“Bedrijven zijn nu niet bezig met rekrutering”

Online kromp het jobaanbod in België met 14 procent in één jaar. Daarmee scoort België in Europees perspectief nog relatief goed. Maar alleen omdat de recessie onze arbeidsmarkt met vertraging aantast, denkt Bernard Hensmans, topman van onlinerekruteerder Monster België.

Vreemd dat men hier en daar al verkondigt dat de crisis voorbij is. Is er al voldoende bewijs van een duurzame toename van de consumptie van gezinnen of van de ondernemings-investeringen? Bovendien reageren arbeidsmarktindicatoren steeds met vertraging op de economische indicatoren. Ik vrees dan ook dat de arbeidsmarkt nog een aantal zware schokken zal incasseren, bovenop het sociale probleem van de toenemende structurele werkloosheid.” Bernard Hensmans, topman van onlinerekruteerder Monster België, heeft voor zich een geprinte Excel-file liggen met cijfers over de onlinerekruteringsmarkt. Het gaat om de Monster Employment Index Europa (MEI), die gebaseerd is op een maandelijkse analyse van de onlinewerkaanbiedingen gekozen uit een brede selectie van jobwebsites en jobpagina’s van bedrijfswebsites. Op jaarbasis toonde de MEI Europa een daling van 66 punten of 40 procent. België scoort relatief gezien beter met een daling van 17 punten of 14 procent.

De onlinerekruteringsmarkt is slechts een segment van de arbeidsmarkt, maar de cijfers sluiten volgens Hensmans aan bij de algemene gegevens die onder andere door Eurostat worden verzameld. “Ze bevestigen ook de analyses van de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid. De Europese werkloosheidcijfers werden negatief beïnvloed door de snelle verslechtering van de arbeidsmarkt in Spanje of Ierland. Daarnaast zijn er de Baltische staten waar de zeer hoge werkloosheid desastreus is, want werkloosheidsuitkeringen zijn er beperkt tot minder dan een jaar. Wie begin dit jaar zonder werk zat, zal de winter ingaan zonder geld, wat tot grote sociale onrust kan leiden.”

België scoort relatief beter dan het Europese gemiddelde. Hebt u daar een verklaring voor?

BERNARD HENSMANS (MONSTER BELGIË). “Wij zien dat de MEI in België vorig jaar later is beginnen te zakken dan in de rest van Europa. Dat geldt ook voor de Belgische bbp-cijfers. De economie en de arbeidsmarkt zijn later aangetast. De schok van de recessie is op de arbeidsmarkt tot nu toe in grote mate opgevangen door maatregelen als tijdskrediet en tijdelijke werkloosheid met de bedoeling het totale arbeidsurenvolume zo pijnloos mogelijk te verminderen. Bovendien hebben bedrijven in België toch nog altijd een zekere schroom om mensen te ontslaan. Niet alleen met het oog op de war for talent waarbij een bedrijf zich afvraagt: zal ik die persoon over een paar jaar nog kunnen aanwerven? Ook de hoge opzegvergoedingen voor bedienden remmen ontslagen af.”

Zijn alle sectoren even sterk getroffen?

HENSMANS. “We zien op jaarbasis nog altijd een sterke groei in onlinejobaanbiedingen in een aantal niet-conjunctuurgevoelige sectoren. Ik denk aan het onderwijs of de publieke sector. Maar vooral de gezondheids- en welzijnssector kent een hoge vlucht met een indexstijging van 36 procent. Vaak zijn de Belgische toenames in deze sectoren sterker dan het Europese gemiddelde.

“Anders is het gesteld met de sectoren transport & logistiek, marketing & pr en banken & verzekeringen. Die indexen staan in juli respectievelijk 60, 37 en 35 procent lager dan het jaar ervoor. En het zal niemand verwonderen dat ook automotive een duik heeft gemaakt: min 45 procent.

“Positief is dan weer dat de milieusector zeer goed standhoudt in deze moeilijke periode. De index stijgt zelfs licht met 4 procent. Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie zal de markt van de ecologische producten en diensten tegen 2020 verdubbelen. Er ontbreekt wel nog altijd een internationale eensluidende definitie van wat een ‘groene’ job wel en niet is.”

Maar het algemene beeld blijft toch negatief. Volgens de VDAB steeg de werkloosheid op jaarbasis met 19,8 procent terwijl het aantal vacatures daalde met 19,3 procent.

HENSMANS. “De vraag die we ons moeten stellen is of de werkloosheid is toegenomen door het aantal ontslagen of door een daling van het aantal vacatures. De oorzaak ligt duidelijk bij de ontslagen. Volgens de VDAB stroomden in het eerste kwartaal van 2008 maandelijks gemiddeld 30.000 mensen uit de werkloosheid, terwijl er maandelijks zo’n 27.000 bijkwamen. Het aantal werkzoekenden daalde toen met 11 procent. In het eerste kwartaal van 2009 was de situatie omgekeerd. De instroom in de werkloosheid bedroeg 32.750, terwijl de uitstroom daalde tot 28.000. Daarmee steeg de werkloosheid met 14 procent.

“De oorzaak is voornamelijk, maar niet uitsluitend, te zoeken in een toenemend aantal ontslagen wegens herstructureringen of faillissementen. Er wordt trouwens voor een significante toename van de faillissementen in het vierde kwartaal gevreesd. Bedrijven zijn dan ook zeer selectief in hun wervingsgedrag tijdens deze zomer. Dat heeft ook een impact op het maandelijkse aantal nieuwe vacatures, ook al blijven die op een respectabele hoogte. In november 2008 bedroeg het aantal binnenkomende nieuwe VDAB-vacatures nog 21.000. Daarna is dit cijfer geleidelijk gedaald om dan in maart weer de kaap van de 21.000 te overschrijden. Het aantal is in juni weer gedaald tot 19.500 en in juli zelfs tot 15.600 nieuwe vacatures.

