Als dode mussen

Guy Rombouts en wijlen Monica Droste verbouwden in Antwerpen een museum tot boek. Even briljant als nutteloos.

Door de alomtegenwoordige waas van wit waarin architect Michel Grandsard het interieur van het Museum van Hedendaagse Kunst te Antwerpen (Muhka) kleurde, hangt er een dusdanig ijle sfeer dat, wat voor een meesterwerk men er ook neerzet, het ding vrijwel onmiddellijk van alle zwaartekracht wordt ontheven en gaat zweven. Dit keer wordt dat effect nog eens extra versterkt door de aard van de kunstwerken zelf, die er naar aanleiding van de retrospectieve rond Guy Rombouts en Monica Droste werden neergezet, goed een maand nadat laatstgenoemde op 11 november 1998 stierf.

Alles draait bij Rombouts en Droste rond taal, haar machteloosheid, en onze onwil om toe te geven dat al onze woorden – hoe zwaarwichtig ze ook mogen lijken – uiteindelijk niet veel meer dan een ragfijn spinnenweb over de werkelijkheid weten te werpen. Het drukkersvak en een opleiding als typograaf hadden Rombouts als het ware voor die missie voorbestemd. En misschien ook wel die typisch Belgische traditie die maakt dat wij – in dit land van onmondigheid en taalstrijd – kunnen terugblikken op hele generaties kunstenaars die, in het spoor van Magritte of Broodthaers, het feilen achter de taal bleven blootleggen. Het woord werd in hun handen zo’n beetje als België zelf: een huls die binnenin niet veel meer dan de leegte wist te verbergen.

Rombouts ontwikkelde een eigen alfabet, het Azart. En het is allerminst een toeval dat in die naam ook een oude vorm van het Franse woord voor toeval, hasard, zit verwerkt. Vertrekkende van het dagdagelijkse alfabet koppelde hij aan elke letter een welbepaalde grafische vorm, een kleur, en een geluid – waarvan de keuze louter werd bepaald door het feit dat hun benaming begint met dezelfde letter. In het geval van de letter A bleken dat bijvoorbeeld Angular, Aquamarijn en de klank Aha te zijn. Met die werken ging hij, en later ook Droste, woorden en zinnen schrijven. De ene keer namen ze de vorm aan van een schoolbord en dito banken, in het Muhka liggen nu ook de tekeningen klaar voor een project in Amsterdam, waarbij negen woorden, Idee of Enseignement, op het befaamde Java-eiland tot heuse fietsers- en voegangersbruggen zullen worden uitgewerkt.

Meestal evenwel hebben de werken heel wat minder om het lijf, letterlijk, gaat het om draadsculpturen die alleen maar een leegte omsluiten. In een enkel geval, ladder bijvoorbeeld, blijkt de corresponderende vorm ook die van een ladder te zijn. Maar in de meeste andere gevallen komt er alleen maar een vreemdsoortig iets te voorschijn. Oneindig veel creatiever en lichtvoetiger dan die dode mussen waarmee wij ons dag aan dag behelpen om de vaart van een vlucht regenwulpen te omschrijven. Maar even briljant als nutteloos.

Rombouts & Droste. Tot 28 maart in het Muhka, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen, Tel. (03) 238.59.60.

Max Borka