuit, is groter dan ooit. Dat is de conclusie van Jef Wellens, fiscaal jurist bij Wolters Kluwer, en de fiscale advocaten Michel Maus en Jan Tuerlinckx.

Ook dit jaar bracht Trends een aantal fiscale specialisten samen om te praten over de nieuwe belastingaangifte. En dat blijkt nodig, want ook dit jaar wordt die opnieuw moeilijker.

Hans D’Hondt, de topman van de federale overheidsdienst Financiën, zegt dat de fiscus geen boetes zal uitdelen voor fouten. Impliciet geeft hij dus toe dat het moeilijk is de aangifte correct in te vullen. Kan een particulier dat eigenlijk nog zelf?

JAN TUERLINCKX. “Als het hoofd van de belastingen zegt dat de fiscus foutieve aangiften niet bestraft, dan wil dat zeggen dat de fiscaliteit te complex is. En in dat geval moet de overheid dichter bij het volk komen. En dat voelen wij op geen enkele manier. De overheid moet meer verantwoordelijkheid nemen in de opvoeding van zijn belastingplichtigen.”

JEF WELLENS. “De fiscale administratie heeft zelf ook tijd nodig om alle wijzigingen te verwerken. Ze wordt geconfronteerd met een complexe fiscale staatshervormingwaar ze niet om gevraagd heeft. Er zullen sowieso foutief ingevulde aangiftes zijn.”

MICHEL MAUS. “De aangifte correct invullen zal misschien nog wel lukken. Maar zelf de belastingheffing berekenen, dat is voor zo goed als niemand nog weggelegd. Wat betekent dat de belastingplichtige al bijna iemand nodig heeft om zeker te zijn dat hij niet te veel belast wordt. Een voorbeeld: in sommige gevallen hebt u er belang bij bepaalde leningsuitgaven niét aan te geven. Tot zo’n eigenaardige vaststelling leidt onze complexe fiscale wetgeving.”

WELLENS. “Zo zijn er nog wel absurde situaties. Stel dat je een deel van je woning verhuurt en je betaalt op die woning een lening af van vóór 2005, dan verdubbelt het aantal in te vullen codes. Alleen al voor de aangifte van de intresten dreig je dan meer dan dertig codes nodig te hebben. Tax-on-web vult leningsuitgaven ook niet vooraf in. Wie een hypotheeklening heeft, moet het allemaal zelf uitzoeken, of een beroep doen op een specialist.”

Wat zijn de belangrijkste gevolgen van de zesde staatshervorming voor de belastingaangifte?

WELLENS. “De belastingaangifte telt tientallen nieuwe codes. Vooral voor wie woonleningen heeft lopen, verandert er wel wat. Voor wie enkel een eigen woning heeft, valt het nog wel te beredderen. U moet dan enkel opletten dat u niet klakkeloos de codes van vorige aangiftes hergebruikt (zie blz. 132, Elk huisje heeft zijn vakje).

“Voor wie meerdere woningen met hypotheken heeft, wordt de aangifte heel wat complexer. Voor ‘eigen woningen’ zijn de gewesten nu bevoegd, terwijl ‘niet-eigen woningen’, zoals tweede verblijven, een federale bevoegdheid blijven. Ook als de woning in de loop van het jaar een andere bestemming kreeg, bijvoorbeeld omdat u verhuisd bent, kan de aangifte een ware beproeving worden.”

MAUS. “Gelukkig hebben de gewesten voorlopig weinig gebruik gemaakt van de bevoegdheden die ze hebben gekregen door de zesde staatshervorming. Enkel het Vlaams Gewest heeft vanaf het inkomstenjaar 2015, dus voor de aangifte in 2016, de woonbonus verlaagd. Maar als de gewesten goed op dreef komen, wordt het correct invullen van de aangifte nog veel moeilijker.”

WELLENS. “Op termijn evolueren we onvermijdelijk naar een belastingaangifte per gewest. Ik had gedacht dat de fiscus dit jaar al naar één kernaangifte met federale codes, en daarnaast aparte gewestelijke delen zouden grijpen, maar dat is niet gebeurd. We krijgen meer en meer codes waar enkel een Vlaming, Waal of Brusselaar boodschap aan heeft.”

Kunnen belastingplichtigen nog ergens hulp krijgen?

WELLENS. “In de elektronische aangifte via Tax-on-web zijn veel codes vooraf ingevuld, denk aan het loon en sommige fiscale uitgaven zoals pensioensparen en giften. Voor de intresten en kapitaalaflossingen van een woonkrediet kan de fiscus u niet op dezelfde manier helpen. De burger moet dus zijn plan trekken, eventueel met de hulp van gidsen of websites, waaronder die van de fiscus zelf. En de plaatselijke fiscale kantoren houden zitdagen waarop u uw aangifte kunt laten invullen. Maar het aantal zitdagen mag best nog groter zijn.

“Ook banken bieden hun klanten assistentie aan, maar hun enthousiasme neemt af. Ook voor hen wordt het te complex. Dat is jammer.

“Banken zouden meer kunnen doen om de belastingplichtigen te helpen, bijvoorbeeld door op de fiscale attesten de intresten en kapitaalaflossingen uit te splitsen per maand of per betaling, met vermelding van de datum van betaling. Bij een verhuis of een andere bestemmingswijziging van de woning heb je die details nodig om de betalingen correct aan te geven en te verdelen over de gewestelijke en federale codes. Tot de dag van de verhuizing hebt u immers betaald voor uw ‘eigen woning’, nadien voor uw ‘niet-eigen woning’. In dat geval begint u het beste tijdig aan de aangifte, opdat de bank u die gegevens nog zou kunnen bezorgen.”

Een andere grote nieuwigheid is de verplichting om buitenlandse rekeningen niet alleen meer te melden in uw aangifte, maar ook nog eens apart aan het Centraal Aanspreekpunt (CAP) bij de Nationale Bank van België.

WELLENS. “Dat is de nieuwe meldingsplicht voor wie een buitenlandse rekening heeft. U moet dat al een aantal jaren doen in de belastingaangifte. Op die manier kent de fiscus al zo’n 130.000 houders van een buitenlandse rekening. Die krijgen nu allemaal een uitnodiging om ook het rekeningnummer, het land en de naam van de buitenlandse financiële instelling door te geven aan het Centrale Aanspreekpunt bij de NBB. Als er een vermoeden is van fraude, kan de fiscus die gegevens daar opvragen.

“Zolang er niets is gemeld aan het CAP, kunnen er in feite geen aangiftes gebeuren voor die 130.000 belastingplichtigen. Want op het moment dat de belastingaangifte wordt ingediend, moet ook de melding gebeurd zijn. Die melding zal in de praktijk vaak gebeuren door de boekhouder of een andere mandataris. Voor hen betekent dat extra werk bovenop de gewone belastingaangifte. Naast Tax-on-web is er nu ook Cap-on-web.”

Komt er een meerwaardebelasting of een vermogenswinstbelasting?

MAUS. “In het debat over de taxshift zijn er twee onderwerpen die de regering niet meer uit de weg kan gaan. Het eerste is de meerwaardebelasting op aandelen, het tweede de belasting van de reële huuropbrengsten, in plaats van een belasting op het kadastraal inkomen. Maar die meerwaardebelasting bestaat eigenlijk al.”

TUERLINCKX. “Dat is inderdaad een van die blinde vlekken in de personenbelasting. Aan de ene kant zijn er te technische regels. Aan de andere kant zijn er regels met veel grijze zones. De belasting op meerwaarde van aandelen waar Michel op doelt, is de 33 procent op speculatieve beleggingen in aandelen. Maar wat is een abnormaal beheer van uw portefeuille? De druk om die bepaling in het fiscaal wetboek strikter te interpreteren, zal alleen maar groter worden, tenzij er een taxshift komt.”

MAUS. “Door de precaire overheidsfinanciën zoekt de fiscus steeds meer de grenzen op van de wetgeving, om via een andere interpretatie meer belastingen te innen. Internationaal komt er almaar meer fiscale transparantie, waardoor de belastingplichtige meer en meer vragen zal krijgen over de herkomst van zijn vermogen. Heel wat vermogens die in het buitenland geparkeerd raakten, zijn afkomstig van aandelentransacties of van mensen die hun bedrijf hebben verkocht. Vallen die transacties onder normaal of abnormaal beheer?”

Hoe zou u die interpretatieproblemen oplossen?

MAUS. “Het is vaak heel simpel en het kan met gezond verstand opgelost worden. Neem de meerwaarde op aandelen: in de vennootschapsbelasting kleeft daar een precieze timing op. Als u aandelen verkoopt binnen het jaar, dan is het speculatie en wordt u erop belast. In de personenbelasting staan begrippen als speculatie en normaal beheer, maar die leiden tot verschillende en elkaar tegensprekende interpretaties.”

WELLENS. “In de personenbelasting zijn er ook voorbeelden van duidelijke wetgeving met objectieve criteria, zoals de bepaling van meerwaarden bij snelle verkoop van gronden of gebouwen die belast worden als diverse inkomsten. Die wetgeving bestaat al jaren en leidt niet tot noemenswaardige interpretatieproblemen, precies omdat er objectieve termijnen (vijf jaar voor gebouwen, acht jaar voor gronden) zijn vastgelegd. Ook voor de kwantificering van het belastbaar bedrag worden duidelijke parameters gebruikt. Ik vind daar bijna nooit geschillen of rechtspraak over.”

De regering mikt op 460 miljoen euro met de zogenoemde kaaimantaks, een belasting op juridische constructies in het buitenland die nu weinig of niet belast worden. Zal die zo veel opbrengen?

WELLENS. “De Belgen hebben nu al de plicht juridische constructies zoals trusts en stichtingen te melden. In de aangifte van vorig jaar werden er zo’n 1500 gemeld, wat eigenlijk weinig is. De oprichter of de begunstigde van de constructie zal nu via een zogenaamde ‘doorkijkbelasting’ worden belast op de inkomsten uit die vermogensstructuur.”

MAUS. “Het lijkt me eenvoudig om aan de kaaimantaks te ontsnappen. Het volstaat een geviseerde buitenlandse structuur zodanig te veranderen dat hij niet meer aan die belasting onderworpen is. Als u de rechtsvorm verandert, en er is ergens een winstbelasting van minstens 15 procent, dan valt die buiten het toepassingsgebied.”

TUERLINCKX. “Vorig jaar moest zo’n buitenlandse structuur voor het eerst aangegeven worden, zonder dat er een belastbare grondslag bestond. Mag de fiscus zo’n abstracte vraag stellen, die enkel peilt naar de omvang van uw vermogen? Ik denk dat we dat kunnen aanvechten. Dat zou al meteen een valse start voor de kaaimantaks betekenen.”

ILSE DE WITTE EN JOHAN STEENACKERS, FOTOGRAFIE THOMAS DE BOEVER

“Als het hoofd van de belastingen zegt dat de fiscus foutieve aangiften niet bestraft, dan wil dat zeggen dat de fiscaliteit te complex is” Jan Tuerlinckx

“Wie een hypotheeklening heeft, moet het allemaal zelf uitzoeken, of een beroep doen op een specialist” Jef Wellens

“Zelf de belastingheffing berekenen, dat is voor zogoed als niemand nog weggelegd” Michel Maus