Alles verandert, behalve de verandergoeroes

MARC BUELENS

1973. De Vlerick School bestaat twintig jaar. Grote academische zitting. In het publiek een jonge medewerker, een jaar van de schoolbanken. Twee sprekers, die alle twee veel te lang praten. Professor André Vlerick, bevlogen zoals altijd, blikt terug op de voorbije twintig jaar en houdt een vurig pleidooi voor beter management en leiderschap. En een Nederlandse change-goeroe – saai, superlangdradig – heeft een boodschap die niet verkeerd te verstaan is. Dit zijn nieuwe tijden, verandering is de enige constante. Het is anno 1973 en allemaal ‘veranderen’ dat de klok slaat. Er is de oliecrisis. Let maar op voor Japan, hun auto’s en fototoestellen zijn niet slecht. De computer zal ons werk veranderen. Het middle management zal verdwijnen. Enkel innovatie kan ons redden. En dan heb je de jeugd, die veel beter is geïnformeerd door de televisie. Maar ook veel oppervlakkiger dreigt te worden. Ze kunnen niet spellen zonder fouten. Hun talenkennis gaat snel achteruit. Werknemers willen vooral participatie. Werkoverleg is het redmiddel. Democratische bedrijfsstructuren zullen de klus klaren.

1983. Tom Peters is aan het bekomen van zijn bestseller In Search of Excellence. Hij reist de wereld rond, wild gesticulerend, half in extase zoals de beste predikanten. De wereld is aan het veranderen. De best verkochte auto in Californië is een Honda. Change is the only constant. De klant pikt het niet meer door middle management te worden vernederd. Computers zorgen voor een informatie-explosie, het topmanagement krijgt steeds langere computerlistings op zijn bureau, maar managers weten niet goed wat ermee te doen. Japan is de ernstigste bedreiging voor de economie van de Verenigde Staten en Europa. Daarom heeft America weer echte leiders nodig. En je moet ook radicaal durven te innoveren. ” Innovate or die.” En dan heb je nog de jeugd, die dreigt een verloren generatie te worden. Die moet je motiveren met zinvol werk, die moet je veel autonomie geven. Ergens valt het woord empowerment.

1993. De Berlijnse Muur is al een tijdje gevallen. Het communisme is dood, ook binnen de bedrijfsmuren. Weg met de logge structuren, weg met het middle management dat enkel een kussen is tussen top en klant. Want middle management vertraagt gewoon alles. Niet computers, maar management-informatiesystemen veranderen alles. Op elk ogenblik krijgt het management een volledig overzicht, een tableau de bord van het bedrijf. Vooral snel veranderen is de naam van het spel. Want veranderen is het enige dat niet verandert. Gelukkig is er perspectief: innoveren. Want daar zijn de oosterlingen zwak in. Denk vooral niet dat de Chinezen enkel sandalen maken. Ze maken ook al koelkasten! Er verschijnen artikelen met leuke titels als ‘Waar zijn toch alle leiders heen?’

1998. De verandering is nu niet meer te stoppen. Het internet zorgt voor ‘disruptieve businessmodellen’. De Koreanen werken keihard en bedrijven als Samsung vegen in sommige segmenten Philips, maar vooral de Amerikanen van de kaart. De jongeren zijn nu totaal anders dan vroeger. Ze zijn opgegroeid met computers, willen onmiddellijk voldoening en kunnen niet meer schrijven zonder fouten. Ze willen vooral betrokken worden. Wie nog met vaste rigide structuren werkt, is gezien. Iedereen leest Who moved my cheese, een blinde lofzang op de veranderingsbereidheid van muizen. Er is een grote consensus dat veranderen en leiderschap twee kanten van dezelfde medaille zijn. Wat het moderne zakenleven vooral nodig heeft, zijn leiders die de verandering aansturen. En uiteraard innovatie. Om te beginnen technologische innovatie, maar ook innovatie in klantenbenadering, kortom alle bedrijfsprocessen moeten veranderen.

2006. Veranderen is de naam van het spel. Dat is een totaal nieuw thema. Bedrijven moeten voor het eerst in de geschiedenis permanent veranderen. Want er komen steeds nieuwe technologieën op ons af. De businessmodellen zullen worden onderuitgehaald. Riep daar iemand ‘Twitter’, ‘Facebook’? E-mail is voor oudjes. De concurrentie uit de BRIC-landen, dat is pas nieuw. Nieuwe concurrenten, nieuwe technologie en nieuwe mensen, want generatie Y of generatie Einstein betreedt de arbeidsmarkt; spellen kunnen ze wel niet meer, maar ze zijn vooral creatief en opgegroeid met Sony PlayStation. Ze zoeken ruimte en authenticiteit, maar vinden die niet bij hun leiders. Wat we nodig hebben zijn echte leiders, authentieke leiders.

2011, november. De Intelligence Unit van The Economist publiceert een rapport over wat er aan de hand is met het hedendaagse management. Zeer verrassende thema’s worden aangekaart. De wereld concurreert steeds intenser. Door de informatie-explosie weten bedrijfsleiders steeds meer en begrijpen ze steeds minder. Change is the only constant. Innovatie is noodzaak. Businessmodellen geraken in een handomdraai verouderd. De oplossing moet komen van leiderschap. Vreemd, er is nergens sprake van een nieuwe generatie werknemers. Zou ik een lezersbrief schrijven?

De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.

De enige constante is verandering.