“Bedrijven verwachten weinig nieuwe extra noden tijdens de zomer. Ze zijn nu vooral bezig met cashflow, niet met rekrutering. Waarom geld uitgeven aan mensen terwijl het economisch slecht gaat? Vroeger zouden hr-managers gezegd hebben: we werven in de zomer aan zodat we de persoon in kwestie kunnen opleiden en die kan dan in het najaar optimaal presteren. Maar hr heeft het moeilijk. Cashflow en de CFO zijn de baas.”

Ondanks de crisis blijft het aantal openstaande vacatures hoog. Bijna een vierde van het jobaanbod raakt niet ingevuld. Hebt u daar een verklaring voor?

HENSMANS. “De invullingsgraad van de vacatures neemt ondertussen af en dat ondanks de stijgende werkloosheid: 83 procent van het jobaanbod raakte in juli 2007 snel ingevuld, 80 procent in 2008 en nu 77 procent. Het aantal openstaande vacatures blijft op een hoog niveau. Actiris in Brussel telt 2300 langdurig openstaande vacatures, Forem 5900 en Vlaanderen meer dan 35.000. Er is een verontrustend toenemende discrepantie tussen vraag en aanbod van competenties.”

Niet van mensen?

HENSMANS. “Dat is het cruciale onderscheid dat je moet maken. De stijgende werkloosheid verandert structureel weinig aan het aantal openstaande knelpuntvacatures. Dit najaar worden misschien ook wat meer hooggeschoolden ontslagen bij herstructureringen, maar die mensen blijven niet zo lang in de werkloosheid.

“Je moet teruggaan naar de bron: de reden voor het onevenwicht tussen vraag en aanbod aan competenties ligt bij het onderwijs en de diploma’s die worden afgeleverd. Dus is het goed dat er nu al stappen worden ondernomen om de schoolgaande jeugd duidelijk te maken welk type studierichtingen snel leiden naar een job. Maar de problemen blijven bestaan: te lage of verkeerde scholing, gebrek aan soft skills en taalachterstand. Kennis van de twee landstalen is cruciaal. Hoe kun je nog verdedigen dat leerlingen op Franstalige scholen voor het Engels als tweede taal kunnen kiezen? Ik zie dat de werkloosheidsgraad van de Nederlanders in België sterk is toegenomen. Het zijn meestal hooggeschoolden en ze kennen Engels. Hun probleem is vaak dat ze onvoldoende Frans kennen.

“Mobiliteit is ook een probleem. Neem het openbaar vervoer tussen Brussel en de luchthaven van Zaventem. Wat doet iemand die tot 2 uur ‘s nachts cargo’s moet vullen en geen eigen wagen heeft? Er moet dan ook een kostenefficiënt vervoersaanbod komen voor de 10.000 werknemers in of rond de luchthaven met late of vroege uren.”

De discussie over de war for talent is in deze tijden wat naar de achtergrond verschoven. Maar wat kunnen bedrijven doen om te anticiperen op de schaarste die zich vroeg of laat weer aandient?

HENSMANS. “Enerzijds kunnen ze op de kosten letten door de instroomkanalen te diversifiëren. Werving en selectiebureaus of jobwebsites blijven belangrijk. Maar stimuleer ook goedkopere systemen zoals mond-tot-mondreclame van eigen werknemers. Anderzijds zitten we op een kantelpunt: je zult moeten bepalen welke competenties je nodig hebt, welk potentieel je al in huis hebt en mits training kan doen evolueren en welke profielen je over de regionale, ja soms zelfs nationale grenzen heen moet zoeken. Anders zal je die mensen niet vinden.

“En dan is er het oplijsten en inventariseren van de competenties die je in huis heb: daar zijn Belgische bedrijven niet zo goed in. Als je de competenties die er te kort zijn enkel wil invullen door aanwervingen, dan ben je niet goed bezig want je vindt ze niet allemaal. Of je moet ze halen bij de concurrentie. Dat proberen veel bedrijven te vermijden omdat zo een loonopbod ontstaat. Daarom moet men werk maken van het fideliseren van talent en flexibel werken mogelijk maken. Ik heb het dan over thuiswerk of het opzetten van satellietkantoren om files te vermijden.

“Verruim ook de coachingcapaciteiten van het middelmanagement. In veel sterk groeiende bedrijven worden jonge mensen snel gekatapulteerd tot een middelmanagementniveau dankzij hun technische bagage, terwijl ze te vaak onvoldoende people skills hebben om een grote groep te managen. Je moet daaraan werken.”

Dat betekent opleiden en beknibbelen op opleiding. Het lijkt wel een Belgische klassieker.

HENSMANS. “Dat is verkeerd. Besef dat iedereen in het bedrijf een talent is. Opleiding is meer dan high potentials begeleiden. Ik ben trots op mijn receptionist die bij de Conrad gewerkt heeft en vijf talen spreekt. Een ander probleem is dat mensen niet verder kijken dan de doelgroep van 25 tot 45 jaar. Dat is niet houdbaar. We moeten meer oog hebben voor diversiteit. Spreek bij rekruteringscommuncatie ook de taal van je doelgroep. In een schaarstemarkt zal employer branding belangrijker worden. Marketing en hr moeten hier samenwerken. Dat staat nog in de kinderschoenen.”

Door Alain Mouton – Foto’s: Thomas De Boever

“Waarom geld uitgeven aan mensen terwijl het economisch slecht gaat?”