Wat zijn de gevolgen van een eventueel Frans ‘non’ in het referendum over de Europese grondwet, volgende zondag 29 mei? De Commissie poneert: de grondwet of de chaos. De soep wordt echter niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend.
eXtra informatie op www.trends.be
Een Frans neen schokt het vertrouwen van investeerders in Frankrijk en Europa, en zal negatieve gevolgen hebben voor de economie.” Dat meent José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie. Handelscommissaris Peter Mandelson gaat nog een stap verder: “Een neen zal leiden tot Europese stagnatie in het beste geval en in het slechtste geval tot chaos. Financiële markten houden niet van onzekerheid.”
Klopt die boude stelling? Brengt een Europese crisis zware problemen op de geldmarkten? Neen, meent Geert Noels van Petercam Vermogensbeheer: “De eventuele negatieve gevolgen van een Franse afwijzing van de grondwet zijn al lang verdisconteerd in de euro. De gevolgen op de financiële markten zijn relatief beperkt. De eurozone is al een verworvenheid. Europa zet geen stap terug als de grondwet niet wordt goedgekeurd. Het constitutionele proces wordt even onderbroken, maar zal worden voortgezet.”
President Chirac: rampzalig referendum?
Trends polste insiders over de gevolgen van een afkeuring van de grondwet. We deden onder meer een beroep op de kennis van gewezen Unice-voorzitter Georges Jacobs (UCB) en enkele gasten op de recentste vergadering van de invloedrijke Bilderberg-groep in België. Dat gebeurde vijf jaar geleden in Genval. Aanwezig waren onder meer Etienne Davignon (toen voorzitter van de Generale Maatschappij), Maurice Lippens (Fortis), Jan Huyghebaert (Almanij) en de voormalige ambassadeur bij de Europese Unie Philippe de Schoutheete de Tervarent, allen notoire voorstanders van de Europese grondwet.
Georges Jacobs vreest na een Franse afwijzing een algemene malaise in het Europese besluitvormingsproces. “De grondwet is niet alleen een formidabele vereenvoudiging van de bestaande verdragen, maar ook een nieuw gemeenschappelijk startpunt in de Europese opbouw,” meent hij. Jan Huyghebaert is niet zo pessimistisch: “Ook een malaise zou iets positiefs baren. We gaan waarschijnlijk enkele overgangsjaren tegemoet met uitdieping van de vrije markt en de muntunie. Dat leidt tot de noodzakelijke economische en budgettaire convergentie.”
Philippe de Schoutheete de Tervarent gelooft niet echt in het verhaal, ook verdedigd door tegenstander Laurent Fabius, dat de Europese Unie een stapje moet terugzetten om later gezwind verder te sprinten. “Als de Fransen de grondwet afkeuren, zet dat een domper op de Europese vooruitgang. Vandaag ligt de Belgische politiek in de lijn van de Frans-Duitse as. Als die breekt, sputtert de Europese motor. Terugvallen op de aloude kern van stichtende leden wordt moeilijk, omdat drie van de traditionele pro-Europese lidstaten van koers veranderd zijn: Frankrijk, Nederland en Italië. Wat blijft er over van de oude kern? Bitter weinig.”
De Schoutheete wijst erop dat er over de grondwet niet opnieuw onderhandeld kan worden. “Wat zegt een eventueel Frans en Nederlands neen trouwens?” vraag hij zich af. “Sommigen vinden de grondwet te liberaal, andere te centralistisch en ultraliberalen vinden ze te sociaal. Ik zou niet weten in welke richting de grondwet heronderhandeld zou moeten worden.”
Dat is ook de mening van Etienne Davignon: “Het verdrag werd door alle lidstaten van de Europese Unie ondertekend. Het is dus een contract tussen 25 regeringen. Als een regering zijn belofte niet nakomt, zal dat een groot probleem scheppen. Ik hoop – en denk – dat het ratificatieproces niet wordt gestopt. De andere landen moeten hun verantwoordelijkheid dragen, zodat de druk op de landen die neen hebben gezegd, blijft bestaan. De meerderheid heeft meer rechten dan de minderheid. Dat is de traditie van 45 jaar Europese integratie.”
Maurice Lippens merkt op dat een Frans neen niet per se een anti-Europese houding hoeft te reflecteren. “Heel wat Fransen stemmen tegen Chirac, tegen Turkije of om uiting te geven van hun malaise. Zij doen aan interne politiek en begrijpen niet waarover het gaat.”
De Schoutheete ziet vooral een probleem voor Jacques Chirac. “Als de Fransen de grondwet wegstemmen, wijzen ze hun president af. Over een dergelijk complex probleem als de Europese grondwet had men beter geen referendum gehouden. Zo’n politieke fout laat sporen na bij de collega’s in andere lidstaten. Het politieke gewicht van Frankrijk zal afnemen. Nederland maakt trouwens dezelfde fout, maar volgt al langer een eurokritische koers. Chirac daarentegen is een overtuigde federalist.”
Europese politiek: muurvast?
Niemand van onze decision leaders was voorstander van een Belgische volksraadpleging over de Europese grondwet. Maurice Lippens noemt zo’n referendum zelfs demagogisch: “Wij hebben een parlement dat hierover – democratisch – kan beraadslagen en beslissen.”
Tot na de volgende Franse presidentsverkiezingen in 2007 zit de Europese politiek muurvast, vreest de Schoutheete. Een belangrijke factor wordt de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker, die de Europese Raad voorzit. De Schoutheete: “Hij is een briljante politicus en ik betreur het nog altijd dat hij geen Commissievoorzitter wilde worden. Zijn reactie op en interpretatie van een non zal bepalend zijn voor het verdere verloop van de Europese eenmaking.”
Geert Noels wijst naar de future Frankrijk accepteert de nieuwe Europese grondwet. Dit hoogst speculatieve beleggingsproduct stond tot voor kort vrij hoog. “Toch een signaal dat de markten positiever zijn dan de meeste politici. En de markten kunnen goed voorspellen. De future over de nieuwe paus zat perfect in de roos, ondanks het feit dat heel wat Vaticaanwatchers dachten dat kardinaal Ratzinger het niet ging halen.”
Hans Brockmans
“Europa zet geen stap terug als de grondwet niet wordt goedgekeurd.” (Geert Noels)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier